انگیزه های غیبت

ریشه یابی این موضوع که بدانیم چرا انسانها از یکدیگر غیبت می کنند؟ پرسشی است که پاسخ آن راهگشا خواهد بود؟

گاهی ریشه غیبت آن است که کسی با تخریب دیگران می خواهد خود را رفعت و بلندی ببخشد. نقص دیگران را می شمارد تا کمال خود را به اثبات برساند این نوع از غیبت در بین اهل علم و دانش بیشتر رواج دارد. آنها گاهی محترمانه به غیبت یکدیگر می پردازند، مثلاً می گوید فلانی این مطلب را نفهمیده است، و یا آنچه او در این بحث گفته است بطلان آن روشن است و مانند آن، گاهی از گرفتاری شخصی غمگین است و غم و اندوه خود را آشکار می کند اگر از او پرسیده شود چرا در غم فرو رفته ای؟ می گوید به خاطر این که فلانی برایش گرفتاری پیش آمده و یکی یکی آنها را بیان می کند و این شیوه برخی از اهل نفاق است که به این وسیله آبروی افراد را می ریزند و علامت سؤال فراوان در ذهن مخاطبان خود ایجاد می کنند؟ و بالآخره علی(ع) در یک کلام گویا و روشن فرمود:

«الغیبة جهد العاجز؛(4) غیبت تلاش انسانهای ناتوان است».

این که انسان پشت سر کسی میدان بگیرد و نقطه ضعفها و عیب های او را برشمارد این شهامت و شجاعت و مردانگی نیست، این نشاندهنده نوعی عقده حقارت و یا برون افکنی آن روحیه پست و همت کوتاه او بشمار می رود. به جنگ کسی رفتن که قدرت دفاع از خود را ندارد هنر نیست، مانند مشت زنی که به دیوار مشت بزند و خود را قهرمان و پیروز میدان به حساب آورد.

از این رو امام علی(ع) در این باره می فرماید:

«لادین لمرتاب و لامروة لمغتاب؛(5) آدمی که (در همه چیز شک می کند) دین ندارد و کسیکه غیبت می کند ناجوانمرد است.

برخی از آن جهت به غیبت آلوده می شوند که با عینک بدبینی همه کس را می بینند، نگاهشان به افراد نگاه نادرستی است، داستان همان مورچه است که آب در خانه او افتاد و گفت دنیا را آب برد.

بعضی با کوچکترین ضرر و یا حادثه ای به تمام عالم و آدم بد و بیراه می گویند، همه مسؤولان را زیر سؤال می برند، همه خوبی ها و اقدامهای مثبت را نادیده می گیرند و مگس گونه روی نقطه های آلوده می نشینند. این گونه کسان اگر با دیده انصاف بنگرند بسیاری از انتقادهای انتقام گونه آنها وارد نیست و جز مسمومیت فکری و اجتماعی اثر و نتیجه دیگری ندارد