وضوگرفته ام از بهت ما جرا بنویسم/قلم به خون گرفته ام ازمنا بنویسم/به استخاره ننشستم که از ابتدای غزل را/زمانده ها بسرایم؟ز رفته ها بنویسم؟/نه عمر نوح نه برگ درخت های جهانهست/بگو که داغ دلم را کی وکجا بنویسم؟
مصیبت عطش عطش ومیهمان کشی ستم را/سهمرثیه ست که باید جدا جدا بنویسم……
چگونه آمدنت رابه جای سرد خانه ……به خط اشک به سردی سنگ ها بنویسم…..

اولين كاركرد خانه، تأمين‌ آرامش جسم و تسكين جان اعضاي آن است كه البته مرهون امنيت همه جانبه‌ي اين محيط براي اعضاست. فضاي محدود و امن خانه، حريمي (محل محرم) براي ابراز احساسات، بيان اسرار، ارضاي غرايز و تأمين نيازهاي جسمي و روحي انسان است. اين سكونت و امنيت را خداوند به خود نسبت مي‌دهد و مي‌فرمايد: «و الله جعل لكم من بيوتكم سكناً» ، «خداوند از خانه‌هاي شما محل سكونت و آرامش برايتان قرارداد.»
واژه «سكن» به معناي هر چيزي است كه انسان به وسيله‌ي آن تسكين يابد. انسان علاوه بر نياز به سكونت در خانه، به محلي براي تسكين آلام روحي، رها شدن از برخي قيودات اجتماعي، استراحت به نحو دلخواه، خلوت كردن و راز و نياز با خدا و محرمان نياز دارد. اگر خانه تأمين كننده اين نيازها نباشد، مسكن نخواهد بود.

الف ـ كاركرد و جايگاه خانه در قرآن
واژه‌ي «بيت» به معناي خانه، 71 بار با مشتقات آن در صيغه‌هاي «بيت» و جمع آن «بيوت» در قرآن كريم آمده است. اين كلمات در 12 مورد به مصداق بيت‌الله، يعني كعبه (خانه خدا)، 2 مورد براي بيت عتيق، 2 مورد بيت معمور و باقي به معناي «خانه»، همان محيط مخصوص زندگي خانواده آمده است.
با نظر به آيات الهي و پرداختن آيات متعددي در قرآن به كلمه بيت، چنين به دست مي‌آيد كه اين مكان مسقفِ محدود كه محل اجتماع و زيست جمعي بشر و اولين محيط رشد و پرورش وي است، مورد عنايت حق بوده و برحسب كارايي و جايگاهش در حيات انساني، از اهميت بسزايي برخوردار است كه در اينجا به بعضي از اين موارد اشاره مي‌شود:

اهميت پرداختن به موضوع «تحكيم خانواده»، ريشه در اهميت نهاد خانواده دارد. نهاد مقدس خانواده، ركن بنيادين اجتماع بشري و محمل فرهنگ‌هاي گوناگون است تا آن‌جا كه سعادت و شقاوت امت‌ها، مرهون رشادت و ضلالت خانواده مي‌باشد. اولين شـرط داشـتن جـامعه‌اي سـالم و پـويا، سـلامت و پـايداري خانـواده اسـت. همه‌ي دستاوردهاي علمي و هنري بشر در سايه‌ي خانواده‌هاي سالم و امن پديد آمده است. علاوه بر اين، كارايي و ارزش علم و هنر نيز در صورت برپايي خانواده است و بدون خانواده، نه تنها هويت انساني بشر نابود مي‌شود، بلكه همه‌ي تلاش‌هاي فردي و اجتماعي نيز در حقيقت بي‌ثمر و نافرجام خواهد ماند. از اين روست، ملت‌هايي كه در آستانه‌ي فروپاشي خانواده قرار گرفته‌اند، درصدد حفظ اين نهاد مهم برآمده و با خانواده‌هاي جايگزين نظير خانواده‌هاي تك نفره، خانواده‌هاي هم‌جنس (زندگي هم جنس بازان) و شبيه به اين ، با اين بحران جدي مقابله مي‌كنند؛ غافل از آن‌كه خانواده از نظر جامعه‌شناختي بايد در هر شرايطي سه كاركرد اصلي خود را حفظ كند. «طبق نظريه‌هاي قديمي كه هنوز هم اعتبار دارند، خانواده سه وظيفه‌ي عمده دارد: يكي مسائل جنسي است كه در خانواده بايد حل شود؛ ديگر فعاليت خانواده به عنوان يك واحد اقتصادي و بالاخره پرورش كودكان است كه از وظايف مهم خانواده به شمار مي‌آيد.»
از نگاه اديان به خصوص اسلام، كاركردهاي متعالي‌تري از خانواده انتظار مي‌رود. علاوه بر آن، برپايي و پويايي نهاد خانواده، شاخصه‌ي اصلي يك اجتماع زنده و رو به توسعه است. يكي از مهم‌ترين عوامل توسعه، توسعه‌ي نيروي انساني است. گرچه معيار نيروي انساني در توسعه، عموماً با ارزيابي بازدهي و كارايي آن است، اما در يك تحليل عميق، كارآيي انسان نيز از خانواده تأمين مي‌شود. چه خانواده‌اي كه در آن متولد شده و به مرحله بازدهي مي‌رسد و چه خانواده‌اي كه تشكيل مي‌دهد و به آن دل‌بسته و وابسته است؛ بنابراين سهم خانواده در بالابردن توسعه، سهمي اساسي و قابل توجه است؛ اما متأسفانه هنوز در شمار پارامترهاي سنجش توسعه قرار نگرفته است.
پيوند زناشويي، امري غريزي و از نيازهاي اوليه و اساسي انسان است و نيازي به آموزش و محرك خاص ندارد؛ اما تداوم اين پيوند و داشتن روابطي صحيح كه به پايداري خانواده منجر مي‌شود، نيازمند آموزش و عنايتي ويژه از سوي متوليان و دلسوزان جامعه است.
قرآن كريم، به عنوان برترين نسخه‌ي زندگي و عالي‌ترين راهنماي بشر براي دست‌يابي به حيات طيبه، بخش عظيمي از آيات را به تنظيم و تعديل روابط اعضاي خانواده، حقوق و وظايف همسران و فرزندان اختصاص داده است. رجوع به اين آيات الهي، مي‌تواند انسان را جهت دستيابي به عالي‌ترين راهكارها در تحكيم خانواده هدايت كند.
اهداف خانواده و اقتضاي تأسيس آن ايجاب مي‌كند كه بانيان آن يعني زن و شوهر، در تحكيم و پايداري اين بنا، نهايت سعي خود را بكنند و با همان انگيزه كه بر تشكيل آن اقدام كردند، بر دوام آن اصرار ورزند تا وحدت و پويايي اين نهاد مقدس تا پايان حفظ شود. تأكيدات اخلاقي و سفارشات حقوقي كتاب مقدس قرآن و روايات گرانقدر ائمه طاهرين (ع)، براي تشكيل، تحكيم و تعالي خانواده، بيش از جوانب ديگر حيات بشري است؛ بلكه در يك نگاه كلي، تمامي احكام و دستورات اسلام به نوعي ناظر بر صيانت از خانواده است. بخشي از آن براي تزكيه و تطهير فرد و بخشي پيرامون اصلاح جامعه و حفظ سلامت آن وضع شده است.
از اين رو موضوع خانواده، به طور كلي در سه محور تشكيل، تحكيم و تعالي خانواده قابل بحث و بررسي است. نوشتار حاضر، عوامل تحكيم روابط اعضا در خانواده را در آيات قرآن كريم جستجو كرده است. ويژگي بحث آن است كه صرفاً پيرامون جستجوي عوامل تحكيم بوده و از ورود به مباحث تخصصي فقهي و حقوقي خودداري كرده است؛ لكن بر حسب اقتضا به عامليت آن‌ها اشاره كرده است.

ازآنجاکه خانواده منناسب ترین نظام برای تأمین نیازهای مادی وروانی بشربوده وبهترین بستررابرای تأمین امنیت وآرامش روانی اعضا،پرورش نسل جدیدواجتماعی کردن فرزندان وبرآورده ساختن نیازهای عاطفی افرادفراهم نموده است که خداونددرقرآن کریم وروایت معصومان(ع)باذکرآیات وروایات تأکیدبرحفظ این نظام مقدس نموده است واهمیت پرداختن به موضوع تحکیم خانواده ریشه دراهمیت نهادخانواده دارد. نهاد مقدس خانواده، رکن بنیادین اجتماع بشری ومحمل فرهنگهای گوناگون است تاآنجاکه سعادت وشقاو ت انسانها، مرهون رشادت وضلالت خانواده می باشد

تعلیم اسلام برنکته های یادشده درازدواج تأکیددارد،هرچندبرخی رابیشترموردتوجه قرارمی دهد.اسلام ازدواج وتشکیل خانواده ی قراردادی باشرایط ویژه ای می داند .ودرمقایسه باسایرملل وادیان،برا ی مسلمانان شرایط بیشتری رادرازدواج مقررکرده است،هرچندازدواج سایرفرهنگها رادرظرف وقالب خودبه رسمیت می شناسد. نکته ی دیگراستحکام این قرارداداست که در قرآن ازآن به عنوان پیمانی محکم یادشده است.جملاتی که عقد ازدواج وهمزمان با آن ازطرف هریک اززن وشوهرگفته می شود وطرف مقابل نیزآن را می پذیرد، نشان ازاستواری این پیونددارد برخی ازاین جمله هاازمتن قرآن گرفته شده اندومبنی براین است که زن ومرد باید به صورت مناسب ومطلوب به زندگی مشترک خویش ادامه دهندودرصورتی که بخواهندازهم جدا شوند این جدایی همراه بااحسان ونیکی به یکدیگرباشند درعین حال پیمان زناشویی محکم ترین قرارداداجتماعی است که می توان آن راناشی ازدوستی شدیدورحمت متقابل بین زن وشوهردانست که قرآن به آن اشاره کرده است.

نهاددرخانواده اصلی ترین رکن جامعه وبسترفرهنگ های گوناگون وزمینه سازخوشبختی ویابدبختی انسانهاو امت هاست وازاین رو اسلام که برنامه ی سعادت وتکامل بشراست-عنایت ویزه ای به سلامت رشدوپویایی این نهادسرنوشت سازدارد. موضوع خانواده به طورکلی درسه محور قابل بحث وبررسی است:
تشکیل خانواده عوامل تحکیم تعالی خانواده ونیزآسیب هاوعوامل فروپاشی آن.اسلام درهرزمینه رهنمودهای بسیارمهم وسازنده ای داردکه اینک برای نخستین بار متن نسبتاکامل این رهنمودهابه صورتی منسجم وباشیوه ای نو همراه باچندتحلیل موردنیاز دراختیارپزوهشگران قرارمی گیرد.گفتنی است که همه ی این رهنمودهابه گونه ای درجهت تقویت بنیادخانواده که مهمترین نیازجامعه ی امروزبشراست قرار دارد وازاین رو این مجموعه((تحکیم خانواده ازنگاه قرآن وحدیث))نام گذاری شده است.قرآن کریم وروایت معصومین(ع) به عنوان عالی ترین راهنمای حیات بشر بهترین هدایت گردراین مسیراست.دراین مقاله بارجوع به رهنمودهای این کتاب عظیم وروایت معصومان(ع) راه های عوامل تحکیم خانواده رامورد بررسی قرارمی دهیم

چکیده
اساس تشکیل خانواده ازدواج دوبزرگسال باجنسیتهای مخالف است که اولین وظیفه ی این دو توافق وسازگاری وتطابق بایکدیگراست.همانندی ومشابهت زن وشوهر آنهارابه زندگی مشترکی برانگیخته است بااین وجودآنهادوشخصیت متفاوت اندکه عواطف وارزشهای متفاوت دارندکه هریک بخشی ازعقایدشخصی خودرابه مرورزمان کنارمی گذارندوهرطرف بخشی ازحقوق مستقل دیگری را پذیراباشند.خانواده رکن اساسی جامعه ی انسانی است که شرط پویایی آن وجودروابط صحیح میان همسران است.تحصیل معرفت به اینگونه روابط نیازمندآشنایی هریک ازاعضاباوظایف وحقوق خویش است.قرآن کریم به عنوان عالی ترین راهنمای حیات بشر بهترین هدایت گردراین مسیراست.درنوشتارحاضر بارجوع به رهنمودهای حکیمانه ی این کتاب عظیم راه های تحکیم روابط همسران درخانواده بررسی شده وضمن معناشناسی خانواده وبیان اهمیت وضرورت بحث موضوعات زیرتحیلل کرده اند:انگیزه ی تحکیم درروابط خانواده عوامل موثربرتحکیم روابط ساختارخانواده آرمانی واصول تحکیم خانواده درقرآن.همه ی دستاوردهای علمی وهنری بشری درسایه ی خانواده های سالم وامن پدیدآمده است.علاوه براین کارایی وارزش علم وهنرنیزدرصورت برپایی خانواده است وبدون خانواده نه تنهاهویت انسانی بشرنابودمی شودبلکه همه ی تلاش های فردی واجتماعی نیزدرحقیقت بی ثمرونافرجام خواهدماند.ازاین روست که ملتهایی که درآستان فروپاشی خانواده قرارگرفته اند درصددحفظ این نهادمهم برآمهده اندوباخانواده هایی جایگذین نظیرخانواده های تک نفره خانواده های همجنس(زندگی هم جنس بازان)وشبیه به این بااین بحران جدی مقابله می کنند.غافل ازآنکه خانواده ازنظرجامعه شناختی بایددرهرشرایطی سه کارکرداصلی خودراحفظ کند.طبق نظریه های قدیمی که هنوز هم اعتباردارندخانواده سه وظیفه ی مهم برعهده دارد.یکی مسائل جنسی که درخانواده بایدحل شود دیگرفعالیت خانواده به عنوان یک واحداقتصادی وبالاخره پرورش کودکان که ازوظایف مهم خانواده به شمارمی آید.