پنجمین عامل از عوامل تحکیم خانواده تفاهم اخلاقی است. اگر زن و شوهری که باید یک عمر با هم به سر برند، خوش اخلاق باشند زندگی آن¬ها شیرین و دل¬پذیر و گرم و باصفا خواهد بود و با تفاهم اخلاقی مشکلات زندگی را حل و فصل خواهند کرد.
و برعکس اگر هر دو یا یکی از آن¬ها بداخلاق باشد زندگی بر هر دو نفر و اهل خانه سخت خواهد بود و چیزی نمی¬تواند تلخی آن را شیرین سازد.
اخلاق نیک یکی از بهترین عوامل تحکیم خانواده محسوب می¬شود مانند: تقوا، راست¬گویی، امانت¬داری، خوش¬اخلاقی، خوش¬زبانی، خیرخواهی، پاکیزگی، با¬ادبی، گذشت، بردباری، وظیفه¬شناسی، نجابت، عفت، کم-توقعی، نرم¬خویی، رعایت اقتصاد در زندگی، شجاعت و ایثار و … این قبیل صفات از مکارم اخلاق و مزایای واقعی هر انسان محسوب می¬شود.
برعکس، صفات زشت از نقاط و ضعف انسان محسوب می¬شود، مانند بی¬تقوایی، تندخویی، پرروئی، بدزبانی، ترسویی، نفاق، پرتوقعی، بخل، کثیف بودن، ولخرجی و … این¬ها از نقاط منفی انسان محسوب می¬شوند و در همین زمینه روایات فراوانی آمده است. رسول خدا(ص) می¬فرماید: «اذا جائکم من ترضون خلقه و دینه فزوجوه الا تفعلوه تکن فتنه فی الارض و فساد کبیر؛ اگر کسی به¬عنوان خواستگار به نزد شما آمد که خلق و دینش را می¬پسندید با او ازدواج کنید و اگر به دستور عمل نکنید فتنه و فساد بزرگی در زمین به وجود خواهد آمد.»
و نیز در روایت دیگر می¬فرماید: «زوجها من رجل تقی فانه ان احبها اکرمها و ان ابغضها لم یضلمها؛ دخترت را به ازداوج انسان مقتی و پرهیزگار درآور؛ زیرا اگر دخترت را دوست داشته باشد او را اکرام و احترام می¬کند و اگر نسبت به او بغض داشته باشد به او ظلم نمی¬کند.»
حسین بشار واسطی می¬گوید: «به امام رضا(ع) نوشتم، یکی از خویشاوندان از دخترم خواستگاری کرده است اما بداخلاق است امام(ع) فرمود: “اگر بداخلاق است دختر به او نده."»
توافق اخلاقی، ارزش فراوان دارد، به اندازه¬ای که گفته¬اند: «وجود توافق اخلاقی در میان زوجین آن قدر ارزش دارد که به¬خاطر آن می¬توان رنج هر گونه سختی و کم¬بودی را بر خود هموار کند.»
در روایات نیز تعبیرهای جالبی وجود دارد: «پنج خصلت است که هر کسی یکی از آن¬ها را نداشته باشد همواره زندگی¬اش ناقص، خردش گسسته و دلش مشغول خواهد بود:
1. سلامتی بدن 2. امنیت 3. گسترش در روزی 4. انیس موافق
راوی می¬گوید: “عرض کردم انیس موافق چیست؟” امام(ع) فرمود: “همسر صالح، فرزند صالح و دوست صالح و پنجمی که همه¬ی این خصلت¬ها را در خود دارد وقار و سکینه است."»
در روایات دیگر، به¬صورت¬های دیگری مطرح شده است. هر فرازی از این احادیث، دارای نکاتی است که هر کس درست بیندیشد، می¬داند که اگر هر کدام در وجود انسان نباشد، زندگی ناگواری را خواهد داشت. سلامتی، امنیت و بی¬نیازی را کسی به خوبی درک می¬کند که آن¬ها را از دست داده باشد.
همسر موافق نیز، یکی از بزرگترین نعمت¬های خدواند است که به¬راستی زندگی انسان با او آرامش می¬گیرد و صفا و لذت را به ارمغان می¬آورد. مهم¬تر از همه توافق اخلاقی است که در اولین روزهای انتخاب باید آن را در نظر داشت.