بیا با هم رویم اندر خرابه……..برای دیدن طفل سه ساله………که او اندرخرابه  جای داره…….غم داغ پدر در سینه داره……

خانم مسنی گفت به خانم دخترم رفتم از رفتن من خیلی ناراحت شد وگفت حالا چه وقت آمدن بود گفتم برمیگردم.گفت نه  بمان.کار دارم.شب شد دوستان نابابش آمدند وبه عیاشی وخوشگذرانی  مشغول شدند.من برای آنها چای بردم.دوستان  دخترم از وی  سوال کردند.این پیرزن  کلفت من است.چند روزی است که اورا استخدام کرده ام تا کارهایم را انجام دهد آیا این است معنای اداء حقوق پدر ومادر؟؟

خدایا این است حق پدر ومادر ………..ما را به عاق والدین گرفتار مکن…………..

امام رضا (ع)فرمودند:از پدرت اطاعت کن ونسبت به آن دو مراتب نیکی وتواضع وخضوع وتکریم را معمول دار.چون خداوند در قرآن شریف حق پدر ومادر را قرین خود قرا داده وفرموداست:شکر گزار من وشکر گزارپدر ومادرت باش که برگشت همه به سوی من است.

آیا میدانید؟

یادتان باشد دوستی با خداوند یونی فرم نمیخواهد بلکه یک دل پاک کافیست………….

خداوند به حضرت موسی وحی فرمود:

همانا کسی که به پدر ومادرنیکی کند ومرا رها کند.اسم اورا نیکوکار بنویسم وکسی که مرا نیکی کند وپدر ومادرش را واگذارد .وی را عاق نویسم……

امام صادق (ع):فرمودند.موسی بن عمران (ع)در بین مناجات با پروردگار خود ناگهان مردی را زیر سایه ی عرش خداوند دید.عرض کرد.پروردگار:این مرد کیست که عرش تو براو سایه افکنده است؟خطاب رسید که این مرد دارای دو صفت حمیده است :به پدر ومادرخود نیکی می کند.وبرای سخن چینی قدم بر نمی دارد………….

در زندگی هیچ  چیز ارزش نگرانی ندار.وقتی رویایی مثل خدا ساکن قلب باشد……

آیا می دانید:تنها چیزی که از فردا میدانیم.این است که خدا قبل از خورشید بیدار است….

حضرت صاحب الزمان(عج):به شیعیان ودوستان ما بگویید.که خدا را به حق عمه ام زینب قسو دهندکه فرج مرا نزدیک کرداند…

وظایفی هست که در چا ر چوب خواندن صلوات ودعا برای ظهور آن حضرت .دعا برای سلامتی آن امام عزیز وتوسل به آن جناب…..صدقه دادن برای سلامتی آقا.پیروی از امام..مرزبانی از آیین…..

ایا می دانید…

بهترین ادم هایی زندگی شما انهایی هستند که چای تان پیش هم یخ کرده است….

دنیا بزرگ است اما بزرگ کسی است که با مهربانی نیش در یادها ماندگارمی شود……..!

مرحوم دولابی….
اگر پرده کنار رود وبه حقایق واقف شویم بیش از انچه برای دعاهایی که خدا اجابت کرده شاکریم .برای دعاهایی که اجابت نکرده است شاکر میشویم…
چون می فهمیم اگر ان دعا ها را اجابت کرده بود..چه بلایی بر سر خود اورده بودیم….
حالا این طور است پس بیاید با خدا توافق کنیم.توفیق یعنی توافق عبد با مولا..
عالم باید با جاهل توافق کند یا جاهل با عالم .کدام باید تابع دیگری شود….

“مصباح الهدی.”

ان سوی دلتنگی ها همیشه خدایی هست که داشتنش جبران همه نداشتن هاست…..!!!

گاه باید دور خود یک دیوار تنهایی کشید نه برای اینکه خودت را از دیگران دور کنی بلکه برای اینکه بینی برای چه کسانی اهمیت داری که این دیوار را بشکنند….!!

بطری وقتی پر است ومی خواهی خالی اش کنی.خمش می کنی…
هرچه خم شود خالی تر می شود.اگر کاملا رو به زمین گرفته شود سریع تر خالی می شود.دل ادم هم همین طور است….گاهی وقت ها پر می شود از غم.غصه …
قران می گوید:
هرگاه دلت پر شد از غم وغصه ها .خم شو وبه خاک بیفت.
“وکن من الساجدین”
سجده کن:ذکر خدا بگو.این موجب میشود تو خالی شوی.سبک شوی…..

ادامه »

روزی بهلول برهارون رشید وارد شد.هارون گفت:ای بهلول گفت:اگر در بیابانی هیچ آبی نباشدتشنگی برتوغلبه کند ومی خواهی به هلاکت برسی چه می دهی تا تو را جرعه ای آب دهند.که خود را سیراب کنی؟گفت:صد دینارطلا.بهلول گفت اگر صاحب آن بهپول رضایت ندهد چه می دهی؟گفت….نصف پادشاهی خود رامی دهم.بهلول گفت:پس از آنکه آشامیدی.اگر به مرض (نا علاجی)مبتلا گردی ونتوانی آن را رفع کنی.باز چه می دهی تا کسی آن مریضی را از بین ببرد؟
هارون گفت:نصف دیگر پادشاهای خود را می دهم.بهلول گفت:پس مغرور به این پادشاهی نباش که قیمت آن به یک جرعه آب بیش نیست.آیا سزاوار انیست که با خلق خدای عز وجل نیکویی کنی؟

ادامه »

ادامه »

هر خانواده‏اي دست‌كم متشكل از دو انسان (زن و مرد) است كه در كنار يكديگر زندگي مي‌كنند و تعاملات و روابطي را برقرار مي‏سازند. در اين سطح از تحليل، كه به سطح خرد معروف است، دو عنصر اساسي فرد و تعامل وجود دارد. از طريق چنين تعاملي است كه «ما» يا گروه اجتماعي شكل مي‌گيرد.6 اين «ما» كه در سطح خرد به وجود آمده است، داراي نظم نسبتاً پايداري خواهد بود. اين سطح از تحليل، دو عنصر «فرد» و «تعامل» و اثر تركيبي آنها، يعني «ما» را واجد است. براي هر يك از اين سه عنصر، مي‌توان چهار بعد در چارچوب چهار كاربرد مطرح كرد. براي حفظ «ما» و بالطبع حفظ الگوهاي تعاملي، نظم اجتماعي خرد دست‌كم در چهار بعد با مشكل ماهوي روبه‌رو خواهد بود. اين چهار مشكل عبارت‌اند از: همفكري مشترك، همگامي مشترك، همدلي مشترك و همبختي مشترك .7 براي رسيدن به ويژگي‏هاي هر يك از خانواده‌هاي گسترده و هسته‌اي مي‌توان از اين مسير استفاده كرد؛ چراكه «ما» به منزلة خانوادة گسترده در زمانة خود با اين چهار مشكل دست‌به‌گريبان است تا بتواند نظم خود را حفظ كند. با رهگيري اين چهار مشكل مي‌توان به ابعاد و ويژگي‌هاي خانواده گسترده نزديك شد. اين استدلال براي خانوادة هسته‌اي نيز درخور طرح است. بنابراين در ادامة راه، براي رسيدن به ويژگي‌هاي خانوادة گسترده و هسته‌اي، اين چهار بعد را براي هر يك از اين دو تيپ خانواده رصد مي‌كنيم تا بتوانيم به مقصود خود، يعني يافتن ويژگي‏هاي خانوادة گسترده و هسته‌اي دست يابيم.
اين چهار مشكل بدين‌گونه تفسير شده‌اند:
1- نخستين ضرورت برقراري رابطه از هر نوع، وجودِ نوعي نمادها و اطلاعات مشترك است. بدون حداقل مجموعه‌اي از نمادها، اطلاعات و ارزش‌هاي مشترك، پايداري نسبي تعاملات و «ما» تصورپذير نيست. در صورت اختلال در همفكري مشترك، در سه عنصر نظم، يعني فرد، تعامل و «ما» اختلال حاصل مي‌شود؛8
2- مشكل ديگر، مسئلة همگامي مشترك است. نظم اجتماعي نوعي سازش بيروني را طلب مي‌كند؛ چراكه افراد هر كدام در بعد ارگانيكي و ظرفيت اجرا منحصربه‌فردند. همچنين در خلال جامعه‌پذيري با وجود فرض هنجاري‌شدن نيازهايشان، هر كدام در فرايند يادگيري و جامعه‌پذيري، در ارتباط با محيط‌هاي مختلف، تجربيات منحصربه‌فرد كسب كرده‌اند. بنابراين افراد ضمن اينكه نفع مشترك دارند، هم‌زمان به گونة نسبي و بالقوه حائز منافع متضاد به‌ويژه در موقعيت كميابي نيز هستند. در صورت بروز اشكال در اين بعد، دست‌كم «ما» در ارتباط بيروني، قدرت انطباق خود را از دست مي‌دهد و به لحاظ دروني دچار مشكل انسجام مي‌شود؛9
3- مشكل ديگر، مسئلة همدلي متقابل و احساس تعلق مشترك است. خميرماية اصلي «ما» احساس تعلق افراد به يكديگر و به «ما» است. در صورت بروز اشكال در اين بعد، فرد تعهد و وابستگي عاطفي خود را نسبت به ديگران و به ويژه »ما» از دست مي‌دهد. از طرفي تعامل اجتماعي معنا و مفهوم خود را از دست مي‌دهد. سوم آنكه «ما» با از دست دادن بعد اجتماعي خود و هم‌زمان با از دست رفتن هويت جمعي افراد نسبت به ما، تبديل به نوعي تجمع مي‌شود؛10
4- واپسين مشكل، همبختي مشترك است. مراد از همبختي مشترك، نفع و اقبال مشترك است. نفع مشترك ريشه در نيازهاي عام و مشترك انساني دارد؛ نيازهايي كه تأمين آنها از طريق جمع و با مشاركت ديگران در جمع بيشتر امكان‌پذير است. تجلي راه‌حل جمعي براي رفع نيازهاي مشترك در وضعيت تعادلي، يعني تعادل‌هاي قراردادي (مانند قواعد رانندگي) و يا در ميثاق‌ها (مانند قانون) نهفته است. منظور از اقبال مشترك، ميزان نياز متقابل افراد به تشريك مساعي فيزيكي است. مظهر عالي اين تشريك مساعي، تقسيم كار است. تشريك مساعي ميان كنشگران، توليد مازاد تعاوني مي‌كند؛ مازادي كه همه كم‌وبيش از آن بهره‌اي مي‌برند، لكن در صورت فقدان تشريك مساعي چنين مازادي توليد نمي‌‌شود كه كسي از آن بهره برد. در صورت بروز اشكال در همبختي مشترك، در مورد شخصيت، فرد پاسخ مؤثر به نيازهاي خود دريافت نمي‌‌كند و از هرگونه مازاد تعاوني بي‌بهره مي‌شود و بازدهي هوش و ظرفيت اجرايش نيز كاهش مي‌يابد؛ در مورد عنصر تعامل، روابط مبادله‌اي دچار نقصان مي‌شوند و در مورد عنصر «ما»، قدرت انطباقي آن با محيط بيروني و قدرت نظارتي و تنظيمي آن نسبت به محيط دروني كاهش مي‌يابد.11
حال با چنين چارچوب نظري‌اي قصد داريم تا ويژگي‌هاي خانوادة گسترده و هسته‌اي را برشماريم.

در چنين خانواده‌اي يكي از دو همسر بر اثر مرگ يا طلاق و يا به علل ديگر حضور ندارد و سرپرستي خانواده تنها بر عهدة يكي از والدين است.5
با توجه به اين نكته كه هدف اين نوشتار، استنباط ديدگاه اسلام دربارة الگوي ساختاري خانواده است؛ بحث در خانوداده هسته‌ي را در راستاي اين هدف پي‌مي‌گيريم تأمين اين هدف نيازمند مقدماتي است. از جملة آن مقدمات، اين است كه استنباطي به ديدگاه اسلامي نزديك است كه داراي پرسشي روشن، دقيق و واضح باشد تا با عرضة آن به آموزه‌هاي اسلامي بتوانيم به مقصود خود برسيم. همان‌گونه كه بر اهل معرفت پوشيده نيست، هر پرسشي داراي لايه‌ها، ابعاد و مؤلفه‌هايي است كه بدون تحليل آنها و با در دست‌داشتن پرسشي كلي و مبهم، رسيدن به پاسخ صحيح و منطقي دور از دسترس خواهد بود. بنابراين نخست ابعاد، لايه‌ها و مؤلفه‌هاي خانوادة هسته‌اي و گسترده را احصا مي‌كنيم و بر اساس آن، كه به طرح محورهايي خواهد انجاميد، مسئله را پي خواهيم گرفت.

مقدمه
خانواده از نهادهاي كهن و داراي نفوذ اجتماعي هر جامعه‏اي به شمار مي‏آيد. اين نهاد اجتماعي در دوره‏هاي گوناگون با تغييرات گسترده‌اي در ساختار خود روبه‌رو بوده است. از جمله تغييراتي كه اين نهاد به خود ديده است، تغييرات از خانوادة گسترده به سمت خانوادة هسته‏اي بوده، و در امروزه به سوي تك ‌والدي و حتي هم‏خانه‏اي در حركت است. درك نحوة اين تغييرات در ساختار خانواده و برنامه‏ريزي در جهت مطلوبيت حداكثري اين نهاد از دغدغه‏هاي هر جامعه‏اي است. رصد اين تغييرات و حركت به سمت اهداف، نيازمند دستيابي به شاخص‏هايي است كه براي ايصال به مطلوب ضروري‌اند. اسلام دين حنيفي است كه داعية برنامه براي كل بشريت در همة اعصار را دارد. ازاين‌رو، مي‌توان دربارة الگوي ساختاري خانواده، ديدگاه اسلامي را تفحص كرد و آن را در جهت رشد و تعالي ايران اسلامي ارائه داد.

خانوادة گسترده خانواده‏اي است كه در آن بيش از دو نسل از خويشاوندانِ نزديك، در كنار يكديگر و در يك خانوار زندگي مي‏كنند.1
خانوادة هسته‌اي خانواده‌اي است كه بنيان آن از والدين يا يكي از آن دو به علاوة فرزندان وابسته به آنها كه جدا از ديگر بستگان با يكديگر زندگي مي‌كنند. تشكيل شده است2 در چنين خانواده‌اي مرد و زن با يكديگر ازدواج كرده‌اند.3
در جهان به طور كلي و ايران براي نمونه، صورتي واحد از خانوادة هسته‌اي وجود ندارد؛ زيرا اين نوع خانواده به لحاظ شرايط مختلف اجتماعي، سياسي، فرهنگي و اقتصادي صورت‏هاي پرشماري يافته است. ايران اسلامي نيز از اين قاعده مستثنا نبوده و با شكل‏هاي متفاوت خانوادة هسته‏اي روبه‌رو شده است. اين اشكال متنوع كه در آيندة نزديك نيز همچنان وجود خواهند داشت از اين قبيل‌اند: خانوادة هسته‏اي مستقل زن و شوهري، خانوادة هسته‏اي سنتي وابسته، خانوادة هسته‏اي پيوست‏دار، خانوادة هسته‏اي مهاجر، خانوادة گستردة سنتي و سرانجام خانوادة گسترده بازسازي‌شده در پي فشارهاي اقتصادي، مهاجرت، بي‏كاري و مشكل مسكن.4

این آزاده سرافراز از یادگار ان هشت سال دفاع مقدس اسمانی شد….
روحش شاد یادش گرامی باد….

“خدایا چه سخت است :پرواز این چنین مردانی از میانمان…..دیروز تمام هم رزمهایت آبدانان را گلباران کردن…..ای هم رمز شهید چمران وابوترابی……
خدایا آسمان آبدانان دیروز در غم وماتم این ابر مرد چکار کردند…همه به همدیگر تسلیت می گفتن….همه نیروی انتظامات بودند…..شهادتت را به رهبر انقلاب تسلیت می گویم….

ای مدعی زهد واخلاص!|اگر تو مخلصی وبرای خدا مشتهیات دنیا زهد می ورزی.چه شده که از مدح وثنای مردم این قدر خوشحال میشوی وبرای همنشینی با اهل دنیا جان می دهی واز فقرا ومساکین فرار می کنی؟پس بدان که این زهد واخلاص حقیقی نیست .زهد از دنیا برای دنیاست ودر ادعای خودکاذبی واز دو رویان ومنافقانی…..

“امام خمینی.کتاب چهل حدیث"ص139″

زیباتر ازآن نیست که روزت را با صلوات اغاز کنید….

“اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم”

برای تو……
برای خودم……
برای همه مان….
کسی چه می داند….
شاید خدا دسته جمعی نگاهمان کرد….
دعا میکنم برای دلهایمان….
دعا میکنم….
مهربان خدای من….
میدانم تا آۀسمان راهی نیست….

یکی از خطرناک ترین بیماری های روحی که در ابعاد اعتقادی و رفتاری موجب انحراف انسان ها می شود نفاق است، نفاق به معنای مخالف بودن ظاهر و باطن و زبان و قلب انسان است و به انسان منافق دو رو و دو زبان هم گفته می شود. این پدیده دارای مراتبی است که از نفاق در برابر خدا آغاز شده و به نفاق در برابر مردم ختم می شود و زشت ترین و مهلک ترین مرحله آن همان نفاق در برابر خداست که ولی نعمت همه انسان هاست. روشن است که اگر شخصی در مقابل خداوند نفاق ورزد، در برابر مردم نیز از در نفاق وارد می شود. این پدیده شوم چه به عنوان یک صفت فردی و چه در ابعاد اجتماعی و سیاسی و دینی آثار بسیار زیان باری را به دنبال دارد
2ـ اهميت و ضرورت تحقيق: پدیده شوم نفاق از جمله رذایل اخلاقی است که هم در بعد فردی و هم در بعد اجتماعی مفاسد بسیاری را در پی دارد، در بعد فردی اگر شخص گرفتار نفاق شود، سعادت دنیا و آخرتش مورد تهدید جدی قرار می گیرد به گونه ای که در دنیا رسوا شده و به منافق بودن مشهور می شود و در آخرت هم به رسوایی عظیم تر محکوم شده و دچار خسران ابدی می شود. اما در بعد اجتماعی خطر منافقان از هر دشمن دیگری بیشتر است و از صدر اسلام تاکنون این گروه ضربات بسیاری را به جامعه مسلمانان وارد کرده اند و روشن است که یکی از مهمترین وظایف مؤمنانبه ویژه در نظام اسلامی دشمن شناسی است. بنابراین ضرورت دارد که ابتدا پدیده نفاق به خوبی شناخته و تشریح شود و نشانه ها وصفات آنان را که در متون دینی آمده به خوبی تبیین شودتا منافق و غیر منافق از هم شناخته شوند و موضع گیری مناسبی در برابر آنها صورت گیرد و همچنین به بیان راه کارهایی برای درمان این صفت مذموم پرداخته شود تا با بکارگیری آنها فرد منافق نفس خود را از این رذیله اخلاقی پاک کرده و از آن رهایی یابد.

امام رضا(ع):ضمانت می کنم که اگر کسی در زندگی اش میانه رو باشد(نه خسیس ونه اسراف کننده)هرگز فقیر ونیازمند نشود…

با کمال تاسف وتاسر در گذشت بزرگمردی از ایل کرد ویادگار 8سال دفاع مقدس سر دار حاج صارم طهماسبی از دیار ابدانان به لقاالله پیوست از خدای منان برای این شهید عزیز کسب درجات عالیه داریم.

تشیع ابدانان خیابان سراب.سپاه ناحیه ابدانان.شنبه/94/8/16

ادامه »

بهترین دوستهایم کسانی هستند که عیبهایم را به خودم بگویند………………..

مثل بابا هایی که به جبهه رفتند وباز نگشتند

دیروز که باران بارید…..

دلم تنگ شد وبا اسمان ودلتنگی اش …با زمین وتنهایش…با خورشید ونبودنش…به یاد پدر سخت گریستم..پدرم وقتی رفت دل من سخت شکست خاطر خاطره ها را نبریدش از یاد پدرم وقتی رفت اسمان غمزده بود وزمین منتظر…….

هر کسی که بخشنده باشد بزرگی بدست می آورد.

قال امام باقر (علیه السلام):

خوشرویی سبب جلب محبت دیگران است.

قال امام حسین (علیه السلام):
عزت مرد در بی نیازی او از مردم است.

اول صبح بگویید حسین جان رخصت
تا که رزق از کرم سفره ارباب رسد

ادامه »

ادامه »

ادامه »

سلام بر تو ای طلوع تمامت زیبایی…ای بلندای شکوهمندتمنایی!ای همیشه مهربان و ای همیشه بیدار…
سلام بر تو ای بقیه گرانقدر الهی….درود بر تو ای ذخیره بی همتای پیامبران…….

ای غایب از نظر به خدا می سپارمت…….

ادامه »

خورشید را به دیده شفق گونه دید و رفت
از دست ماه دست خودش را کشید و رفت
از خیمه ها کبوتر عاشق پرید ورفت
تا قتلگاه مثل غزالی دوید و رفت
دیدن یه آقازاده هی میخوره زمین،هی بلند میشه،آه،كجا میری عمه،وایسا لااقل یه زره تنت كنه عمه،داداش قاسمم زره اندازه اش نشد،من چرا زره بپوشم.
می رفت پا برهنه در آن عرصه ی جدال
می گفت عمه ، جان عمو کن مرا حلال
شب پنجمی باید بهتر ناله بزنی،چرا میگم ناله بزنی،چون روضه ی عبدالله روضه ی گوداله
دارد به قتلگاه سرازیر می شود
یه بچه ی ده ساله چیكار میكنه اون وسط؟
مبهوت تیر و نیزه و شمشیر می شود
کم کم خمیده می شود پیر می شود
یک آن تعللی بکند دیر می شود
دید عمو افتاده بی رمقه،نانجیب یه ضربه تو سر حسین زد،كلاه خود افتاد،گردن حسین نمایان شد،سر اباعبدالله پیدا شد،بحربن كعب ملعون،اسمش رو بردم تو دلت لعنتش كنی،بحربن كعب،دید سر حسین،برهنه شد،شمشیرش رو بلند كرد،الان سر حسین رو جدا كنم،این بچه دید الان موقعشه،تا شمشیر بالا رفت،یه بچه ده ساله،مگر چقدر بازو داره؟دستش رو گرفت،جلوی شمشیر،وای،تادستش رو زدن،بازوش رو زدند،چی گفت:این بچه،وای من رو آتیش زده،تو رو نمی دونم،تا بازوش رو زدند،گفت:وای مادرم،مادرم،دو جور تفسیر میكنند،جفتش رو برات میگم،هر كدوم رو پسندیدی ناله بزن،بعضی ها میگن بچه،كودك،تو اوج سختی و صدمه،باید مادرش رو صدا بزنه،بچه همینطوره،از نظر روانی،وقتی حادثه ای براش پیش بیاد،مادرش رو صدا میزنه،اما من این رو قبول ندارم،من میگم این بچه ی امام حسنه،خون باباش تو رگاشه،آخه باباشم مادریه،باباشم تو كوچه ها دید یه مادری زمین خورد،آی امام حسنیا،از باباش یادگار داشت،افتاد تو بغل عمو،
دستش برید و گفت که ای وای مادرم
رنگش پرید و گفت که ای وای مادرم
آهی کشید و گفت که ای وای مادرم
در خون تپید و گفت که ای وای مادرم
كاشكی به همین جا تمومش میكردند،نمی خوام اسمش رو ببرم اما چه كنم،تا شب هفتم شاید زنده نباشم،بذار اسم این نامرد و ببرم،تا دیدن افتاده تو بغل حسین،داره جون میده،یه دفعه اومد نانجیب،دارم عین مقتل رو میخونم،فرماه حرملة بن كاهل،دیدن داره جون میده،نانجیب تیر سه شعبه زد،سر تو بغل حسین جدا شد،حسین…مدینه بگی ان شاءالله،..حسین..من میگم وای از دل حسین،چی كشیدی حسین جان،دیدی بعضی وقتها،بچه رزمنده ها میدونن،خیلی ها تو بغلشون شهید شدن،خیلی ها تو بغل حسین شهید شدن،اما بعضی شهادت ها از ذهن آدم نمیره،این همه از جنگ میگذره،بعضی ها هنوز میگن اون صحنه از یادم نمیره،نمیدونم اون صحنه میره یا نه،تا افتاد سر تو بغل حسین،نمی دونم،یاد داداش حسنش افتاد،اما خیلی طول نكشید،بگم یا نه؟نانجیب ها میخواستن سینه ی حسین و خلوت كنند،كسی رو سینه ی حسین نباشه،سه مرتبه بگو یا حسین..

خواستم دل را بساط غم کنم
تا زداغی ِعزایت کم کنم
برکویرخشک لب هایت چو ابر
بارشی میخواستم نم نم کنم
دست از عمه کشیدم آمدم
تا که ازآه تو قدری کم کنم
آمدم تا که سپرگردم به تو
آمدم بر تیرها سرخم کنم
لحظه ی جان دادنم کی میرسد؟
بند قلبم را بگو محکم کنم
پهن کن سجاده ی آغوش را
“من دو رکعت گریه می خواهم کنم”
بر لب قاسم عسل دادی عمو
حلقه ای از خون بده دستم کنم
من سری دارم که بایستی بر آن
چوبهای نیزه ای پرچم کنم
پیکرت پشت و پناهم می شود
قتلگاهت قتلگاهم می شود
می کشندت از ولایت سیرها
بغض های مانده در تفسیرها
میوه های استجابت می رسند
سجده های بی وضوی پیرها
سجده می آرند بر زخم تنت
تیرها سرنیزه ها شمشیرها
می برندت روی منبرهای نی
چشم های شور بی تقصیرها
دامنی از سنگ هم آورده اند
بزدلان سنگدل این شیرها
خویش را پیروز می دانند عمو
می شود حس کرد از تکبیرها
تو گره خوردی به خون تا وا شود
گیرهای این بهانه گیرها
روح من با روح تو تا عرش رفت
حیف که مانده تنم این زیرها
استخاره کرده قلبم خوب نیست
خوب شد در کربلا ایوب نیست

چقدر نیزه شکسته به تنت جا مانده
جای صد زخم روی پیرهنت جا مانده
پدری کرده ای از بس به یتیمان حسن
در برت بازوی ابن الحسنت جا مانده

اومدم ای عمو
تاکه تو رو یاری کنم
خون از چشمام جاری کنم
واسه زخمات کاری کنم
اومدم ای عمو
تو آغوشِ تو بمیرم
سوی بابا پَر بگیرم
از دنیای بی تو سیرم
وای،نداره چاره،دل خاطرخواه
زندگی سخته،واسه عبدالله
اومدم تا که،جون بدم اینجا
قطره ای باشم،توی این دریا
میخوام،نشون بدم،که مَردِ میدونم
میخوام فدات بشم،عموجونم
جانم عموحسين ۳

-
تو خواستی کمی ز کار عشق سر در آوری
و از نهال قامت خودت ثمر در آوری
امانتی به مادر تو داده بود مجتبی
سپرده است نامه را دم سفر در آوری
همین که از عموی خود گرفتی اذن رزم را
نمانده بود اندکی ز شوق پر در آوری
سر نترس داری و پدر بزرگ تو علیست
عجیب نیست از تنت زره اگر در آوری
نداشت قلعه کربلا وگرنه که برای تو
نداشت کار تا زچارچوب در، درآوری
رجز بخوان و خاندان خویش را به رخ بکش
که کفر این سپاه کفر بیشتر درآوری
به چرخ تیغ خود به روی خاک دشت سر بریز
بزن که از حرامزاده ها پدر درآوری
نشد حریف تو کسی و میکنند دوره ات
خدا کند که جان سالم از خطر درآوری
ز اسب سرنگون شدی به شوق شیشه ی عسل
چگونه از میان خاک ها شِکَر درآوری
هنوز زنده بودی و به پیکر تو تاختند
تو لخته لخته از دهان خود گوهر درآوری
سَبک نمی شود مصیبت تو با دو قطره اشک
تو گریه ی حسین نه، از او جگر درآوری

لاله ی یاسم در چمن افتاد
قاسمم زیر دست و پا جان داد
ای بنی هاشم، کشته شد قاسم
صورتش خونین سینه اش پامال
مرغ روحش زد روی دستم بال
ای بنی هاشم، کشته شد قاسم
از حرم رو در قتلگه کردم
قاسمم جان داد من نگه کردم
ای بنی هاشم، کشته شد قاسم
ناله اش بر قلبم شرر می زد
با لب عطشان بال و پر می زد
ای بنی هاشم، کشته شد قاسم
دسته گل های سرخ زهرایی
قاسمم گردیده تماشایی
ای بنی هاشم، کشته شد قاسم
در بغل باغ یاسمن دارم
یک گل پرپر از حسن دارم
ای بنی هاشم، کشته شد قاسم
بی زره سرباز شهید من
هم شهید من، هم امید من
ای بنی هاشم، کشته شد قاسم
شاعر : استاد حاج غلامرضا سازگار

راهـی میـدان بـلا ایـن آفتـاب اسـت
درخیمه ازاشک روان حالی خراب است
همچون حسن آیینۀحُسنِخداییست
بـرچهـرۀنیکوتـرازماهشنقـاب است
قاسم که أحلی مِـن عَسـل باشـد شعـارش
چشـم انتظار سـاقی و صهبـای ناب است
سبط النّبی ّالمـؤتَمن گفت و رجز خواند
قاسم که جسم وجـانِ پور بوتراب است
از ضربه ای که برسرش شمشیرکین زد
افتاده بر روی زمین، در پیچ وتاب است
بـا استغـاثـه زد صـدا او عـمّ خـود را
حالا ز مـولا او به دنبال جـواب است
دنبـال گُل آمـد حسیـن، امّـا خـدایـا
پیچیــده دردشت بـلا بـوی گلاب است
در استخـوان سـینـه وقـتـی نیـزه مـانـده
دیگر نَفَس درسینه ات باشد عذاب است

خنده نشسته به جای،اشکای بی اختیارم
حتما"میذاری رو چشمات،دست خطی که من میارم
*میدونم خط بابام، دل از همه خیمه برده
*میدونم خط بابام،امضای زهرا رو خورده
*میدونم خط بابام،اذن شهادت آورده
عموجون۲
همه تو این گلشن،پیش کشی آوردن
تو بازار عشقت، منم سهم حسن
#عمو! هل من رخصه #
********

ای قلم بنویس دریا تشنه بود….
آسمان وایل وصحرا تشنه بود
مشک سیراب ساقی اما تشنه بود..

از نظر قرآن ، خانه در مقام و جایگاه بالایی قرار دارد ؛ به قدری که حفظ حریم آن بر همگان توصیه شده است . خداوند متعال می فرماید : یا ایها الذین امنوا لا تدخلوا بیوتا غیر بیوتکم حتی تستانسوا و تسلموا[6]
حصر در آیه مذکور به این معناست که خداوند ورود به خانه ی غیر را بدون اذن و سلام ممنوع می کند . حرمت این حریم را مقدس می دارد و ضرورت حاکمیت یک فرهنگ صحیح و صمیمی را در برخورد با اهل خانه بیان می کند و می آموزد که اهل بیت باید درروابط با یکدیگر ، علاوه بر رعایت همه ی شئون انسانی در برخوردشان، از راه تکلم که نزدیک ترین و شایع ترین ارتباط است ، نیز این یگانگی را بیان کنند و سلام واژه ای است که این پیام را دارد ؛ علاوه بر آنکه آرزوی سلامت و امنیت از جانب سلام کننده را ابلاغ می کند . از عدی بن ثبات روایت است : زنی انصاریه به نزد رسول الله (صلی الله علیه وآله وسلم) آمد و عرض کرد : من درخانه خویش گاه گاه در شرایطی هستم که نمی خواهم هیچ کس مرا ببیند ، در این حال اگر پدر ، فرزند یا مردی از خویشان من وارد شوند ، چه کنم ؟ در جواب، آیه فوق فرو فرستاده شد تستانسوا یعنی تستاذنوا گفته شده است که استیناس طلب انس است[7] و به این معنی است که در هیچ خانه ای که ملک شما نیست وارد نشوید تا مطمئن شوید فردی در آن است و آنگاه اجازه بخواهید . ابن عباس گفت : در این آیه تقدیم و تاخر است ؛ یعنی حتی تسلموا و تستاذنوا ، یعنی حتی تقولوا السلام علیکم ، ادخل ؛ سلام مستحب است و استیذان واجب [8] در آیه 28 از سوره ی میارکه ی نور نیز ، ورود به هر خانه ای مشروط به اجازه یافتن از سوی صاحب خانه شده است . فان لم تجدوا فیها احداً فلا تدخلو ها حتی یوذن لکم [9] اگر درخانه کسی را نیافتید ، تا اجازه دریافت نکرده اید ، واردنشوید .
علاوه بر این حکم عمومی ، در آیه 53 از سوره احزاب نیز ورود به خانه پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) بدون اذن منع شده است : یا ایها الذین امنوا لا تدخلوا بیوت النبی الا ان یوذن لکم
ای ایمان آورندگان به خانه پیامبرواردنشوید مگر آنکه به شما اجازه دهد.

از ابتدای تاریخ تاکنون، به عنون اصلی‏ترین نهاد اجتماعی، زیربنای جوامع و خاستگاه فرهنگ‏ها، تمدن‏ها و تاریخ بشر بوده است. پرداختن به این بنای مقدس و بنیادین و هدایت آن به جایگاه واقعی‏ اش، همواره سبب اصلاح خانواده بزرگ انسانی و غفلت از آن، موجب دور شدن بشر از حیات حقیقی و سقوط به ورطه نابودی بوده است. اسلام به عنوان مکتبی انسان‏ساز، بیشترین توجه را به والایی خانواده دارد. از این رو، این نهاد مقدس را کانون تربیت می‏شمرد. نیک‏بختی و بدبختی جامعه انسانی را نیز به صلاح و فساد این بنا وابسته می‏داند و هدف از تشکیل خانواده را تأمین نیازهای عاطفی و معنوی انسان از جمله دست‏یابی به آرامش برمی‏شمارد.

شهادتت مبارک/ای سردار خوبیها/

ادامه »

خانواده رکن اساسی جامعه اسلامی است وشرط استواری آن،وجودروابط صحیح میان والدین است.توصیه های خداوندبه رعایت معاشرت به معروف درمراحل خاص مثل طلاق ،حاکی ازآناست که درمواقع عادی به طریق اولی مردبایدمراعات به معروف رابنمایدواین معاشرت خاص مواضع ذکرشده درآیات نیست بلکه همه ی رفتارهاوبرخوردها ی مردنسبت به همسروفرزندان راشامل می شود.حساسیت محیط خانواده،اهداف بلندمدت ومقدس آن اقتضامی کندکه همسران بیشترین دقت رادررعایت حسن معاشرت بایکدیگرداشته باشندوازخانه فضایی سرشارازانس وملاطفت بسازند.خانواده جامعه ی کوچکی است که نیازمندمدیریت است بهترین نمودمدیریت خانواده،درتثبیت نقش است.زن ومردمسلمان درسایه ازدواج پیمان وحدت بسته اندوآنهابنیان گذار یک خانواده ونسل انسانی هستندولازمه دستیابی به این هدف آن است که دریک نظام صحیح،موقعیت هرفردطراحی شودوبپذیردکه هریک نسبت به دیگری حقوقی داردعوامل موثربرتحکیم روابط خانواده به دودسته برون خانوادگی ودرون خانوادگی بستگی داردکه به طورکلی درسه محدوده فرهنگ ومحیط اجتماعی،اقتصادجامعه وخانواده هایی ماقبل خلاصه شده است نتیجه می گیریم خداوندبه دنبال تشکیل خانواده به یکی ازاهداف وثمرات آنکه تولیدفرزندوبقای نسل است اشاره کرده وآنرابه خودنسبت می دهدهمایت ازخانواده وبقای آن درقالب روزی دادن ازپاکی هاست وهمه ی این امورراارج می گذاردوازآنهابه عنوان نعمت یادمی کند

اولین نکته به چگونگی گفت وگوی زن ومردیاارتباط کلامی آنهابازمی گردد.درموردچگونگی برقراری روابط کلامی تفاوت هایی بین افرادکودک وبزرگ سال وزن ومرددیده می شوددرموردکودکان زمینه برای گفت وگوی امری اساسی است که دررشدوبالندگی آنهاتاثیرمهمی داردوبه عکس نبودشرایط مناسب برای گفت وگووبیان احساست به سرکوبی عواطف منجرمی شودمحیط خانواده بهترین محل رشدکلامی است روابط کلامی هم برای زن وهم برای مردمهم است ومرددرروابط به صرف حضوربیشترتوجه دارد تعالیم اسلام درباره ی چگونگی گفتارتوصیه هایی دارددرمرتبه ی نخست گفت وگوی اعضای خانواده بایدباهم محترمانه باشدازجمله اینکه آهنگ صدابایدملایم باشدپس قرآن افراد راتشویق می کندکه درمحیط خانه صدای آرامی داشته باشند ازنشانه های احترام درگفت وگواین است که زن وشوهرهمدیگررابه بهترین نامی که هریک دوست دارندصداکنند درمرتبه ی دوم ابرازمحبت ودوستی نسبت به اعضای خانواده باگفتاراست که اهمیت ویژه ای داردوبه تعمیق روابط عاطفی کمک می کند نکته ی سوم سپاس گذاری اعضای خانواده ازیکدیگرباگفتاراست زن وشوهرنیزبایدازعملکردمناسب یکدیگرتشکرکنندازصفات مناسب زنان شکرگذاری درخانواده است ودرمقابل ناسپاسی زن درگفتارپیامدهای نامطلوبی درخانواده بویژه برای خوداودارد.درقرآن به این واقعیت اشاره شده است که شکرگذاری ازمواهب الهی دردرجه ی اول برای خودفردسودمنداست همین امردرخانواده نیزمی تواندتأثیربسیاری داشته،زیراهیچ کس مانندوالدین همسرو فرزندان، نیازهای مادی وعاطفی فرد رانمی تواندبرآورده سازد برخی رفتارهانیزمانع برقراری روابط کلامی مناسب می شودکه اعضای خانواده بایدازآنهادرحدتوان خودداری کنندازجمله این امور،نق زدن ،قطع حرف یکدیگر،جدال وبگومگودرموردامورکم اهمیت،منحرف شدن ازموضوع اصلی، تهدید، توهین، تمسخر انتقاد تند و پرگویی است تعالیم اسلام گفت وگوهای دروغین اعم ازجدی یا شوخی رانامناسب اعلام می کند زیرا به فضای وضوح و صراحت درروابط بین فردی آسیب می رساند همجنین اولیا ی(ع) برای جلوگیری افرادازقطع کلام یکدیگرريا،این رفتاررابه چنگ زدن به صورت فردتشبیه کرده اند
تمسخر یکدیگر در قرآن نهی شده واین نکته درموردزنان تأکید بیشتر شده دربحث حل اختلافات خانوادگی، رفتارها ی کلامی ای که موجب تعارض درخانواده می شود،بررسی خواهیم کرد.دومین نکته به چگونگی برخوردورفتارافرادباهم (روابط غیرکلامی) مربوط می شود. روابط غیرکلامی افرادبه وسیله وضعیت بدن، مانندطرزقرارگرفتن درمقابل هم،
فاصله ی افرادازیکدیگر،نشسته یاایستاده،حالت چهره مانندگشادگی یادرهم رفتگی،حرکات بدن مانند تماس های بدنی تماس های چشمی باهم به تعامل خودآگاه یاناخودآگاه می پردازند.آهنگ صدا نیزجزء روابط غیرکلامی است.روابط غیرکلامی اعضای خانواده به صورت زیرمناسب وموثراست:وضعیت بدنی مشابه (هردونشسته یاایستاده)، بدن افراددر مقابل هم،نه پشت به هم یاشکل دیگر،فاصله درحدودیک متر،حرکات بدن وتماس بدنی درحدمناسب وتماس چشمی درحدمناسب نه آزاردهنده وتند.اگرشرایط یادشده،تحقق نیابد، روابط مناسب ورضایت بخش،بین افرادبرقرار نمی شود. تعالیم اسلام درموردروابط غیرکلامی اعضای خانواده ،نکته های جالب توجهی داردکه همین توصیه های مختلف مشهوداست.ازنکته ای مهم آن درموردخانواده،حسن خلق است که درواقع به طرزروابط افرادباهم بازمی گردد.بخشی ازحسن خلق درروابط غیرکلامی بروزمی کند.دراین موردبه افراد توصیه می شودکه بامردم،بویژه خانواده باچهره گشاده رویی بازدیدارکنیم که روی خوش وچهره ی باز موجب جذب دلها وفزونی محبت می شود شادی ونشاط می آوردوکینه هاراازدلها می برد. درموردانسان گفته شده است که اندوهش درونی است وباروی خوش وچهره ی بازبامردم روبرومی شود علاوه براین تبسم ولبخنددرچهره نیزدربهبودی روابط موثراست ازنکته های مهم همکاری ویاری افراددرامورمنزل است درتعالیم اسلام درمورد اصل تعاون بسیارتأکیدشده ودرخانواده نیز اساس زندگی مشترک است تعالیم اسلام درخانواده به گونه ای وظایف راتقسیم نموده که همه ی افرادمسؤلیت رابرعهده بگیرندتاخانواده بتواندکارکردهای مؤثرخودراایفا کند

دراین بخش بیشتربه وظایف الزامی زن وشوهرنسبت به یکدیگردرخانواده می پردازیم ابتدا به وظایف مشترک زن وشوهر نسبت به هم یعنی برآورده ساختن نیازهای جنسی وحسن معاشرت در خانواده وسپس به وظایف ویزه مرددرخانواده انجام برخی رفتارهاباهمامنگی مردبحث می کنیم.همان گونه که دراهداف ازدواج از نظر اسلام بیان کردیم ازمهمترین اهداف ازدواج ازنظراسلام بیان کردیم
ازمهمترین اهداف ازدواج ارضاهای نیازهای جنسی زن وشوهراست بنابراین مردوزن نیزبایدبه اهمیت این وظیفه واقف باشند.دومین وظیفه زن وشوهرنسبت به هم معاشرت نیکواست پس ازسازگاری وتطابق اولیه استمرارروابط مطلوب ورضایت بخش زن وشوهرازوظایف مهم آنهاست.ملاک مطلوبیت این روابط براساس آیات قرآن معاشرت به معروف عنوان شده است درقرآن بیش ازبیست بار کلمه معروف برای جنبه های مختلف روابط خانوادگی به کاررفته که چگونگی روابط زن وشوهرازمهم ترین این جنبه هاست.
هرچندبرخی ملاک روابط زنان ومردان رابراساس معروف عنوان کرده اند. ولی دربیشتراین آیات معروف باگسترده ی بیشترودرموردهمه روابط خانوادگی به کاررفته است.معروف راباآداب وشیوه های فتاری مناسب دریک جامعه که عقلای آن به رسمیت می شناسدیاهرعملی که افکارعمومی آن رارفتاری شناخته شده ومانوس بداندوباذائقه ی اهل هراجتماعی سازگارباشددانسته اند. برخی معروف رابه معنای شیوه های رفتاری مطلوب درجامعه مادام که خلاف شرع نباشدگرفته اند درکلامات اولیای دین نیز به معنای متعددی –ازقبیل احسان حسن مصاحبت باخانواده ومردم وامرموافق همان دستورات خداوند به کاررفته است .ودربیشتراین موارد رفتارهای مصداق برای معروف بیان شده است. به نظرمی رسدمناسب ترین ملاک معروف رفتاری است که مردم یک جامعه می پسندندعلاوه براین که بایدبه ادله ی شرعی یاطبع وذوق انسان مخالفت نداشته باشد براین اساس رفتارزن وشوهرنسبت به هم بایدطبق روش پذیرفته شده درهرجامعه باشد. درمتون دین اسلام به هریک از زن ومرد توصیه های شده که زمینه سازرابطه مناسب بین آنهاست.مسولیت مرددرقبال همسرش به چندامرباز می گردد:تامین شرایط اقتصادی برآورده ساختن نیازهای عاطفی
احترام وبزرگ داشت زن مصاحبت نیکو با او مداراومسامحه درموارداختلاف وعفوگذشت نسبت به رفتارهای نامناسب زن درخانواده اولیای دین(ع)به عنوان مشورانی دلسوزودانامردان رابه شیوه های متعددی برای ایفای مسوولیت های خانوادگی یاری می رسانده اند.یکی ازنکته های بسیار ظریف امانت بودن زنان نزدمردان است .هم چنین به این واقعیت اشاره شده که زنان دربیشترامورزندگی اختیارخود رابه مردان می سپارند وبیشترین توصیه ها دراسلام امانت داری درشرایط مختلف است بدیهی است اگرمردهمسرش رابه عنوان امانت دردست خودبداندسعی خواهد نمود که مناسب ترین رفتاررابااوداشته باشد.ازشیوه های دیگری که اولیای دین(ع)برای تشویق مردان به رفتارمناسب باهمسربه کاربرده انداعلام همسرداری مناسب به عنوان برای اموری است که ازنظرانسانهابسیار حائزاهمیت است.ازجمله ی این امورسعادت زندگی دنیوی افراداستبه گونه ای که رفتارمناسب باعث خوشی وگوارایی زندگی وطولانی شدن مدت عمرمی گردد .امردیگربه شخصیت اجتماعی افرادباز می گرددبه طوری که رفتارمناسب باهمسرنشانه ی بزرگواری وکرامت فردواهانت وبدرفتاری نشانگرپستی وپایین بودن شخصیت اوست ازهمه مهم تررفتار مناسب باهمسرنشان دهنده ی درجه ی ایمان یک مرداست.درکلمات اولیای دین تصریح شده که هرکس باهمسرش خوش رفتارتر است ازمرتبه ی ایمان بالا تری برخوردار است. به همین جهت پیامبر(ص)فرمود:من بیش ازهمه ی مردم با همسران خوش رفتاری می کنم حتی درمذهب شیعه خوش رفتاری باهمسربه عنوان ملاک مهمی که درجه ی ایمان فردرابه ائمه(ع)نشان می دهد بیان شده است
سیره و رفتار اولیای دین با همسران خود نیزشیوه ای برای ترویج رفتارمناسب درخانواده محسوب می شود آنان به حریم خصوصی همسرانشان احترام می گذاشتند برای آنان شخصیت واعتبارمعنوی قائل بودندوحتی در این مورد ازآنان کمک می گرفتند وباخواست ومیل آنهادرمحدوده ی شرع وخانواده همراهی می کردند . و اینکه هیچ گونه ظلمی راروانمی دارد وحق هیچ موجودی راضایع نمی کند زمینه ی شناخت دیگری برای مهار رفتار اعضای خانواده است.هرچه این حالت قوی تر باشد مشکلات افرادکمتر خواهد بود وبرای حل مشکلات خود به ناظرو داور بیرونی نیازنخواهدداشت.توجه به صفات خداوندازقبیل رحمت ومهربانی گسترده توانایی نامحدود وحمایت وکفایت اواز مخلوقات خودازجمله انسان نیزآثاری مثبت برزندگی فردو جنبه های خانوادگی اودارد.عطوفت ورحمت اعضای خانواده نسبت به هم که شعبه ای ازتجلی رحمت خداوند است پیش گیرنده وگشاینده بسیاری ازمشکلات است.توکل برخداوندیعنی اعتمادوتکیه برقدرت او در همه امورزندگی ازآثارایمان به خداست.انسان مومن اداره ی جهان وهمه تغییروتحولات هستی رادر تصرف خداوندودراحاطه ی اراده ی اومی داند. انسان دررویارویی بامسائل زندگی به دودسته عوامل نیازمنداست: الف-فراهم شدن اسباب وعلل مادی درخارج ب-فراهم شدن شرایط روانی ویزه ای که موجب رویارویی بهتربامسائل می شود.توکل برخداشرایط دسته دوم را فراهم می کند.گاهی سستی اراده – ترس- غم اضطراب و عدم اشراف کامل برموقعیت ها موجب می شودفردنتواندازروش های مقدوربرای حل مشکل بهره برداری مناسب کند.توکل برخداباعث تقویت اراده وتاثیرکمترعوامل مخل روانی می شودوفرد رابرای حل مسائل زندگی ورسیدن به تعدل وسازگاری- تواناترخواهدساخت-خانواده هادرطول زندگی-بامشکلات متعددی روبرو می شوند-که برخی اقتصادی اند -مانند:

درآمدکم-ورشکستگی یادزدیده شدن اموال وبیکاری-وبرخی به سلامت اعضامربوط می شوند-مانند بیماری-معلولیت ومرگ-وبرخی به روابط ومشکلات سازشی بازمی گردد درچنین شرایطی-توکل برخدا-موجب تقویت اراده ی اعضای خانواده وکوشش بیشترآنهامی شود.علاوه براین دربن بست هاوشرایطی که به ظاهر همه اسباب ونشانه های مادی ازعدم حل مشکل حکایت می کند توکل برخداروزنه ی امیدی دربرابر افراد می گشایدوگاه مشکلات راازراه هایی که افرادگمان نمی کردند حل می کند.
نکته مهم درخانواده توصیه متقابل افرادبه توکل است.این نکته برای زنان اهمیت بیشتری دارد زیرامسولیت اصلی حل بیشترمشکلات به ویزه اقتصادی بر عهده مرداست وتقویت روحیه اوازجانب سایرین اهمیت ویزه دارد. ازآثارایمان به خدا تسلیم ورضابه مقدرات الهی است.پدیدآیی این حالت بریک زمینه شناختی وعاطفی مبتنی است .فردبایدباورداشته باشدکه همه رویدادهای جهان منوط به اذن خداوندوتوانی است که اواسباب و علل اضافه می کند. افزون بر این خداوند نه تنها نسبت به مصالح انسان ها آگاه تر است بلکه بیش از خود آن ها برایشان خیر خواه و سعادت طلب است بنا بر این همه ی حوادث در جهت خیر و صلاح انسان ها روی می دهد. تسلیم و رضای خدا به حوادث جهان که بر اساس خواست اوست و برای انسانی که به همه ی امور ماورا طبیعت باور دارد و به خدا تعلق عاطفی دارد امری مطلوب خواهد بود و در صورتی که تسلیم رضای الهی نشود وضعیت مشکل تر می شود حالت رضایت موجب می شود که اعضای خانواده مشکلات را در زندگی مثبت تلقی کنند و زمینه ی سازگاری با حوادث غیر قابل بازگشت را فراهم نموده و اختلافات ناشی از این حوادث را آسان تر حل کنند2-ایمان به رسالت انبیا و امامت امامان دومین باور دینی که رکن دین داری محسوب می شود، اعتقاد به رسالت انسان هایی است که از سوی خداوند به عنوان انبیای الهی در تاریخ شناخته شده اند در راستای اعتقاد به رسالت باور به اصل نبوت و امامت در دو بعد زندگی انسان نقش آفرین است اولین بعد به آموزش امور دینی، به ویژه زندگی بر اساس اصول دینی باز می گردد. در این بخش به بعد الگو پذیری از اولیای دین می پردازیم اصل همانندسازی ضمن تقلید و الگو گیری از کودکی در انسان وجود دارد، عامل اساسی یادگیری است به گونه ای که برای کودکان تقلید از الگوهای شایسته هگام حل مشکل و یا رویا رویی با محیط اطراف تاثیر بسیار مثبتی دارد. علاوه بر این علاوه بر این از میان شیوه های متعدد یادگیری، مشاهده ی الگو موثرترین و پایدارترین روش ها است. رفتار اولیای دین از اولین تا آخرین مرحله ی زندگی درس آموز است گزینش همسر ،مهریه و جهیزیه مراسم ازدواج آداب معاشرت در همه ی ابعاد روش برخورد با فرزندان و همچنین برخورد با والدین و آخرین دیدار ها و توصیه ها در زندگی دنیوی.3-اعتقاد به زندگی پس از مرگ: سومین باور مهم دینی که در زندگی انسان ها می تواند نقش به سزایی داشته باشد اعتقاد به زندگی پس از مرگ حسابرسی اعمال در روز قیامت،پاداش و مجازات افراد براساس رفتار هایشان است امروزه به رغم پیشرفت های علمی و کم شدن مشکلات زندگی،اضطراب ها و نگرانی ها رو به فزونی است. بخشی از این مشکلات در اثر احساس پوچی در زندگی است باور نداشتن به زندگی پس از مرگ نیز این مشکل را بیشتر می کند این امر تاثیر خود را بر خانواده ها نیز گذاشته و به علت عدم توجه به اهداف متعالی، فقط به کارکردهای محدود زندگی خانوادگی اکتفا شده و به راحتی خانواده ها در اثر بی هدفی،و جدایی و انحلال کشیده می شوند. اعتقاد به زندگی پساز مرگ،خانواده را متوجه اهداف پایداری می کند که موجب پیوند بیشتر اعضای خانواده می شود. اثر سوم باور به معاد که بی ارتباط با اثر دوم نیست نقش آن در مقابله مناسب با مشکلات است.خانواده ای که دچار فقدان عزیزی یا معلولیت گسترده یا مشکلات شدید اقتصادی می شود در محدوده ی زندگی دنیوی،هیچ چیزی مانند باور به معاد نمی تواند آن را در رویارویی مناسب با مشکل و کسب آرامش روانی یاری دهد.اساساً برخی مشکلات جبران ناپذیری است و افراد فقط با توجه به پاداش های زندگی اخروی که در اثر مشکلات خانوادگی به افراد داده می شود اشاره می کنیم در مورد مشکلات اقتصادی جمله های ذیل قابل توجه است:مصیبت ها هدیه های خداوندند و فقر در خزانه خداوند نگه داری می شود فقر در نظر مردم مایه ی زشتی است و نزد خداوند در روز قیامت زیور است و مایه ی آراستگی است یک قبیله (بزرگ)شفاعت می کند خداوند در روز قیامت به مومنان فقیر با نگاهی پوزش خواهانه می نگرد و می فرماید: به عزت و جلالم سوگند شما را در دنیا از روی بی اعتنایی فقیر نکرده ام اکنون ببینید به جهی دنیا به شما چه دادم همه این تشویق هاکه بیشتربه زندگی اخروی مربوط میشود اعضای خانواده رابرمی انگیزدکه درشرایط دشوارکه گاه جبران تلاش هادرزندگی دنیاممکن نیست باشوق به مساعدت دیگران بپردازندوتاحدی خودراتسلیم داده وآرامش بخشند.اثرچهارم باوربه معادنقش مهارکنند هو باز دارنده ی آن است بسیاری از مشکلات خانواده به عدم مهاررفتارهایی بازمیگرددکه افرادرابه تعدی به حقوق یکدیگرتحمیل بردیگران وپرخاشگریهامی کشاند.باوربه معادویادآوری عواقب سوتعدی به حقوق دیگران وعدم انجام مسوولیت ها افرادرا تاحدی ازرفتارهای نامناسب بازمی دارددراین باره قرآن باورمند هشدار میدهدکه خودوخانواده خودرا ازآتشی که هیزم آن سنگ وانسانهاست حفظ کنند.
برای نمونه یکی ازآثارسوخلق درخانواده فشارقبر است به گونه ای که حتی اگرفرددرابعاددیگرزندگی به وظایف خودعمل کندولی درخانواده رفتارنامناسب بروزدهددچارفشارشدیددرقبرمی شود. همچنین درکلمات اولیای دین به عواقب سوبدرفتاری باهمسراشاره شده است .توجه فردبه این عواقب ناخوشاینددرزندگی اخروی می تواندتاحدی اوراازرفتارنامناسب بازدارد .

الف-توافق وسازگاری زوجین
دراین فصل به بررسی ابعاد مختلف روابط زن وشوهردرخانواده می پردازیم .درابتدا به چگونگی سازگاری زوجین سپس به راه های گسترش روابط عواطفی مثبت بین زن ومردمی پردازیم.پس ازآن بادیدوسیع تری وظایف متقابل زن وشوهررابررسی خواهیم کرد.عوامل استحکام پیوندزن وشوهرواهتمام آنهابه انجام رفتارهای فراوظیفه ای رانیزدر پایان به عنوان نکته های مهمی درروابط زوجین بررسی خواهیم کرد.
اساس تشکیل خانواده ازدواج دوبزرگسال باجنسیت های مختلف است.اولین وظیفه ی این دو سازگاری وتطابق بایکدیگراست.همانندی ومشابهت زن وشوهرآنهارابه زندگی مشترکی برانگیخته است باوجوداین آنها دو شخصیت متفاوت ومنحصربه فردهستندکه خلق وخو-عواطف وانگیزه وارزش های ویزه ای دارند.زن وشوهربایدبرای سازگاری-بخشی ازترجیح هات وعقایدشخصی خودرابه مرورزمان کنارگذاشته وهرطرف بخشی ازحقوق مستقل دیگری راپذیراباشند تعالیم اسلام برای تنظیم روابط زن وشوهر توصیه هایی به هریک داردکه متناسب باابعادروانشناختی آنهاست.درکلمات اولیای دین به دونکته مهم روانشناسی درموردزن اشاره شده است.اولین نکته به تفاوت روانی زن با مردباز می گردد ویزگی های روان شخصیتی زن بامردمتفاوت است بنابراین مردنبایدبراساس ویزگی هایی که درخودوسایرمردان می بیندزن رابسنجدوانتظارداشته باشدکه از لحاظ روانی کاملابااوهماهنگ باشداگرمردبراین شیوه اسرارورزدبه شخصیت زن ضربه زده وموجب آسیب روانی اومی شود نکته ی دوم:توصیف زن کلمات اولیای دین به ریحانه است این کلمه به لطافت آسیب پذیری عاطفی واحساسی بودن زنان اشاره دارد.درمقابل صفت قهرمانی(که به معنای رئیس خدمت گذاران است ومتضمن نوعی مدیریت دلیری وپهلوانی است) اززن نفی شده است ازتقابل این دو کلمه می توان برداشت کردکه عناصرزیبایی شناختی آرامش بخشی عاطفی درزن غلبه داردوکمترسخت رویی واستواری ازاو باید انتظارداشت.
ازطرفی مردان نیزبه دلیل شرایط ویزه ی اجتماعی معمولا بیش اززنان دچارتنیدگی می شوندزیرامسولیت اداره ی خانواده درابعادمختلف ازجمله اقتصادی برعهده ی مردان است.مردان درجامعه متحمل سختی ها و فشارهایی می شوندکه آستانه تحریک پذیری وپرخاشگری آنها راپایین می آوردازاین رو معمولازودتر خشمگین می شوند افزون براین وضعیت هرمونی خاص مردان زمینه بروزبرخی رفتارهاازجمله برتری طلبی و پرخاش گری درآنها رافراهم می آورد بنابراین زن بایداین واقعیت روانشناسی مردراپذیرفته وبه گونه ای آنرا تعدیل کندزنان تنهااین گونه می توانندمسولیت مهم همایت روانی ازمردان رادربرابرمشکلات فراهم نمایند.به نظرمی رسدتوجه زن ومردبه ویزگی های طرف متقابل به سازگاری آنهابسیارکمک می کند.دراین باره هریک بایدوجوه مثبت وگاه نهفته دیگری فعال کندوجنبه های منفی شخصیت دیگریرابه تدریج اصلاح کند. درمقابل اگرهریک به جای پذیرش همسرخودبه همان صورتی که هست برجنبه های منفی تاکیدکند وبخواهد قواعدی رابراو تحمیل کند ناسازگاری هابیشترخواهدشد.
در مجموع می توان به نکته هایی برای توافق وتفاهیم بیشترزن وشوهراشاره کرد.اول اینکه بپذیرندآنان به عنوان دوانسان مستقل ازویزگی های روانی مستقل ومتفاوتی برخوردارند.سپس نقاط ضعف وقوت همدیگر را شناخته وبراساس آنها توقعات خویش رانسبت به هم ابرازکنندبه بیان دیگرهریک دیگری رامکمل خود بداند و ازاین جهت که دوفکربهترمی تواند منشا اثرباشددرجهت تکامل یکدیگربکوشندوسعی ووشوق وافری برای درک وتوافق باهم داشته باشند.همچنین دراین راه صراحت وصداقت کامل داشته باشندوبدانندکه توافق و سازگاری زمینه وحدت وانسجامی است که لازمه ی زندگی مشترک می باشد

ادامه »

پنجمین عامل از عوامل تحکیم خانواده تفاهم اخلاقی است. اگر زن و شوهری که باید یک عمر با هم به سر برند، خوش اخلاق باشند زندگی آن¬ها شیرین و دل¬پذیر و گرم و باصفا خواهد بود و با تفاهم اخلاقی مشکلات زندگی را حل و فصل خواهند کرد.
و برعکس اگر هر دو یا یکی از آن¬ها بداخلاق باشد زندگی بر هر دو نفر و اهل خانه سخت خواهد بود و چیزی نمی¬تواند تلخی آن را شیرین سازد.
اخلاق نیک یکی از بهترین عوامل تحکیم خانواده محسوب می¬شود مانند: تقوا، راست¬گویی، امانت¬داری، خوش¬اخلاقی، خوش¬زبانی، خیرخواهی، پاکیزگی، با¬ادبی، گذشت، بردباری، وظیفه¬شناسی، نجابت، عفت، کم-توقعی، نرم¬خویی، رعایت اقتصاد در زندگی، شجاعت و ایثار و … این قبیل صفات از مکارم اخلاق و مزایای واقعی هر انسان محسوب می¬شود.
برعکس، صفات زشت از نقاط و ضعف انسان محسوب می¬شود، مانند بی¬تقوایی، تندخویی، پرروئی، بدزبانی، ترسویی، نفاق، پرتوقعی، بخل، کثیف بودن، ولخرجی و … این¬ها از نقاط منفی انسان محسوب می¬شوند و در همین زمینه روایات فراوانی آمده است. رسول خدا(ص) می¬فرماید: «اذا جائکم من ترضون خلقه و دینه فزوجوه الا تفعلوه تکن فتنه فی الارض و فساد کبیر؛ اگر کسی به¬عنوان خواستگار به نزد شما آمد که خلق و دینش را می¬پسندید با او ازدواج کنید و اگر به دستور عمل نکنید فتنه و فساد بزرگی در زمین به وجود خواهد آمد.»
و نیز در روایت دیگر می¬فرماید: «زوجها من رجل تقی فانه ان احبها اکرمها و ان ابغضها لم یضلمها؛ دخترت را به ازداوج انسان مقتی و پرهیزگار درآور؛ زیرا اگر دخترت را دوست داشته باشد او را اکرام و احترام می¬کند و اگر نسبت به او بغض داشته باشد به او ظلم نمی¬کند.»
حسین بشار واسطی می¬گوید: «به امام رضا(ع) نوشتم، یکی از خویشاوندان از دخترم خواستگاری کرده است اما بداخلاق است امام(ع) فرمود: “اگر بداخلاق است دختر به او نده."»
توافق اخلاقی، ارزش فراوان دارد، به اندازه¬ای که گفته¬اند: «وجود توافق اخلاقی در میان زوجین آن قدر ارزش دارد که به¬خاطر آن می¬توان رنج هر گونه سختی و کم¬بودی را بر خود هموار کند.»
در روایات نیز تعبیرهای جالبی وجود دارد: «پنج خصلت است که هر کسی یکی از آن¬ها را نداشته باشد همواره زندگی¬اش ناقص، خردش گسسته و دلش مشغول خواهد بود:
1. سلامتی بدن 2. امنیت 3. گسترش در روزی 4. انیس موافق
راوی می¬گوید: “عرض کردم انیس موافق چیست؟” امام(ع) فرمود: “همسر صالح، فرزند صالح و دوست صالح و پنجمی که همه¬ی این خصلت¬ها را در خود دارد وقار و سکینه است."»
در روایات دیگر، به¬صورت¬های دیگری مطرح شده است. هر فرازی از این احادیث، دارای نکاتی است که هر کس درست بیندیشد، می¬داند که اگر هر کدام در وجود انسان نباشد، زندگی ناگواری را خواهد داشت. سلامتی، امنیت و بی¬نیازی را کسی به خوبی درک می¬کند که آن¬ها را از دست داده باشد.
همسر موافق نیز، یکی از بزرگترین نعمت¬های خدواند است که به¬راستی زندگی انسان با او آرامش می¬گیرد و صفا و لذت را به ارمغان می¬آورد. مهم¬تر از همه توافق اخلاقی است که در اولین روزهای انتخاب باید آن را در نظر داشت.

یکی از عوامل بسیار مهم در تحکیم خانواده عقل و خرد است، چون اداره و تداوم و پیمودن راه راست و حل مشکلات زندگی کار ساده¬ای نیست. اگر دو همسر با هم تفاهم داشته باشند و موقعیت یک¬دیگر و شرایط امکانات زندگی را خوب درک کنند می¬توانند زندگی را بر پایه¬ی صحیح استوار سازند و به انجام وظیفه مشغول باشند و به کانون خانواده صفا و محبت و گرمی دهند و با عقل و درایت مشکلات را حل و فصل نمایند.
همسر عاقل امکانات خانواده و شرایط و اوضاع زندگی را خوب درک می¬کند، توقعات بی¬جا و بلند¬پروازی ندارد تا همسرش را در فشار قرار دهد. اکثر اختلافات خانواده و کشمکش¬های زندگی، معلول جهالت و نادانی زن و شوهر، یا یکی از آن¬ها است. زوجین هر چه عاقل¬تر باشند بهتر می¬توانند همسرداری کنند و وسیله¬ی آسایش و خوشی همدیگر را فراهم سازند و از اختلافات و مشکلات بکاهند.
همسر عاقل، گذشت و بردباری دارد و با بهانه¬های کوچک و جزیی زندگی را متلاشی نمی¬سازد.
به علاوه، عقل و هوش زن و شوهر در فرزندان نیز تأثیر دارد. فرزندان خانواده¬ی خوش¬فهم و باهوش، غالباً زیرک می¬شوند و برعکس، حماقت و نادانی پدر و مادر نیز در فرزند تأثیر دارد. همسر باهوش و عاقل بهتر می-تواند نسبت به تعلیم و تربیت فرزندانش انجام وظیفه نماید. آری عقل و درایت یکی از عوامل تحکیم خانواده محسوب می¬شود که به هنگام گزینش همسر باید کاملاً مورد توجه قرار بگیرد. در همین زمینه امام علی(ع) می-فرماید: «با انسان احمق و نفهم ازدواج نکنید زیرا معاشرت با او بلایی است عظیم و فرزندانش نیز ضایع خواهند شد.»
همچنین امام صادق(ع) می¬فرماید: «من کان عاقلاً کان له دین دخل الجنه؛ هر کس عاقل باشد، دین دارد و هرکس دین داشته باشد بهشت می¬رود.»

و نیز در روایت دیگر می¬فرماید: «ان الثواب علی قدر العقل؛ ثواب هر کس به اندازه¬¬ی عقلش است.»
همچنین رسول خدا(ص) به حضرت علی(ع) فرمود: «یا علی! هیچ فقری بدتر از نادانی و جهالت نیست و هیچ مالی سودمندتر از عقل نیست.»
از این روایات استفاده می¬شود که در میان فضائل و کمالات بشری هیچ فضیلتی به پایه¬ی عقل و خرد انسان نمی¬رسد زیرا حیات ملت¬ها، سعادت و خوش¬بختی آن¬ها در سایه¬ی عقل و خرد است و این سعادت و خوش-بختی، بدون عقل و خرد میسر نیست؛ زیرا عقل و دانشمند است که می¬تواند جهانی را از گم¬راهی و تاریکی¬های جهل و نادانی نجات دهد.
عقل و خرد نقشی اساسی در تحکیم خانواده دارد، زیرا بدون تعقل و تفکر انسان رستگار نمی¬شود. حتی اگر که علم هم داشته باشد، این امر به تنهایی نمی¬تواند در پیش¬رفت زندگی کافی باشد و علم مقدمه¬ای بر تعقل و تفکر است.
و شاید بدین دلیل باشد که جهل و نادانی، ریشه¬ی بسیاری از بدبختی¬ها و شقاوت¬های خانواده¬ها است و عقل و خرد انسان است که مایه¬یخوش¬بختی و سعادت خانواده¬ها می¬شود.
عقل انسان سبب تحکیم خانواده و سبب رشد کمالات اخلاقی و تربیتی آن¬ها می¬شود، زیرا عقل ستون هستی انسان است و این چیزی است که خود امام صادق(ع) فرموده¬اند: «ستون هستی انسان عقل است. عقل انسان چشمه¬ی هوش، فهم و حفظ دانش و خرد و دانش زندگی او را کامل می¬کند و کلید حل مشکلات در زندگی و کار او است. وقتی عقلش به کمال می¬رسد زندگی¬اش را روشنایی می¬بخشد و تدبر و نظم بر زندگی وی حاکم می¬گردد و در این صورت می¬داند که چه کارهایی به نفع اوست و چه برنامه¬هایی از مطلوبیت برخوردار است. وقتی این را فهمید و شناخت، روش زندگی و شرایط بندگی خود و عالم بالا و حق را می¬شناسد و در یگانه-پرستی خدا دل داده، به فرمان او مخلص¬تر گردد و چون چنین کند از دست¬رفته¬ها را به چنگ آورد و برنامه-های آینده¬ی خود را تنظیم کند و بداند که در چه وضعی است، برای چه در آن جاست، ازکجا آمده و به کجا می¬رود.»

رسول خدا(ع) می¬فرماید: «از سعادت و خوش¬بختی مرد آن است که زن صالح و پاک¬دامن داشته باشد.»
از این آیه و روایت استنباط می¬شود که ایمان نقش مهمی در تحکیم خانواده دارد، چون مرد و زن یک عمر می-خواهند با هم زندگی کنند و تحت تأثیر عقائد و افکار و رفتار و اخلاق یک¬دیگر نیز قرار خواهند گرفت.
3
خداوند در این آیه شرط رسیدن به حیات طیبه و دخول در بهشت و اجر عمل را، ایمان و عمل صالح ذکر می-کند و این دو، تنها در محیط خانواده کسب می¬شود.
دین اسلام، هیچ گونه فرق میان زن و مرد در کسب حقوق معنوی نگذاشته است: «کل نفس بما کسبت رهینه آری هر کس در گرو اعمال خویش است.»
«والذین یقولون ربنا هب لنا من ازواجنا و ذریاتنا قره اعین و اجعلنا للمتقین اماما؛ و کسانی که می¬گویند: “پروردگارا! از همسران و فرزندان¬مان مایه¬ی روشنی چشم ما قرار ده، و ما را برای پرهیزگاران پیشوا گردان.”
«قره» از ماده¬ی «قرّ» است و منظور از قره اعین، آرامش دیدگان است. چشم انسان در چیزی که خوشایند اوست، آرام می¬گیرد. در این آیه بندگان رحمان از خداوند درخواست می¬کنند که: «همسران و فرزندان ما را مایه¬ی آرامش چشم ما قرار ده» و از آن جا که چشم و دل مؤمن جز به رضای حق آرام نمی¬گیرد، نتیجه¬ی آیه این است: «پروردگارا، نسل و اهل خانه¬ی ما را در مسیر خود و مورد رضای خود قرار ده.»
خلاصه این که مؤمنین – عباد الرحمن – علاوه بر انجام مسئولیت خود در قبال تأمین حقوق معنوی خانواده، برای کمال معنوی آنان و رسیدن به رضای حق، دعا نیز می¬کنند.
شاید انگیزه برای این خیرخواهی و دعا، این آیه باشد: «والذین آمنوا و اتبعتهم ذریتهم بایمان الحقنا بهم ذریتهم و ما التنهم من عملهم من شی کل امری بما کسب رهین؛ کسانی که ایمان آوردند و فرزندان¬شان به پیروی از آنان ایمان اختیار کردند، فرزندان¬شان را «در بهشت» به آنان ملحق می¬کنیم؛ و از پاداش عمل¬شان چیزی نمی-کاهیم و هر کس در گرو اعمال خویش است.»
در تفسیر «قرطبی»، ذیل همین آیه از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است که فرمودند: «خداوند ذریه¬ی مؤمن را در بهشت هم¬درجه¬ی او قرار می¬دهد؛ هر چند آن ذریه از حیث عمل و پاداش از او نازل¬تر باشند. برای آن که به وجود ایشان و پیوستگی ایشان، چشم روشن شود.»

خداوند در قرآن كريم، تأسيس بناي خانواده را به خود نسبت مي‌دهد و به طهارت، تعالي و پايداري آن، عنايت وافري دارد. در آيه‌ي ذيل اين نسبت تصريح شده است:
«والله جعل لكم من انفسكم ازواجاً و جعل لكم من ازواجكم بنين و حفدةً و رزقكم من الطيبات…»
از اين آيه سه نكته پيرامون موضوع برداشت مي‌شود:
1ـ خداوند زوجيت و منشأ آن را به خود نسبت مي‌دهد.
2ـ خداوند به دنبال زوجيت و تشكيل خانواده، به يكي از اهداف و ثمرات آن كه توليد فرزند و بقاي نسل است اشاره كرده و آن را نيز به خود نسبت مي‌دهد.
3ـ حمايت از خانواده و بقاي آن را در قالب روزي دادن از پاكي‌ها كه شامل رزق مادي و معنوي مي‌شود را به خود نسبت مي‌دهد و همه‌ي اين امور را ارج مي‌گذارد و از آن‌ها به عنوان نعمت ياد مي‌كند.
خداوند در سراسر قرآن براي حفظ بناي خانواده، احكام و اصولي را وضع نموده است و بر رعايت دقيق آن اصرار دارد. احكامي چون وجوب حجاب، حرمت نگاه به نامحرم، رعايت دقيق روابط ميان زن و مرد، حكم استيذان، نهي از قذف، حرمت زنا و احكامي پيرامون نشوز، شقاق، حسن معاشرت و واجباتي در روابط فرزندان و…،همه از لوازم حفظ يك خانواده‌ي قرآني است. از اين اوامر و نواهي اصولي به دست مي‌آيد كه در اين جا به دو اصل آن اشاره مي‌شود:

.
در آموزه¬های دینی ایمان و دین¬داری یکی از عوامل بسیار مهم و اساسی در تحکیم خانواده است. اگر ما به قرآن کریم و روایات پیشوایان دین مراجعه کنیم به¬خوبی می¬فهمیم که ایمان نقش مهمی درتحکیم خانواده دارد. در همین زمینه قرآن شریف می¬فرماید: «و لا تنکحوا المشرکات حتی یؤمن و لامه مؤمنه خیر من مشرکه و لو اعجبتکم و لاتنکحوا المشرکین حتی یؤمن و لعبد مؤمن خیر من مشرک ولو اعجبکم اولئک یدعون الی النار والله یدعوا الی الجنه؛ با زنان مشرک تا زمانی که ایمان نیاورده¬اند ازدواج نکنید، اگر چه به دلیل مال یا جمال و مقام (موقعیت) شما را به شگفتی آورند و زنان خود را به ازدواج مردان مشرک و بت¬پرست تا ایمان نیاورده¬اند در نیاورید اگر چه (مال و زیبایی و موقعیت آنان) شما را به شگفتی آورد، زیرا آن¬ها شما را به¬سوی آتش دعوت می¬کنند و خداوند شما را به بهشت و آمرزش دعوت می¬نماید.» همچنین رسول خدا(ص) می¬فرماید: «هر کس با زنی برای مالش ازدواج کند خدا او را به همین امر واگذار می¬نماید و هر کس که برای جمالش ازدواج کند به چیزی می¬رسد که از آن کراهت دارد و هرکس که برای دین¬داری ازدواج کند خداوند هر سه را برای او جمع می¬کند.»
و نیز امام صادق(ع) می¬فرماید: «اگر مرد با زنی برای مالش یا جمالش ازدواج کند به همین امر واگذار می¬شود. ولی اگر برای دین¬دار بودن او ازدواج کند خدا مال و جمال را نیز نصبیش می¬گرداند.»
البته اسلام مخالف زیبایی و ثروت نیست. اگر زنی دارای دین و مال و یا دین و زیبایی باشد چه بهتر، اما اگر امر دایر باشد بین دین¬دار و زیبا یا دین¬دار و ثروتمند، دین¬دار مقدم است، زیرا زن دین¬دار مایه¬ی سعادت و خوش-بختی انسان است.
رسول خدا(ع) می¬فرماید: «از سعادت و خوش¬بختی مرد آن است که زن صالح و پاک¬دامن داشته باشد.»
از این آیه و روایت استنباط می¬شود که ایمان نقش مهمی در تحکیم خانواده دارد، چون مرد و زن یک عمر می-خواهند با هم زندگی کنند و تحت تأثیر عقائد و افکار و رفتار و اخلاق یک¬دیگر نیز قرار خواهند گرفت.

1. آرامش روحی و روانی
اولین حکمت در تشکیل خانواده که قرآن کریم و روایات معصومان(ع) آن را با صراحت بیان کرده است، رسیدن به آرامش روحی و روانی است. در همین زمینه قرآن شریف می¬فرماید: «و من آیاته ان خلق لکم من انفسکم ازواجاً لتسکنوا الیها و جعل بینکم موده و رحمه ان فی ذلک لایات لقوم یتفکرون؛ از نشانه¬های او این که همسران از جنس خودتان برای شما آفرید تا درکنار آنان آرامش یابید و در میان¬تان مودت و رحمت قرار داد در این نشانه¬هایی است برای گروهی که تفکر می¬کنند.»

از دیگر عوامل مؤثر در روابط خانواده، اقتصاد کلان در جامعه است. از آن جا که میزان درآمد خانواده و رفاه نسبی مردم، متأثر از اقتصاد عمومی است، همه¬ی شئون خانواده، تحت تأثیر این جریان خواهد بود. اقتصاد ضعیف، خانواده¬های فقیر در پی خواهد داشت و روابط در خانواده¬ی فقیر با خانواده¬ای بی¬نیاز متفاوت است.
در چنین خانواده¬هایی، تلاش پدر به تنهایی جواب¬گو نیست؛ مادر مجبور به کار در خارج از منزل است و گاه فرزندان نیز وارد بازار کار می¬شوند. این تلاش همگانی، اگر همراه با فرهنگ اشتغال جمعی نباشد و مادران و پدران، نسبت به تنظیم روابط عاطفی با یک¬دیگر و فرزندان توجه نداشته باشند و درصدد جبران برنیایند، در فرهنگ روابط اعضا مؤثر خواهد افتاد و در خانواده ایجاد فاصله و تنهایی خواهد کرد.
این نکته، از مسائل مهم مورد ابتلای مادران شاغل در سراسر جهان است؛ زیرا اشتغال مادران و جدایی آنان از کودکان در سنین مختلف، از عواملی است که در روان کودک و تعادل رفتاری وی مؤثر است. از دیدگاه بسیاری، سپردن کودکان به سازمان¬های خاص، آن هم در زمانی که کودک بیشترین نیاز را به مادر دارد، موجبات بروز نابه¬سامانی¬های روانی خاص را در بزرگ¬سالی فراهم می¬آورد.
در آموزه¬های دینی، بر رابطه¬ی فرزندان با خانواده¬های پیشین تأکید فراوان و مایه¬ی برکت دانسته شده است. احترام به والدین، سرپرستی و نگه¬داری بزرگ¬سالان و تأمین نیازهای آنان و همچنین وجوب نفقه¬ی پدر و مادر، مادربزرگ و پدربزرگ، از سفارشات اکید دین اسلام است. قرآن کریم در همین زمینه می¬فرماید: «و وصینا الانسان بوالدیه حسنا؛ ما به انسان سفارش کردیم که به پدر و مادرش نیکی کند.»
و در آیه¬ی دیگر می¬فرماید: «و وصینا الانسان بوالدیه … ان اشکرلی و لوالدیک و الی المصیر؛ ما به انسان درباره¬ی پدر و مادرش سفارش کردیم … و [به او توصیه کردیم که] شکر برای من و برای پدر و مادرت به¬جا آور که بازگشت همه¬ی شما به¬سوی من است.»
و نیز در آیه¬ی دیگر می¬فرماید: «و اذا اخذنان میثاق بنی اسرائیل لا تعبدون الا الله و بالوالدین احسانا و ذی القربی …؛ به یاد آور زمانی را که از بنی اسرائیل پیمان گرفتیم که جز خداوند یگانه را پرستش نکنید و نسبت به پدر و مادر و نزدیکان و یتیمان و بی¬نوایان نیکی کنید.»
از این آیات به¬خوبی فهمیده می¬شود که احترام به بزرگ¬ترها و به هر کس که به انسان خدمتی کرده، وظیفه است و از آداب و اخلاق خوب شمرده می¬شود، اما والدین جایگاه بالاتر از احترام را دارند؛ اطاعت آنان لازم است مگر در مورد شرک و معصیت خدا. «و ان جاهداک لتشرک بی ما لیس لک به علم فلا تطعهما؛6 اگر والدین بکوشند تا به من (خداوند) از روی جهل، شرک¬ورزی، از امر آن¬ها اطاعت مکن.»

این عوامل نیز در سه محدوده¬ی فرهنگ و محیط اجتماعی، اقتصاد جامعه و خانواده¬های ما قبل خلاصه می¬شود.
1. فرهنگ و محیط اجتماعی
روابط انسان، انعکاس آموخته¬های پیرامونی اوست. فرهنگ و نحوه¬ی زیست هر فرد، از اولین عوامل مؤثر در روابط او است، به¬طوری که از رفتار یک جامعه می¬توان وضعیت فرهنگی و محیط رشد مردم آن را ارزیابی کرد. از این روست که هنجارهای رفتاری در اقوام و ملت¬های مختلف، متفاوت است.
روابط اعضا در خانواده نیز، متأثر از ادبیات محیط و آموخته¬های غیرمستقیمی است که از اطراف دریافت می-شود.
صبوری، مدارا، حفظ عفت، پای¬بندی به خانواده و همسر یا برعکس پرخاش¬گری، عدم سازش، طغیان¬گری و بی¬بندوباری از ویژگی¬هایی است که خانواده¬ها تا حدود زیادی از محیط خود می¬آموزند. یکی از عوامل مؤثر در تحکیم روابط خانواده، داشتن محیطی سالم و هدایت¬گر است. در آموزه¬های دینی، تأکید فراوان بر طهارت محیط، حفظ حدود الهی در جامعه و صیانت از فرهنگ اجتماعی از طریق امر به معروف و نهی از منکر، همه به دلیل تأثیر قهری مفاسد بر فرد و خانواده است. «کنتم خیر امه اخرجت للناس تأمرون بالمعروف و تنهون عن المنکر ؛ شما بهترین امتی بودید که به سود انسان¬ها آفریده شده¬اند (چه این که) امر به معروف و نهی از منکر می¬کنید.»
از این آیه به¬دست می¬آید که خداوند امت مسلمان را به¬شرط امر به معروف و نهی از منکر بهترین امت می¬نامد؛ زیرا اصلاح محیط از وظایف واجب مسلمین است.

به طور کلی این عوامل بر دو دسته تقسیم می¬شود:
1. عوامل برون خانواده
2. عوامل درون خانواده

در خلقت الهي، شرط تكوين هر چيز، طهارت و صحت بنيان آن است. هيچ دانه‌ي ناسالم و آلوده‌اي منشأ خلقي پاك و سالم نخواهد بود. هر ثمره‌ي نيكويي، قطعاً بنياني نيكو دارد. «الم تر كيف ضرب الله مثلاً كلمة طيبة كشجرة طيبة اصلها ثابت و فرعها في السماء… و مثل كلمة خبيثة كشجرة خبيثة اجتثت من فوق الارض مالها من قرار»
خداوند براي طهارت نسل انسان به عنوان برترين مخلوقش، خانواده را چون حريم امني به اين امر اختصاص داده است. خداوند به هيچ وجه اجازه‌ي كمترين اهانت و سوءنيت به حريم مقدس خانواده را نمي‌دهد و مجازات شديدي براي متجاوزين وضع نموده است.
خداوند براي حفظ طهارت كانون خانواده، زنا را تحريم نموده و جزايي براي آن تعيين كرده است و مي‌فرمايد: «و لاتأخذكم بهما رأفة في دين الله» از اين معنا چنين استفاده مي‌شود كه زنا مخالفت صريح با دين خداست و طهارت خانواده جزيي از اين ديانت است.
حكم ديگري كه بر اساس حفظ كرامت خانواده و احترام به انسان وضع شده، حكم قذف است كه مي‌فرمايد: «والذين يرمون المحصنات ثم لم يأتوا باربعة شهدا فاجلدوهم ثمانين جلدة …»
در حكم زنا نظر بر آن است كه اهل خانه (زن و مرد) خيانتي بر عليه خانواده و همسر مرتكب نشوند و در حكم قذف، خانه را از تيررس تهمت، افترا و خيانت خارجي مصون مي‌دارد تا علاوه بر صيانت خانواده، جامعه نيز تربيت شود و حد و مرز پاكي را بشناسد. سختگيري قرآن در اثبات اين محرمات (آوردن چهار شاهد با شرايط دقيق فقهي) صرفاً براي حفظ شئون و خوش‌نامي خانواده‌ها و جلوگيري از اشاعه‌ي فحشا در جامعه است. مجازات محرمات ديگري چون لعان و ظهار نيز به حرمت خاص خانواده برمي‌گردد. خداوند در سوره مجادله با لحني عتاب‌آميز حكم ظهار را تعيين مي‌فرمايد: «والذين يظاهرون من نسائهم ثم يعودون…» ، «كساني كه همسران خود را «ظهار» مي‌كنند، سپس از گفته خود باز مي‌گردند، بايد پيش از آميزش جنسي با هم، برده‌اي را آزاد كنند. اين دستوري است كه به آن اندرز داده مي‌شويد و خداوند به آن‌چه انجام مي‌دهيد، آگاه است.» با اين حكم نيز، خداوند نهاد خانواده را پشتيباني مي‌كند و از زن به عنوان محور اين كانون حمايت ويژه دارد؛ زيرا با سست شدن جايگاه زن در خانواده اصل خانواده تضعيف مي‌شود.
از احكام ديگري كه خداوند توسط آن «طهارت خانواده» را تضمين مي‌كند، موضوع عده بعد از طلاق و بعد از فوت همسر است تا علاوه بر حفظ حرمت خانواده‌ي قبل و ايجاد فرصتي بين تشكيل دو خانواده، از تداخل نسل‌ها و حتي ايجاد شك در اين امر جلوگيري شود. «والمطلقات يتربصن بانفسهن ثلاثه قروء…»
البته عده در طلاق، فرصت و فراغتي است براي زن و مرد تا يك‌بار ديگر به ادامه‌ي زندگي با يكديگر و بازگشتشان بينديشند؛ شايد از فروپاشي يك زندگي جلوگيري شود.
ـ اصل امنيت
امنيت در حيات فردي و اجتماعي انسان، از حقوق اوليه و اصول مهم رشد و پايداري است. اين اصل در خانواده از حساسيت ويژه‌اي برخوردار است. خانواده، نيازمند امنيت دروني و بيروني است. امنيت دروني بيشتر به جنبه‌هاي اخلاقي در روابط برمي‌گردد. فرد در خانواده بايد از حيث مالي، جاني، اخلاقي و … امنيت داشته باشد. كمترين احساس ناامني در هر يك از اعضا، آرامش در خانواده را مختل مي‌كند. آن‌چه در اصل طهارت اشاره شد، توجه خالق يكتا به امنيت معنوي خانواده است كه از اهميت ويژه‌اي برخوردار است؛ اما امنيت جاني و اقتصادي اين نهاد نيز حايز اهميت است و در تحكيم خانواده نيز بسيار مؤثر است. كسب اجازه‌ي مؤمنين براي ورود به خانه‌ي يكديگر در اسلام، از جمله سفارشاتي است كه خداوند براي حمايت از حريم خانواده وضع نموده است. در اين حكم صيانت از دو جنبه‌ي مادي و معنوي خانواده مورد نظر است؛ علاوه بر آن‌كه تزكيه جامعه را در پي خواهد داشت (هو ازكي لكم) «يا ايهاالذين امنوا لاتدخلوا بيوتاً غير بيوتكم ….»
فرد در خانواده بايد كاملاً احساس محرميت و امنيت داشته باشد و حضور هيچ غيري نبايد اين آرامش را از او بگيرد و مالكيت او را مخدوش كند؛ لذا خداوند مي‌فرمايد: «چنان‌چه فردي در خانه نبود، داخل نشويد يا اجازه بگيريد و اگر اجازه ورود ندادند، برگرديد كه به پاكي نزديك‌تر است.» دفاع از حريم خانواده بر اعضاي آن واجب است و اگر كسي در اين راه كشته شود، شهيد محسوب مي‌شود. اين دفاع از وظايف حكومت اسلامي است و بايد در اولويت مصالح جامعه قرار گيرد.

خداوند در قرآن كريم، تأسيس بناي خانواده را به خود نسبت مي‌دهد و به طهارت، تعالي و پايداري آن، عنايت وافري دارد. در آيه‌ي ذيل اين نسبت تصريح شده است:
«والله جعل لكم من انفسكم ازواجاً و جعل لكم من ازواجكم بنين و حفدةً و رزقكم من الطيبات…»
از اين آيه سه نكته پيرامون موضوع برداشت مي‌شود:
1ـ خداوند زوجيت و منشأ آن را به خود نسبت مي‌دهد.
2ـ خداوند به دنبال زوجيت و تشكيل خانواده، به يكي از اهداف و ثمرات آن كه توليد فرزند و بقاي نسل است اشاره كرده و آن را نيز به خود نسبت مي‌دهد.
3ـ حمايت از خانواده و بقاي آن را در قالب روزي دادن از پاكي‌ها كه شامل رزق مادي و معنوي مي‌شود را به خود نسبت مي‌دهد و همه‌ي اين امور را ارج مي‌گذارد و از آن‌ها به عنوان نعمت ياد مي‌كند.
خداوند در سراسر قرآن براي حفظ بناي خانواده، احكام و اصولي را وضع نموده است و بر رعايت دقيق آن اصرار دارد. احكامي چون وجوب حجاب، حرمت نگاه به نامحرم، رعايت دقيق روابط ميان زن و مرد، حكم استيذان، نهي از قذف، حرمت زنا و احكامي پيرامون نشوز، شقاق، حسن معاشرت و واجباتي در روابط فرزندان و…،همه از لوازم حفظ يك خانواده‌ي قرآني است. از اين اوامر و نواهي اصولي به دست مي‌آيد كه در اين جا به دو اصل آن اشاره مي‌شود:

ـ «و من آياته ان خلق لكم من انفسكم ازواجاً لتسكنوا اليها و جعل بينكم مودةً و رحمةً» ، «يكي از نشانه‌هاي قدرت خداوند اين است كه براي شما از جنس خودتان همسر آفريده تا وسيله سكون و آرامش شما باشد و در ميان شما دوستي و رحمت قرار داده است.»
زوجيت در قرآن كريم به انسان، حيوان و ساير موجودات نسبت داده شده و از آيات الهي برشمرده شده است، اما تفاوت انسان و حيوان در زوجيت دو چيز است:
ـ زوجيت در حيوانات (به جز چند گونه‌ي آن‌ها) به تشكيل خانواده نمي‌انجامد؛ در حالي‌كه در انسان بلا استثنا با هدف تشكيل خانواده انجام مي‌گيرد.
ـ گرچه زوجيت در مورد حيوانات نيز مانند انسان وجود دارد و به توليد نسل مي‌انجامد، اما جفت‌گرايي در آن‌ها ايجاد مودت و رحمت نسبت به يكديگر را در پي ندارد.
آيه‌ي فوق، تنها هدفي را كه براي تشكيل خانواده برمي‌شمرد، «تسكين زوجين» است. گرچه در سايه‌ي اين آرامش مواهب ديگري نصيب انسان مي‌شود و اهداف نسبي ديگري حاصل مي‌گردد، اما خلقت انسان به نوعي است كه اگر همه‌ي مواهب اعم از فرزند، تأمين نيازهاي مادي و… را در زوجيت بيابد، ولي سكون و آرامش نداشته باشد، انگيزه‌اي براي تشكيل خانواده نخواهد داشت و خود را كامياب نمي‌بيند. «در محيط خانواده، اگر فقط روابط جسمي و واكنش‌هاي فيزيكي مطرح باشد و بس، روح‌ها سرگردان مي‌مانند و در تمام عمر در حسرت ناكامي مي‌سوزند و مي‌سازند و بي‌ترديد، هرگاه روح‌ها ناكام و حسرت زده باشند، جسم‌ها نيز پريشان و ناتوانند.» با توجه به آيه‌ي 21 سوره‌ي روم كه هدف از خلقت زوج، سكونت ذكر شده است و نيز از آيه‌ي 4 سوره‌ي فتح، اين نكته به دست مي‌آيد كه رابطه‌اي مستقيم ميان نزول سكينه و ازدياد ايمان وجود دارد. زوجيت نيز كه تأمين كننده‌ي آرامش حقيقي در زن و مرد است، محملي دائمي براي افزايش ايمان و نزديكي به خداوند است. يعني اين امر الهي در صورتي‌كه با نيت قرب الي‌الله برپا شود و دوام پيدا كند، سراسر عبادت حق خواهد بود. نتيجه آن‌كه با عنايت به هدف اصلي از خلقت انسان، يعني «عبادت» برحسب آيه‌ي «و ماخلقت الجن والانس الاّ ليعبدون» هدف حقيقي از تأسيس خانواده، همان هدف متعالي خداوند در خلقت انسان مي‌باشد كه به حاكميت توحيد در جامعه خواهد انجاميد.

ـ
مجموعه‌ي قوانين حقوقي خانواده قبل از ازدواج تا تشكيل خانواده و حتي در مرحله‌ي جدايي، تحكيم حقوقي خانواده را تضمين مي‌كند.
شرط صحت عقد و وقوع زوجيت، اقرار طرفين به رضايت در قرارداد عقد است. قرائت خطبه‌ي عقد در اسلام اين واقعيت را آشكار مي‌كند. طرفين با قرائت خطبه، زوجيت را مي‌پذيرند؛ لذا واجب است كه خواست خود را واضح به زبان بياورند يا توسط وكيلي از جانب خود اعلام كنند. در اين امر، ميان زن و مرد تفاوتي نيست. بنابراين از ابتدا عقل، اراده وتعهد اخلاقي بين زوجين است كه پايداري اين قرارداد را ضامن مي‌شود؛ فلذا بناي حقوقي خانواده از آغاز بر اساس يك تصميم عاقلانه و يك تعهد اخلاقي پايه‌گذاري مي‌شود.
با اقرار به زوجيت، طرفين عهده‌دار تعهداتي حقوقي، اخلاقي، اقتصادي و فرهنگي نسبت به يكديگر مي‌شوند. اين تعهدات دو سويه است؛ يعني هر يك علاوه بر آن‌كه وظايفي را بر عهده مي‌گيرند، حقوقي را از ديگري مطالبه مي‌كنند. عمده‌ي اين تعهدات عبارتند از: حسن معاشرت، روابط زناشويي و جلب رضايت طرفين، نفقه، مهريه، اجرت‌المثل، توافق در داشتن فرزند و تمكين. اين‌ها و ده‌ها تكليف و وظيفه خرد و كلان ديگر كه اصول آن بر اساس آيات قرآن كريم در قانون اساسي و حدود قانوني و اجرايي آن در قوانين مدني و غيره آمده است، همه براي تعيين مرزها و محدوده‌ي اختيارات و انتظارات زوجين مي‌باشد كه براي پايداري خانواده و اساس تحكيم روابط، رعايت آن لازم است. اما روابط صحيح و محكم در خانواده تنها حفظ مرزها و حركت بر روي خطوط تعيين شده نيست؛‌ آن‌چه از تعامل حقوقي و اخلاقي زن و مرد در همه موارد، ‌يك خانواده‌ي پايدار و پويا مي‌سازد، رعايت توصيه‌هايي است كه قرآن كريم بر آن‌ها تأكيد مي‌فرمايد:
1ـ «هنّ لباس لكم و انتم لباس لهنّ» زوجين در حكم لباس براي يكديگرند. اگر براي تأمين اهداف كلي خانواده تنها همين توصيه مراعات شود، كافي است كه زن و مرد لطيف‌ترين روابط را با يكديگر داشته باشند و در سايه‌ي آن مطلوب‌ترين فضاي زندگي را براي افراد خانواده فراهم كنند. زيرا ارتباطي كه انسان با لباس خود دارد، نزديك‌ترين، محرمانه‌ترين و بي‌آزارترين روابط است. اين تشبيه در هيچ امر ديگري جز رابطه زن و شوهر مصداق ندارد؛ حتي در رابطه والدين و فرزندان.
2ـ «…وعاشروهنّ بالمعروف…» از جمله اصولي كه قرآن كريم در كنترل رفتارهاي انسان‌ها نسبت به يكديگر بكار مي‌برد، اصل «معروف» است كه در قرآن كريم 9 بار تكرار شده است. بيشترين استعمال آن در حادترين مرحله‌ي روابط زن و شوهر و هنگام طلاق است: «وأتمروا بينكم بمعروفٍ …» ، «روابط ميان خودتان را با رفتارهاي پسنديده و مورد پذيرش عرف، نيكو گردانيد.»
«و لهنّ مثل الذي عليهن بالمعروف» ، «و براي زنان نيز همانند مردان چنان‌كه وظايفي شناخته شده، حقوقي معين و مقرر شده است»
«…فأمسكوهنّ بمعروف أو سرّحوهن بمعروف» وقتي كه ديگر اميد بازگشت عاطفه، عشق و تداوم زندگي نيست، به دو نحو مي‌توانيد عمل كنيد: امساك به معروف يا جدايي به معروف.
«و علي المولود له رزقهنّ و كسوتهنّ بالمعروف» ، «هزينه مادر در امور خوراك و پوشاك بر عهده كسي است كه فرزند از اوست؛ در حد معروف و پسنديده.»
زيباترين نكته در آيات مذكور و اصل قرآني «معروف»، آن است كه در تمام مراحل زندگي زناشويي از ابتدا تا انتها چه در شرايط عادي و چه در شرايط بحراني، آن‌چه مورد نظر خداوند است، حفظ ارزش‌هاي اخلاقي، تحت عنوان معروف (آن‌چه نفس سالم انسان به طور عموم مي‌پسندد) مي‌باشد و خشونت، اهانت و كم‌لطفي در خانواده قرآني پسنديده نيست.

3ـ «فان خفتم الاّ يقيما حدودالله، فلاجناح عليها فيما افتدت به تلك حدودالله فلاتعتدوها و من يتعّد حدودالله، فاولئك هم الظالمون» هدف از وضع احكام و تمامي هدايت‌هاي الهي توسط انبيا، اوليا و مربيان، رعايت حدود الهي در زندگي فردي، خانوادگي و اجتماعي است. خداوند در آياتي از قرآن كريم به اين اصل اشاره مي‌كند. نكته‌ي قابل توجه در اين اشارات آن است كه اين آيات عموماً در مواضعي است كه معمولاً بندگان رعايت نمي‌كنند. مثل زمان طلاق؛ در آيات طلاق چندين بار واژه «حدودالله» و چندين تعبير بازدارنده‌ي ديگر نظير «واعلموا ان‌الله بكل شي عليم» ، «ان‌الله بما تعملون بصير» «والله بما تعملون خبير» و… بكار رفته است.
خداوند در آيه 229 سوره بقره، براي هدايت جريان طلاق در محدوده‌ي اخلاق، سه بار به رعايت حدودالله تذكر مي‌دهد و مي‌فرمايد: «هر كس از حدود الهي تجاوز كند، از ظالمين است.» «الطلاق مرتان، ‌فامساك بمعروف أو تسريح باحسان» مردان را بعد از طلاق بين دو امر مخير كرده است: «امساك به معروف»، يعني نگهداشتن همسر كه همان رجوع در عده است يا «تسريح به احسان» يعني رها كردن او تا از عده خارج شود . خداوند اين دو عمل را كه در استثنايي‌ترين روابط ميان زن و مرد است، نيز به معروف و احسان مقيد كرده است. حرمت فضاي خانه، به حدي است كه در هر شرايطي، اهانت،‌ آزار ديگري و هر عمل ناپسند و غير معروف ديگري در آن جاي ندارد و بايد اين حرمت به بهترين شكل حفظ شود.
«چه بسا بتوان از آيه شريفه بويي از عدم جواز تفرقه ميان احكام فقهي و معارف اخلاقي استشمام نمود و مي‌توان گفت كه آيه اشعاري هم به اين معنا دارد كه صرف عمل به احكام فقهي و جمود به خرج دادن بر ظواهر دين، كافي نيست. پس اكتفا نمودن بر عمل به ظواهر دين و رعايت نكردن روح آن، باطل كردن مصالح تشريع و از بين بردن غرض دين است، چون اسلام دين عمل است نه دين حرف و شريعت، كوشش است نه فرض…»
نتيجه آن‌كه در ميان كارهايي كه انسان انجام مي‌دهد، يك سلسله مناطق ممنوعه وجود دارد كه ورود به آن‌ها فوق‌العاده خطرناك است. قوانين و احكام الهي اين مناطق را مشخص مي‌كند و حتي از نزديك شدن به اين مرزها نهي‌ مي‌نمايد. «تلك حدودالله فلاتقربوها.» زيـرا نـزديك شدن بـه اين مرزها انسـان را بر لب پرتگاه قرار مي‌دهد؛ روابط حاكم بر خانواده را تهديد مي‌كند و با اندكي غفلت، حدود الهي ناديده گرفته مي‌شود و ظلم كه موجب خشم خداوند است، واقع مي‌شود. «و من يتعدّ حدودالله فاولئك هم الظالمون.»

زيربناي ساختار كلي خانواده‌ي آرماني قرآن، دو ركن اساسي اخلاق و حقوق است كه با آشنايي همه‌جانبه اعضا و حاكميت اين دو ركن، استواري و پويايي اين بنا تضمين مي‌شود. چرا كه ركن حقوقي، ضامن برپايي و استواري اصل خانواده و مانع از فروپاشي آن است و ركن اخلاقي ضامن رشد و بالندگي و تأمين اهداف خانواده مي‌باشد.
خانواده يك نظام كاملاً تأليف شده و به هم تنيده است؛ به طوري‌كه تفكيك بعضي مسائل كه در محيط‌ها و مجموعه‌هاي ديگر ممكن است، ‌در اين فضاي خاص ممكن نيست. از آن جمله، تفكيك دو مقوله‌ي «تكاليف حقوقي» و «وظايف اخلاقي» است. زيرا نظام حقوقي و نظام اخلاقي خانواده، كاملاً بر يكديگر منطبق است و حوزه‌ي عملياتي آن‌ها واحد مي‌باشد. رعايت اخلاق در خانواده، وظيفه همه‌ي اعضا است و تأمين حقوقي اعضا نيز امري اخلاقي و شايسته است. بنابراين نمي‌توان امري اخلاقي را در خانواده، جداي از حق افراد قلمداد كرد و آن را فضل ناميد؛ زيرا فرض و واجب است؛ نه فضل. در خارج از محيط خانواده، مرز حقوق و اخلاق تا حدودي متمايز است؛ مثلاً، عدم تواضع در برابر ديگران در خارج از خانواده، امري غير اخلاقي است؛ اما غير حقوقي نيست؛ يعني تجاوز به حريمي قلمداد نمي‌شود. يا خشن و زبر صحبت كردن، مجازاتي نمي‌طلبد. اما همين امور در خانواده با حقوق خانوادگي افراد تلاقي دارد. همنشيني در خانه، بايد نمايي از بهشت برين در آخرت باشد؛ يعني كانون «لايسمعون فيها لغواً و لاتأثيماً الاّ قيلاً سلاماً سلاماً.» زندگي خانوادگي، صرفاً با حضور در خانه يا خانه‌داري يا انجام چند فعاليت دسته‌جمعي محقق نمي‌شود؛ بلكه واقعاً زماني تحقق مي‌پذيرد كه با مبادله انديشه‌ها، احساسات، بحث و گفت و شنود همراه شود.
حقوق و اخلاق در خانواده، دايره‌ي وسيعي از مباحث حقوقي و اخلاقي را به خود اختصاص داده است. در قرآن كريم نيز بخش عمده‌اي از آيات متعلق به حقوق افراد در خانواده و رعايت اخلاق در برخوردها و تعاملات خانوادگي است.

ادامه »

ادامه »

«فاذا دخلتم بيوتا فسلّموا علي انفسكم تحيةً من عندالله مباركةً طيبةً»
«مقصود از سلام كردن بر خود، سلام بر اهل خانه است و اگر در اين‌جا نفرمود: بر اهل آن سلام كنيد، خواست يگانگي مسلمانان با يكديگر را برساند؛ چون همه انسانند و خدا همه را از يك مرد و زن خلق كرده است. علاوه بر اين، همه مؤمنند و ايمان ايشان را جمع كرده، چون ايمان قوي‌تر از وهم و هر عامل ديگري براي يگانگي است.» خداوند مي‌فرمايد: «بر اهل خانه سلام كنيد»؛ از آن‌جا كه سلام بيان تحيتي مبارك از نزد پروردگار است، عالي‌ترين ايجاد رابطه ميان اعضاي خانواده آن است كه با تحيت و سلام با يكديگر برخورد كنند و ياد خدا ميان آنان باشد. اين رابطه قدسي اگر در خانه برقرار شود، به طور قطع به جامعه نيز كشانده خواهد شد. پس حقيقت سلام، گسترش امنيت و سلامتي در ميان انسان‌هاست.

وضوگرفته ام از بهت ما جرا بنویسم/قلم به خون گرفته ام ازمنا بنویسم/به استخاره ننشستم که از ابتدای غزل را/زمانده ها بسرایم؟ز رفته ها بنویسم؟/نه عمر نوح نه برگ درخت های جهانهست/بگو که داغ دلم را کی وکجا بنویسم؟
مصیبت عطش عطش ومیهمان کشی ستم را/سهمرثیه ست که باید جدا جدا بنویسم……
چگونه آمدنت رابه جای سرد خانه ……به خط اشک به سردی سنگ ها بنویسم…..

اولين كاركرد خانه، تأمين‌ آرامش جسم و تسكين جان اعضاي آن است كه البته مرهون امنيت همه جانبه‌ي اين محيط براي اعضاست. فضاي محدود و امن خانه، حريمي (محل محرم) براي ابراز احساسات، بيان اسرار، ارضاي غرايز و تأمين نيازهاي جسمي و روحي انسان است. اين سكونت و امنيت را خداوند به خود نسبت مي‌دهد و مي‌فرمايد: «و الله جعل لكم من بيوتكم سكناً» ، «خداوند از خانه‌هاي شما محل سكونت و آرامش برايتان قرارداد.»
واژه «سكن» به معناي هر چيزي است كه انسان به وسيله‌ي آن تسكين يابد. انسان علاوه بر نياز به سكونت در خانه، به محلي براي تسكين آلام روحي، رها شدن از برخي قيودات اجتماعي، استراحت به نحو دلخواه، خلوت كردن و راز و نياز با خدا و محرمان نياز دارد. اگر خانه تأمين كننده اين نيازها نباشد، مسكن نخواهد بود.

الف ـ كاركرد و جايگاه خانه در قرآن
واژه‌ي «بيت» به معناي خانه، 71 بار با مشتقات آن در صيغه‌هاي «بيت» و جمع آن «بيوت» در قرآن كريم آمده است. اين كلمات در 12 مورد به مصداق بيت‌الله، يعني كعبه (خانه خدا)، 2 مورد براي بيت عتيق، 2 مورد بيت معمور و باقي به معناي «خانه»، همان محيط مخصوص زندگي خانواده آمده است.
با نظر به آيات الهي و پرداختن آيات متعددي در قرآن به كلمه بيت، چنين به دست مي‌آيد كه اين مكان مسقفِ محدود كه محل اجتماع و زيست جمعي بشر و اولين محيط رشد و پرورش وي است، مورد عنايت حق بوده و برحسب كارايي و جايگاهش در حيات انساني، از اهميت بسزايي برخوردار است كه در اينجا به بعضي از اين موارد اشاره مي‌شود:

اهميت پرداختن به موضوع «تحكيم خانواده»، ريشه در اهميت نهاد خانواده دارد. نهاد مقدس خانواده، ركن بنيادين اجتماع بشري و محمل فرهنگ‌هاي گوناگون است تا آن‌جا كه سعادت و شقاوت امت‌ها، مرهون رشادت و ضلالت خانواده مي‌باشد. اولين شـرط داشـتن جـامعه‌اي سـالم و پـويا، سـلامت و پـايداري خانـواده اسـت. همه‌ي دستاوردهاي علمي و هنري بشر در سايه‌ي خانواده‌هاي سالم و امن پديد آمده است. علاوه بر اين، كارايي و ارزش علم و هنر نيز در صورت برپايي خانواده است و بدون خانواده، نه تنها هويت انساني بشر نابود مي‌شود، بلكه همه‌ي تلاش‌هاي فردي و اجتماعي نيز در حقيقت بي‌ثمر و نافرجام خواهد ماند. از اين روست، ملت‌هايي كه در آستانه‌ي فروپاشي خانواده قرار گرفته‌اند، درصدد حفظ اين نهاد مهم برآمده و با خانواده‌هاي جايگزين نظير خانواده‌هاي تك نفره، خانواده‌هاي هم‌جنس (زندگي هم جنس بازان) و شبيه به اين ، با اين بحران جدي مقابله مي‌كنند؛ غافل از آن‌كه خانواده از نظر جامعه‌شناختي بايد در هر شرايطي سه كاركرد اصلي خود را حفظ كند. «طبق نظريه‌هاي قديمي كه هنوز هم اعتبار دارند، خانواده سه وظيفه‌ي عمده دارد: يكي مسائل جنسي است كه در خانواده بايد حل شود؛ ديگر فعاليت خانواده به عنوان يك واحد اقتصادي و بالاخره پرورش كودكان است كه از وظايف مهم خانواده به شمار مي‌آيد.»
از نگاه اديان به خصوص اسلام، كاركردهاي متعالي‌تري از خانواده انتظار مي‌رود. علاوه بر آن، برپايي و پويايي نهاد خانواده، شاخصه‌ي اصلي يك اجتماع زنده و رو به توسعه است. يكي از مهم‌ترين عوامل توسعه، توسعه‌ي نيروي انساني است. گرچه معيار نيروي انساني در توسعه، عموماً با ارزيابي بازدهي و كارايي آن است، اما در يك تحليل عميق، كارآيي انسان نيز از خانواده تأمين مي‌شود. چه خانواده‌اي كه در آن متولد شده و به مرحله بازدهي مي‌رسد و چه خانواده‌اي كه تشكيل مي‌دهد و به آن دل‌بسته و وابسته است؛ بنابراين سهم خانواده در بالابردن توسعه، سهمي اساسي و قابل توجه است؛ اما متأسفانه هنوز در شمار پارامترهاي سنجش توسعه قرار نگرفته است.
پيوند زناشويي، امري غريزي و از نيازهاي اوليه و اساسي انسان است و نيازي به آموزش و محرك خاص ندارد؛ اما تداوم اين پيوند و داشتن روابطي صحيح كه به پايداري خانواده منجر مي‌شود، نيازمند آموزش و عنايتي ويژه از سوي متوليان و دلسوزان جامعه است.
قرآن كريم، به عنوان برترين نسخه‌ي زندگي و عالي‌ترين راهنماي بشر براي دست‌يابي به حيات طيبه، بخش عظيمي از آيات را به تنظيم و تعديل روابط اعضاي خانواده، حقوق و وظايف همسران و فرزندان اختصاص داده است. رجوع به اين آيات الهي، مي‌تواند انسان را جهت دستيابي به عالي‌ترين راهكارها در تحكيم خانواده هدايت كند.
اهداف خانواده و اقتضاي تأسيس آن ايجاب مي‌كند كه بانيان آن يعني زن و شوهر، در تحكيم و پايداري اين بنا، نهايت سعي خود را بكنند و با همان انگيزه كه بر تشكيل آن اقدام كردند، بر دوام آن اصرار ورزند تا وحدت و پويايي اين نهاد مقدس تا پايان حفظ شود. تأكيدات اخلاقي و سفارشات حقوقي كتاب مقدس قرآن و روايات گرانقدر ائمه طاهرين (ع)، براي تشكيل، تحكيم و تعالي خانواده، بيش از جوانب ديگر حيات بشري است؛ بلكه در يك نگاه كلي، تمامي احكام و دستورات اسلام به نوعي ناظر بر صيانت از خانواده است. بخشي از آن براي تزكيه و تطهير فرد و بخشي پيرامون اصلاح جامعه و حفظ سلامت آن وضع شده است.
از اين رو موضوع خانواده، به طور كلي در سه محور تشكيل، تحكيم و تعالي خانواده قابل بحث و بررسي است. نوشتار حاضر، عوامل تحكيم روابط اعضا در خانواده را در آيات قرآن كريم جستجو كرده است. ويژگي بحث آن است كه صرفاً پيرامون جستجوي عوامل تحكيم بوده و از ورود به مباحث تخصصي فقهي و حقوقي خودداري كرده است؛ لكن بر حسب اقتضا به عامليت آن‌ها اشاره كرده است.

ازآنجاکه خانواده منناسب ترین نظام برای تأمین نیازهای مادی وروانی بشربوده وبهترین بستررابرای تأمین امنیت وآرامش روانی اعضا،پرورش نسل جدیدواجتماعی کردن فرزندان وبرآورده ساختن نیازهای عاطفی افرادفراهم نموده است که خداونددرقرآن کریم وروایت معصومان(ع)باذکرآیات وروایات تأکیدبرحفظ این نظام مقدس نموده است واهمیت پرداختن به موضوع تحکیم خانواده ریشه دراهمیت نهادخانواده دارد. نهاد مقدس خانواده، رکن بنیادین اجتماع بشری ومحمل فرهنگهای گوناگون است تاآنجاکه سعادت وشقاو ت انسانها، مرهون رشادت وضلالت خانواده می باشد

تعلیم اسلام برنکته های یادشده درازدواج تأکیددارد،هرچندبرخی رابیشترموردتوجه قرارمی دهد.اسلام ازدواج وتشکیل خانواده ی قراردادی باشرایط ویژه ای می داند .ودرمقایسه باسایرملل وادیان،برا ی مسلمانان شرایط بیشتری رادرازدواج مقررکرده است،هرچندازدواج سایرفرهنگها رادرظرف وقالب خودبه رسمیت می شناسد. نکته ی دیگراستحکام این قرارداداست که در قرآن ازآن به عنوان پیمانی محکم یادشده است.جملاتی که عقد ازدواج وهمزمان با آن ازطرف هریک اززن وشوهرگفته می شود وطرف مقابل نیزآن را می پذیرد، نشان ازاستواری این پیونددارد برخی ازاین جمله هاازمتن قرآن گرفته شده اندومبنی براین است که زن ومرد باید به صورت مناسب ومطلوب به زندگی مشترک خویش ادامه دهندودرصورتی که بخواهندازهم جدا شوند این جدایی همراه بااحسان ونیکی به یکدیگرباشند درعین حال پیمان زناشویی محکم ترین قرارداداجتماعی است که می توان آن راناشی ازدوستی شدیدورحمت متقابل بین زن وشوهردانست که قرآن به آن اشاره کرده است.

نهاددرخانواده اصلی ترین رکن جامعه وبسترفرهنگ های گوناگون وزمینه سازخوشبختی ویابدبختی انسانهاو امت هاست وازاین رو اسلام که برنامه ی سعادت وتکامل بشراست-عنایت ویزه ای به سلامت رشدوپویایی این نهادسرنوشت سازدارد. موضوع خانواده به طورکلی درسه محور قابل بحث وبررسی است:
تشکیل خانواده عوامل تحکیم تعالی خانواده ونیزآسیب هاوعوامل فروپاشی آن.اسلام درهرزمینه رهنمودهای بسیارمهم وسازنده ای داردکه اینک برای نخستین بار متن نسبتاکامل این رهنمودهابه صورتی منسجم وباشیوه ای نو همراه باچندتحلیل موردنیاز دراختیارپزوهشگران قرارمی گیرد.گفتنی است که همه ی این رهنمودهابه گونه ای درجهت تقویت بنیادخانواده که مهمترین نیازجامعه ی امروزبشراست قرار دارد وازاین رو این مجموعه((تحکیم خانواده ازنگاه قرآن وحدیث))نام گذاری شده است.قرآن کریم وروایت معصومین(ع) به عنوان عالی ترین راهنمای حیات بشر بهترین هدایت گردراین مسیراست.دراین مقاله بارجوع به رهنمودهای این کتاب عظیم وروایت معصومان(ع) راه های عوامل تحکیم خانواده رامورد بررسی قرارمی دهیم

چکیده
اساس تشکیل خانواده ازدواج دوبزرگسال باجنسیتهای مخالف است که اولین وظیفه ی این دو توافق وسازگاری وتطابق بایکدیگراست.همانندی ومشابهت زن وشوهر آنهارابه زندگی مشترکی برانگیخته است بااین وجودآنهادوشخصیت متفاوت اندکه عواطف وارزشهای متفاوت دارندکه هریک بخشی ازعقایدشخصی خودرابه مرورزمان کنارمی گذارندوهرطرف بخشی ازحقوق مستقل دیگری را پذیراباشند.خانواده رکن اساسی جامعه ی انسانی است که شرط پویایی آن وجودروابط صحیح میان همسران است.تحصیل معرفت به اینگونه روابط نیازمندآشنایی هریک ازاعضاباوظایف وحقوق خویش است.قرآن کریم به عنوان عالی ترین راهنمای حیات بشر بهترین هدایت گردراین مسیراست.درنوشتارحاضر بارجوع به رهنمودهای حکیمانه ی این کتاب عظیم راه های تحکیم روابط همسران درخانواده بررسی شده وضمن معناشناسی خانواده وبیان اهمیت وضرورت بحث موضوعات زیرتحیلل کرده اند:انگیزه ی تحکیم درروابط خانواده عوامل موثربرتحکیم روابط ساختارخانواده آرمانی واصول تحکیم خانواده درقرآن.همه ی دستاوردهای علمی وهنری بشری درسایه ی خانواده های سالم وامن پدیدآمده است.علاوه براین کارایی وارزش علم وهنرنیزدرصورت برپایی خانواده است وبدون خانواده نه تنهاهویت انسانی بشرنابودمی شودبلکه همه ی تلاش های فردی واجتماعی نیزدرحقیقت بی ثمرونافرجام خواهدماند.ازاین روست که ملتهایی که درآستان فروپاشی خانواده قرارگرفته اند درصددحفظ این نهادمهم برآمهده اندوباخانواده هایی جایگذین نظیرخانواده های تک نفره خانواده های همجنس(زندگی هم جنس بازان)وشبیه به این بااین بحران جدی مقابله می کنند.غافل ازآنکه خانواده ازنظرجامعه شناختی بایددرهرشرایطی سه کارکرداصلی خودراحفظ کند.طبق نظریه های قدیمی که هنوز هم اعتباردارندخانواده سه وظیفه ی مهم برعهده دارد.یکی مسائل جنسی که درخانواده بایدحل شود دیگرفعالیت خانواده به عنوان یک واحداقتصادی وبالاخره پرورش کودکان که ازوظایف مهم خانواده به شمارمی آید.

سر سجاده ات بنشین و منتظر باش
فرشته ها حتما می آیند …

خدا از رگ گردنت به تو نزدیکتر است
منتظر است تا آرزوهایت را تحویل بگیرد …

مبادا که فرشته هایت دست خالی برگردند
آرزو کن ،
آرزوهایی به بزرگی مستجاب کننده اش …
.
.
.
قَالَ إِنَّمَا أَشْکُو بَثِّی وَحُزْنِی إِلَى اللَّهِ وَأَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ
گفت: من غم و اندوهم را تنها به خدا می‌گویم (و شکایت نزد او می‌برم)!
و از خدا چیزهایی می‌دانم که شما نمی‌دانید!

سوره یوسف
ادامه مطلب
ما از خدا بهتر میفهمیم؟؟؟(نعوذبالله).
حجاب یک امر الهی است همیشه سوال پاسخ نداده ای در ذهن من به جا مونده که.. چطور میشه کسی رو دوست داشت، ولی به حرفهاش بی اعتنا بود و حرف دشمنش(وسوسه های شیطان) رو پذیرفت؟! چطور میشه دم از خدا زد و مهربونی هاش و قربون صدقه اش رفت، ولی امر و نهی او رو…

. . . جااااااااااااااااانم حسین جان . هل من ناصر ینصرونی؟؟؟… . . گفتم … . . اگر در کربلا بودم تا پای جان برای حسین (ع) تلاش میکردم . . گفت … . یک حسین (ع) زنده داریم . نامش مهدی (عج) است . . تاحالا برایش چه کرده ای…

روز عرفه،
روز بریدن از خاک و پیوند با
افلاک و روز توسل به مقام ربوبیت
حضرت حق است.
ما را از دعای خیرتان فراموش نکنید…

سلام دوستان:اگر قسمت تان شد به پابوس شهدا رفتید .ودعای عرفه را که بریدن از دنیاهست قرائت کردید /ما را در کنار یادمان شهدا یادی کنید /دعا برای تعجیل در فرج.شفاعتمان در قیامت.یادتون نره

من چگونه می توانم شکر کنم؟حال آن که هر شکری که کنم نیاز به شکری دیگر دارد.پس هر گاهکه میگویم:شکر مخصوص توست.واجب است که دوباره بگویم :خدایا شکرت…..که توفیق شکر به من دادی…………..