نـمـاز، ابراز پرستش و عبادت مخصوصی است که بنده در پیشگاه خدا انـجـام می دهد. نماز، جزء جدایی ناپذیر همه شرایع الهی بوده و در هـر دیـنـی به صورتی خاص وجود داشته است; چنان که خداوند در قرآن فرموده: (ان الصلوه کانت علی المومنین کتابا موقوتا).1

معنای واژگانی نماز

نـماز که در عربی لفظ (صلاه) بر آن اطلاق می شود، به گفته بسیاری از لـغـت شـناسان به معنای دع، تبریک و تمجید است و چون اصل و ریـشـه این عبادت مخصوص، دعا بوده آن را از باب نام گذاری چیزی بـه اسـم جزءش، صلاه[ نماز] گذاشته اند. و بعضی گفته اند: (صلاه) مـشـتـق از کلمه (صلاء) است که به معنای آتش برافروخته است و از ایـن جـهـت بـه این عبادت خاص (صلاه) گفته شد، زیرا کسی که نماز بـخـواند، خود را به وسیله این عبادت و بندگی از آتش برافروخته الهی دور می سازد.2

معنای عرفانی نماز

بعضی از بزرگان نیز صلاه را از (تصلیه) مشتق دانسته اند; به این مـعـنا که عرب هنگامی که می خواست چوب کج را راست کند آن را به آتـش نـزدیک کرده، در معرض حرارت قرار می داد و به آن تصلیه می گـفـتـنـد. با توجه به این معنا گویی نمازگزار وقتی به نماز می ایـسـتد و توجه به مبدا اعلا پیدا می کند به واسطه حرارتی که در اثر حرکت صعودی و نزدیک شدن به کانون حقیقت معنوی در نفسش حاصل مـی شـود، قـدرت پـیـدا می کند کج رفتاری های نفس را که بر اثر تـوجـه بـه غـیـر خـدا و مـیـل به باطل پیدا شده، راست و تعدیل نماید.3

جایگاه نماز در اسلام

نماز در فروع دین جایگاه ویژه و بلندی دارد و پس از مسئله ولایت از هـمـه مهم تر است. نماز، بهترین وسیله برای قرب به پروردگار متعال می باشد; چنان که بعضی روایات گویای این حقیقت است. * معاویه بن وهب گوید: از امام صادق(ع) پرسیدم بالاترین و محبوب تـریـن چـیـزی کـه سبب می شود بندگان به وسیله آن به خدا نزدیک شـونـد چـیـست؟ حضرت فرمود: (ما اعلم شیئا بعد المعرفه افضل من هـذه الـصـلاه; بعد از شناخت خد، چیزی را از این نماز برتر نمی دانم.)4

* امـام صـادق(ع) فرمود: (احب الاعمال الی الله عزوجل الصلاه وهی آخـر وصایا الانبیاء; محبوب ترین اعمال در پیشگاه الهی نماز است کـه آخـریـن سـفـارش پیامبران است).5 در اهمیت نماز همین بس که پیامبر اکرم(ص) از آن به عنوان ستون دین تعبیر فرموده است.6

بـا تـوجـه به این که امسال به تدبیر مقام معظم رهبری سال امام خـمـیـنـی(ره) نـام گـذاری شـده است، سخنانی از آن احیاگر بزرگ انـدیـشه اسلامی در عصر حاضر درباره اهمیت نماز و نقش سازنده آن نقل می کنیم.

امـام خـمـینی (قدس سره) فرمود: (این نمازهای پنج گانه که عمود دیـن و پـایـه مـحکم ایمان است و در اسلام چیزی بعد از ایمان به اهـمـیـت آن نـیـسـت، بـعد از توجهات نوریه باطنیه و صور غیبیه مـلکوتیه، که غیر از حق تعالی و خاصان درگاه او کسی نداند، یکی از جـهـات مـهـمـه که در آن هست این تکرار تذکر حق ـ با آداب و اوضـاع الهی که در آن منظور گردیده است ـ رابطه انسان را با حق تـعـالـی و عـوالـم غیبیه محکم می کند، و ملکه خضوع لله در قلب ایـجـاد کند، و شجره طیبه توحید و تفرید را در قلب محکم کند به طوری که با هیچ چیز از آن زایل نشود.)7