ارواح در کجا ساکنند و ارتباط آن ها با دنیا چگونه است؟

!

امام صادق (ع) در مورد جایگاه ارواح مومنین می فرمایند: ارواح مومنین در غرفه های بهشتی ساکن هستند، از طعام ها و شراب های بهشتی می خورند و می نوشند، و به دیدار هم می روند و می گویند: خدایا؛ قیامت را برای ما بپادار و برآنچه که به ما وعده داده ای وفا نما (بحارالانوار، ج6: 234)، و همچنین این امام همام درباره ی محل دنیوی بهشت برزخی فرموده اند که آن در وادی السلام می باشد و هیچ میت مومنی نیست مگر این که خداوند روح وی را در وادی السلام محشور می کند، و همانا وادی السلام، پشت کوفه می باشد. (فروع کافی، ج3: 243)، و بنا به فرمایش امام حسن مجتبی (ع) ارواح مومنین شب های جمعه در کنار بیت المقدس در کنار هم جمع می گردند. (بحارالانوار، ج6: 286)

ارتباط ارواح با یکدیگر
امام صادق (ع) درباره ی ارتباط ارواح مومنین پس از مرگ، طی سخنی می فرمایند: ارواح مومنین به وصف اجساد در کنار درختی بهشتی قرار دارند و به این ترتیب یکدیگر را می شناسند و با یکدیگر گفت و گو می کنند و چون روحی تازه از راه می رسد و بر آن ها وارد می گردد، می گویند: او را فعلاً به حال خود بگذارید، چون از هول عظیمی رهایی یافته است. سپس از او می پرسند: فلانی چه کرد؟ و فلانی چه کرد؟ اگر بگوید فلانی زنده است؛ ارواح امید رحمت برای او می کنند، و اگر بگوید مرده است (چون در میان آن ها نیست) ارواح می گویند که فلانی به پستی گرایید و به جهنم سقوط کرده است. (فروع کافی، ج3: 244)
اما ارتباط ارواح کفار و اهل عصیان نیز با یکدیگر برقرار می باشد به نحوی که حضرت صادق (ع) در این باره فرموده اند: همانا ارواح کافرین در حجره هایی از آتشند و از شراب ها و طعام های آتشین می خورند و می نوشند و به دیدار هم می روند و می گویند: خدایا؛ قیامت را برپا نفرما تا مبادا آنچه را که به ما وعده داده ای را وفا کنی! (بحارالانوار، ج6: 243)

برهوت کجاست؟
یکی از مکان هایی که درباره ی آن روایات فراوانی ذکر شده است محل دنیوی جهنم برزخی می باشد، به نحوی که حضرت امیرالمؤمنین علی (ع) درباره ی آن فرموده اند: بدترین آب ها بر گستره ی زمین، آب «برهوت» است، و آن چاهی عمیق در حضرموت بوده و ارواح و بدن های مثالی کفار بصورت جغد در آن وارد می شوند (فروع کافی، ج3: 246)، و همچنین امام صادق (ع) درباره ی کیفیت این وادی فرموده اند: پشت یمن صحرایی است که «برهوت» نامیده می شود و در آن وادی جز مارهای سیاه و از میان پرندگان جز جغد، موجودی زندگی نمی کند. در آن وادی چاهی است که آن را «بلهوت» می گویند، هر صبحگاه و شامگاه ارواح مشرکین را آنجا می برند و آن ها از آبی گداخته و چرک آلود می خورند. (بحارالانوار، ج6: 291)

ارتباط ارواح با اهل زمین
مسلماً روح بعد از جدا شدن از بدن با دنیا قطع ارتباط نمی کند و می تواند به دنیا مراجعه نموده و از آنچه در آن می گذرد باخبر شود و این امر تنها مختص به ارواح مومنین نیست، و ارواح کافر و اهل عصیان نیز می توانند به دنیا مراجعت کنند به نحوی که امام صادق (ع) فرموده اند: روح مومن به دیدار اهل خود می رود و آنچه موجب خوشحالی او می شود را می بیند و آنچه موجب ناراحتی اوست از وی مخفی می گردد، و کافر نیز به دیدار اهل خود می رود و آنچه موجب ناراحتی اوست را می بیند و آنچه که موجب خوشحالی او می گردد از او مخفی می ماند. (فروع کافی، ج3: 230)

ارواح به چه شکل به زمین می آیند؟
درباره ی نحوه و کیفیت حضور ارواح بر روی زمین از امام کاظم (ع) نقل شده است که ایشان فرموده اند: ارواح به صورت پرندگانی لطیف می آیند و اگر خیر و خوبی ببینند شاد می گردند و اگر بدی اندوهگین می گردند، و همچنین همان امام همام در روایتی دیگر فرموده اند: ارواح به صورت گنجشک یا کوچکتر از آن ها می باشند. (فروع کافی، ج3: 230، 231)

ارواح چه مقدار در دنیا می ماند؟
در این که روح چه مقدار می تواند به دنیا برگردد و به زیارت اقوام و خویشان خود برود روایات زیادی موجود است به نحوی که امام صادق (ع) می فرمایند: برخی از ارواح هر جمعه و برخی دیگر به میزان اعمالشان، و همچنین امام کاظم (ع) فرموده اند: ارواح بنا بر منزلت و جایگاه خود در هر جمعه یا در هر ماه و یا در هر سال می تواند به دنیا برگردند و باز هم این امام همام می فرمایند: ارواح به مقدار فضائلشان به زیارت اهل خود می آیند، برخی هر روز، بعضی هر دو روز یا هر سه روز، و کسیکه منزلت وی خیلی کم است، هر جمعه یک بار. (فروع کافی، ج3: 230)

زمان ورود ارواح به زمین!
درباره ی ساعت بازگشت ارواح از عالم برزخ به دنیا از امام صادق (ع) نقل شده است که ایشان فرموده اند: هیچ روح مومن و کافری نیست (مگر این که) نزد اهل خود هنگام زوال آفتاب (ظهر شرعی) می آید، اگر مومن اهل خود را در حال اعمال صالح دید، خداوند را بر آن شکر (حمد) می کند و اگر کافر اهل خود را در چنین حالتی دید، افسوس می خورد. (فروع کافی، ج3: 230؛ ره رستگاری، ج3: