اولین نکته به چگونگی گفت وگوی زن ومردیاارتباط کلامی آنهابازمی گردد.درموردچگونگی برقراری روابط کلامی تفاوت هایی بین افرادکودک وبزرگ سال وزن ومرددیده می شوددرموردکودکان زمینه برای گفت وگوی امری اساسی است که دررشدوبالندگی آنهاتاثیرمهمی داردوبه عکس نبودشرایط مناسب برای گفت وگووبیان احساست به سرکوبی عواطف منجرمی شودمحیط خانواده بهترین محل رشدکلامی است روابط کلامی هم برای زن وهم برای مردمهم است ومرددرروابط به صرف حضوربیشترتوجه دارد تعالیم اسلام درباره ی چگونگی گفتارتوصیه هایی دارددرمرتبه ی نخست گفت وگوی اعضای خانواده بایدباهم محترمانه باشدازجمله اینکه آهنگ صدابایدملایم باشدپس قرآن افراد راتشویق می کندکه درمحیط خانه صدای آرامی داشته باشند ازنشانه های احترام درگفت وگواین است که زن وشوهرهمدیگررابه بهترین نامی که هریک دوست دارندصداکنند درمرتبه ی دوم ابرازمحبت ودوستی نسبت به اعضای خانواده باگفتاراست که اهمیت ویژه ای داردوبه تعمیق روابط عاطفی کمک می کند نکته ی سوم سپاس گذاری اعضای خانواده ازیکدیگرباگفتاراست زن وشوهرنیزبایدازعملکردمناسب یکدیگرتشکرکنندازصفات مناسب زنان شکرگذاری درخانواده است ودرمقابل ناسپاسی زن درگفتارپیامدهای نامطلوبی درخانواده بویژه برای خوداودارد.درقرآن به این واقعیت اشاره شده است که شکرگذاری ازمواهب الهی دردرجه ی اول برای خودفردسودمنداست همین امردرخانواده نیزمی تواندتأثیربسیاری داشته،زیراهیچ کس مانندوالدین همسرو فرزندان، نیازهای مادی وعاطفی فرد رانمی تواندبرآورده سازد برخی رفتارهانیزمانع برقراری روابط کلامی مناسب می شودکه اعضای خانواده بایدازآنهادرحدتوان خودداری کنندازجمله این امور،نق زدن ،قطع حرف یکدیگر،جدال وبگومگودرموردامورکم اهمیت،منحرف شدن ازموضوع اصلی، تهدید، توهین، تمسخر انتقاد تند و پرگویی است تعالیم اسلام گفت وگوهای دروغین اعم ازجدی یا شوخی رانامناسب اعلام می کند زیرا به فضای وضوح و صراحت درروابط بین فردی آسیب می رساند همجنین اولیا ی(ع) برای جلوگیری افرادازقطع کلام یکدیگرريا،این رفتاررابه چنگ زدن به صورت فردتشبیه کرده اند
تمسخر یکدیگر در قرآن نهی شده واین نکته درموردزنان تأکید بیشتر شده دربحث حل اختلافات خانوادگی، رفتارها ی کلامی ای که موجب تعارض درخانواده می شود،بررسی خواهیم کرد.دومین نکته به چگونگی برخوردورفتارافرادباهم (روابط غیرکلامی) مربوط می شود. روابط غیرکلامی افرادبه وسیله وضعیت بدن، مانندطرزقرارگرفتن درمقابل هم،
فاصله ی افرادازیکدیگر،نشسته یاایستاده،حالت چهره مانندگشادگی یادرهم رفتگی،حرکات بدن مانند تماس های بدنی تماس های چشمی باهم به تعامل خودآگاه یاناخودآگاه می پردازند.آهنگ صدا نیزجزء روابط غیرکلامی است.روابط غیرکلامی اعضای خانواده به صورت زیرمناسب وموثراست:وضعیت بدنی مشابه (هردونشسته یاایستاده)، بدن افراددر مقابل هم،نه پشت به هم یاشکل دیگر،فاصله درحدودیک متر،حرکات بدن وتماس بدنی درحدمناسب وتماس چشمی درحدمناسب نه آزاردهنده وتند.اگرشرایط یادشده،تحقق نیابد، روابط مناسب ورضایت بخش،بین افرادبرقرار نمی شود. تعالیم اسلام درموردروابط غیرکلامی اعضای خانواده ،نکته های جالب توجهی داردکه همین توصیه های مختلف مشهوداست.ازنکته ای مهم آن درموردخانواده،حسن خلق است که درواقع به طرزروابط افرادباهم بازمی گردد.بخشی ازحسن خلق درروابط غیرکلامی بروزمی کند.دراین موردبه افراد توصیه می شودکه بامردم،بویژه خانواده باچهره گشاده رویی بازدیدارکنیم که روی خوش وچهره ی باز موجب جذب دلها وفزونی محبت می شود شادی ونشاط می آوردوکینه هاراازدلها می برد. درموردانسان گفته شده است که اندوهش درونی است وباروی خوش وچهره ی بازبامردم روبرومی شود علاوه براین تبسم ولبخنددرچهره نیزدربهبودی روابط موثراست ازنکته های مهم همکاری ویاری افراددرامورمنزل است درتعالیم اسلام درمورد اصل تعاون بسیارتأکیدشده ودرخانواده نیز اساس زندگی مشترک است تعالیم اسلام درخانواده به گونه ای وظایف راتقسیم نموده که همه ی افرادمسؤلیت رابرعهده بگیرندتاخانواده بتواندکارکردهای مؤثرخودراایفا کند

دراین بخش بیشتربه وظایف الزامی زن وشوهرنسبت به یکدیگردرخانواده می پردازیم ابتدا به وظایف مشترک زن وشوهر نسبت به هم یعنی برآورده ساختن نیازهای جنسی وحسن معاشرت در خانواده وسپس به وظایف ویزه مرددرخانواده انجام برخی رفتارهاباهمامنگی مردبحث می کنیم.همان گونه که دراهداف ازدواج از نظر اسلام بیان کردیم ازمهمترین اهداف ازدواج ازنظراسلام بیان کردیم
ازمهمترین اهداف ازدواج ارضاهای نیازهای جنسی زن وشوهراست بنابراین مردوزن نیزبایدبه اهمیت این وظیفه واقف باشند.دومین وظیفه زن وشوهرنسبت به هم معاشرت نیکواست پس ازسازگاری وتطابق اولیه استمرارروابط مطلوب ورضایت بخش زن وشوهرازوظایف مهم آنهاست.ملاک مطلوبیت این روابط براساس آیات قرآن معاشرت به معروف عنوان شده است درقرآن بیش ازبیست بار کلمه معروف برای جنبه های مختلف روابط خانوادگی به کاررفته که چگونگی روابط زن وشوهرازمهم ترین این جنبه هاست.
هرچندبرخی ملاک روابط زنان ومردان رابراساس معروف عنوان کرده اند. ولی دربیشتراین آیات معروف باگسترده ی بیشترودرموردهمه روابط خانوادگی به کاررفته است.معروف راباآداب وشیوه های فتاری مناسب دریک جامعه که عقلای آن به رسمیت می شناسدیاهرعملی که افکارعمومی آن رارفتاری شناخته شده ومانوس بداندوباذائقه ی اهل هراجتماعی سازگارباشددانسته اند. برخی معروف رابه معنای شیوه های رفتاری مطلوب درجامعه مادام که خلاف شرع نباشدگرفته اند درکلامات اولیای دین نیز به معنای متعددی –ازقبیل احسان حسن مصاحبت باخانواده ومردم وامرموافق همان دستورات خداوند به کاررفته است .ودربیشتراین موارد رفتارهای مصداق برای معروف بیان شده است. به نظرمی رسدمناسب ترین ملاک معروف رفتاری است که مردم یک جامعه می پسندندعلاوه براین که بایدبه ادله ی شرعی یاطبع وذوق انسان مخالفت نداشته باشد براین اساس رفتارزن وشوهرنسبت به هم بایدطبق روش پذیرفته شده درهرجامعه باشد. درمتون دین اسلام به هریک از زن ومرد توصیه های شده که زمینه سازرابطه مناسب بین آنهاست.مسولیت مرددرقبال همسرش به چندامرباز می گردد:تامین شرایط اقتصادی برآورده ساختن نیازهای عاطفی
احترام وبزرگ داشت زن مصاحبت نیکو با او مداراومسامحه درموارداختلاف وعفوگذشت نسبت به رفتارهای نامناسب زن درخانواده اولیای دین(ع)به عنوان مشورانی دلسوزودانامردان رابه شیوه های متعددی برای ایفای مسوولیت های خانوادگی یاری می رسانده اند.یکی ازنکته های بسیار ظریف امانت بودن زنان نزدمردان است .هم چنین به این واقعیت اشاره شده که زنان دربیشترامورزندگی اختیارخود رابه مردان می سپارند وبیشترین توصیه ها دراسلام امانت داری درشرایط مختلف است بدیهی است اگرمردهمسرش رابه عنوان امانت دردست خودبداندسعی خواهد نمود که مناسب ترین رفتاررابااوداشته باشد.ازشیوه های دیگری که اولیای دین(ع)برای تشویق مردان به رفتارمناسب باهمسربه کاربرده انداعلام همسرداری مناسب به عنوان برای اموری است که ازنظرانسانهابسیار حائزاهمیت است.ازجمله ی این امورسعادت زندگی دنیوی افراداستبه گونه ای که رفتارمناسب باعث خوشی وگوارایی زندگی وطولانی شدن مدت عمرمی گردد .امردیگربه شخصیت اجتماعی افرادباز می گرددبه طوری که رفتارمناسب باهمسرنشانه ی بزرگواری وکرامت فردواهانت وبدرفتاری نشانگرپستی وپایین بودن شخصیت اوست ازهمه مهم تررفتار مناسب باهمسرنشان دهنده ی درجه ی ایمان یک مرداست.درکلمات اولیای دین تصریح شده که هرکس باهمسرش خوش رفتارتر است ازمرتبه ی ایمان بالا تری برخوردار است. به همین جهت پیامبر(ص)فرمود:من بیش ازهمه ی مردم با همسران خوش رفتاری می کنم حتی درمذهب شیعه خوش رفتاری باهمسربه عنوان ملاک مهمی که درجه ی ایمان فردرابه ائمه(ع)نشان می دهد بیان شده است
سیره و رفتار اولیای دین با همسران خود نیزشیوه ای برای ترویج رفتارمناسب درخانواده محسوب می شود آنان به حریم خصوصی همسرانشان احترام می گذاشتند برای آنان شخصیت واعتبارمعنوی قائل بودندوحتی در این مورد ازآنان کمک می گرفتند وباخواست ومیل آنهادرمحدوده ی شرع وخانواده همراهی می کردند . و اینکه هیچ گونه ظلمی راروانمی دارد وحق هیچ موجودی راضایع نمی کند زمینه ی شناخت دیگری برای مهار رفتار اعضای خانواده است.هرچه این حالت قوی تر باشد مشکلات افرادکمتر خواهد بود وبرای حل مشکلات خود به ناظرو داور بیرونی نیازنخواهدداشت.توجه به صفات خداوندازقبیل رحمت ومهربانی گسترده توانایی نامحدود وحمایت وکفایت اواز مخلوقات خودازجمله انسان نیزآثاری مثبت برزندگی فردو جنبه های خانوادگی اودارد.عطوفت ورحمت اعضای خانواده نسبت به هم که شعبه ای ازتجلی رحمت خداوند است پیش گیرنده وگشاینده بسیاری ازمشکلات است.توکل برخداوندیعنی اعتمادوتکیه برقدرت او در همه امورزندگی ازآثارایمان به خداست.انسان مومن اداره ی جهان وهمه تغییروتحولات هستی رادر تصرف خداوندودراحاطه ی اراده ی اومی داند. انسان دررویارویی بامسائل زندگی به دودسته عوامل نیازمنداست: الف-فراهم شدن اسباب وعلل مادی درخارج ب-فراهم شدن شرایط روانی ویزه ای که موجب رویارویی بهتربامسائل می شود.توکل برخداشرایط دسته دوم را فراهم می کند.گاهی سستی اراده – ترس- غم اضطراب و عدم اشراف کامل برموقعیت ها موجب می شودفردنتواندازروش های مقدوربرای حل مشکل بهره برداری مناسب کند.توکل برخداباعث تقویت اراده وتاثیرکمترعوامل مخل روانی می شودوفرد رابرای حل مسائل زندگی ورسیدن به تعدل وسازگاری- تواناترخواهدساخت-خانواده هادرطول زندگی-بامشکلات متعددی روبرو می شوند-که برخی اقتصادی اند -مانند:

درآمدکم-ورشکستگی یادزدیده شدن اموال وبیکاری-وبرخی به سلامت اعضامربوط می شوند-مانند بیماری-معلولیت ومرگ-وبرخی به روابط ومشکلات سازشی بازمی گردد درچنین شرایطی-توکل برخدا-موجب تقویت اراده ی اعضای خانواده وکوشش بیشترآنهامی شود.علاوه براین دربن بست هاوشرایطی که به ظاهر همه اسباب ونشانه های مادی ازعدم حل مشکل حکایت می کند توکل برخداروزنه ی امیدی دربرابر افراد می گشایدوگاه مشکلات راازراه هایی که افرادگمان نمی کردند حل می کند.
نکته مهم درخانواده توصیه متقابل افرادبه توکل است.این نکته برای زنان اهمیت بیشتری دارد زیرامسولیت اصلی حل بیشترمشکلات به ویزه اقتصادی بر عهده مرداست وتقویت روحیه اوازجانب سایرین اهمیت ویزه دارد. ازآثارایمان به خدا تسلیم ورضابه مقدرات الهی است.پدیدآیی این حالت بریک زمینه شناختی وعاطفی مبتنی است .فردبایدباورداشته باشدکه همه رویدادهای جهان منوط به اذن خداوندوتوانی است که اواسباب و علل اضافه می کند. افزون بر این خداوند نه تنها نسبت به مصالح انسان ها آگاه تر است بلکه بیش از خود آن ها برایشان خیر خواه و سعادت طلب است بنا بر این همه ی حوادث در جهت خیر و صلاح انسان ها روی می دهد. تسلیم و رضای خدا به حوادث جهان که بر اساس خواست اوست و برای انسانی که به همه ی امور ماورا طبیعت باور دارد و به خدا تعلق عاطفی دارد امری مطلوب خواهد بود و در صورتی که تسلیم رضای الهی نشود وضعیت مشکل تر می شود حالت رضایت موجب می شود که اعضای خانواده مشکلات را در زندگی مثبت تلقی کنند و زمینه ی سازگاری با حوادث غیر قابل بازگشت را فراهم نموده و اختلافات ناشی از این حوادث را آسان تر حل کنند2-ایمان به رسالت انبیا و امامت امامان دومین باور دینی که رکن دین داری محسوب می شود، اعتقاد به رسالت انسان هایی است که از سوی خداوند به عنوان انبیای الهی در تاریخ شناخته شده اند در راستای اعتقاد به رسالت باور به اصل نبوت و امامت در دو بعد زندگی انسان نقش آفرین است اولین بعد به آموزش امور دینی، به ویژه زندگی بر اساس اصول دینی باز می گردد. در این بخش به بعد الگو پذیری از اولیای دین می پردازیم اصل همانندسازی ضمن تقلید و الگو گیری از کودکی در انسان وجود دارد، عامل اساسی یادگیری است به گونه ای که برای کودکان تقلید از الگوهای شایسته هگام حل مشکل و یا رویا رویی با محیط اطراف تاثیر بسیار مثبتی دارد. علاوه بر این علاوه بر این از میان شیوه های متعدد یادگیری، مشاهده ی الگو موثرترین و پایدارترین روش ها است. رفتار اولیای دین از اولین تا آخرین مرحله ی زندگی درس آموز است گزینش همسر ،مهریه و جهیزیه مراسم ازدواج آداب معاشرت در همه ی ابعاد روش برخورد با فرزندان و همچنین برخورد با والدین و آخرین دیدار ها و توصیه ها در زندگی دنیوی.3-اعتقاد به زندگی پس از مرگ: سومین باور مهم دینی که در زندگی انسان ها می تواند نقش به سزایی داشته باشد اعتقاد به زندگی پس از مرگ حسابرسی اعمال در روز قیامت،پاداش و مجازات افراد براساس رفتار هایشان است امروزه به رغم پیشرفت های علمی و کم شدن مشکلات زندگی،اضطراب ها و نگرانی ها رو به فزونی است. بخشی از این مشکلات در اثر احساس پوچی در زندگی است باور نداشتن به زندگی پس از مرگ نیز این مشکل را بیشتر می کند این امر تاثیر خود را بر خانواده ها نیز گذاشته و به علت عدم توجه به اهداف متعالی، فقط به کارکردهای محدود زندگی خانوادگی اکتفا شده و به راحتی خانواده ها در اثر بی هدفی،و جدایی و انحلال کشیده می شوند. اعتقاد به زندگی پساز مرگ،خانواده را متوجه اهداف پایداری می کند که موجب پیوند بیشتر اعضای خانواده می شود. اثر سوم باور به معاد که بی ارتباط با اثر دوم نیست نقش آن در مقابله مناسب با مشکلات است.خانواده ای که دچار فقدان عزیزی یا معلولیت گسترده یا مشکلات شدید اقتصادی می شود در محدوده ی زندگی دنیوی،هیچ چیزی مانند باور به معاد نمی تواند آن را در رویارویی مناسب با مشکل و کسب آرامش روانی یاری دهد.اساساً برخی مشکلات جبران ناپذیری است و افراد فقط با توجه به پاداش های زندگی اخروی که در اثر مشکلات خانوادگی به افراد داده می شود اشاره می کنیم در مورد مشکلات اقتصادی جمله های ذیل قابل توجه است:مصیبت ها هدیه های خداوندند و فقر در خزانه خداوند نگه داری می شود فقر در نظر مردم مایه ی زشتی است و نزد خداوند در روز قیامت زیور است و مایه ی آراستگی است یک قبیله (بزرگ)شفاعت می کند خداوند در روز قیامت به مومنان فقیر با نگاهی پوزش خواهانه می نگرد و می فرماید: به عزت و جلالم سوگند شما را در دنیا از روی بی اعتنایی فقیر نکرده ام اکنون ببینید به جهی دنیا به شما چه دادم همه این تشویق هاکه بیشتربه زندگی اخروی مربوط میشود اعضای خانواده رابرمی انگیزدکه درشرایط دشوارکه گاه جبران تلاش هادرزندگی دنیاممکن نیست باشوق به مساعدت دیگران بپردازندوتاحدی خودراتسلیم داده وآرامش بخشند.اثرچهارم باوربه معادنقش مهارکنند هو باز دارنده ی آن است بسیاری از مشکلات خانواده به عدم مهاررفتارهایی بازمیگرددکه افرادرابه تعدی به حقوق یکدیگرتحمیل بردیگران وپرخاشگریهامی کشاند.باوربه معادویادآوری عواقب سوتعدی به حقوق دیگران وعدم انجام مسوولیت ها افرادرا تاحدی ازرفتارهای نامناسب بازمی دارددراین باره قرآن باورمند هشدار میدهدکه خودوخانواده خودرا ازآتشی که هیزم آن سنگ وانسانهاست حفظ کنند.
برای نمونه یکی ازآثارسوخلق درخانواده فشارقبر است به گونه ای که حتی اگرفرددرابعاددیگرزندگی به وظایف خودعمل کندولی درخانواده رفتارنامناسب بروزدهددچارفشارشدیددرقبرمی شود. همچنین درکلمات اولیای دین به عواقب سوبدرفتاری باهمسراشاره شده است .توجه فردبه این عواقب ناخوشاینددرزندگی اخروی می تواندتاحدی اوراازرفتارنامناسب بازدارد .

الف-توافق وسازگاری زوجین
دراین فصل به بررسی ابعاد مختلف روابط زن وشوهردرخانواده می پردازیم .درابتدا به چگونگی سازگاری زوجین سپس به راه های گسترش روابط عواطفی مثبت بین زن ومردمی پردازیم.پس ازآن بادیدوسیع تری وظایف متقابل زن وشوهررابررسی خواهیم کرد.عوامل استحکام پیوندزن وشوهرواهتمام آنهابه انجام رفتارهای فراوظیفه ای رانیزدر پایان به عنوان نکته های مهمی درروابط زوجین بررسی خواهیم کرد.
اساس تشکیل خانواده ازدواج دوبزرگسال باجنسیت های مختلف است.اولین وظیفه ی این دو سازگاری وتطابق بایکدیگراست.همانندی ومشابهت زن وشوهرآنهارابه زندگی مشترکی برانگیخته است باوجوداین آنها دو شخصیت متفاوت ومنحصربه فردهستندکه خلق وخو-عواطف وانگیزه وارزش های ویزه ای دارند.زن وشوهربایدبرای سازگاری-بخشی ازترجیح هات وعقایدشخصی خودرابه مرورزمان کنارگذاشته وهرطرف بخشی ازحقوق مستقل دیگری راپذیراباشند تعالیم اسلام برای تنظیم روابط زن وشوهر توصیه هایی به هریک داردکه متناسب باابعادروانشناختی آنهاست.درکلمات اولیای دین به دونکته مهم روانشناسی درموردزن اشاره شده است.اولین نکته به تفاوت روانی زن با مردباز می گردد ویزگی های روان شخصیتی زن بامردمتفاوت است بنابراین مردنبایدبراساس ویزگی هایی که درخودوسایرمردان می بیندزن رابسنجدوانتظارداشته باشدکه از لحاظ روانی کاملابااوهماهنگ باشداگرمردبراین شیوه اسرارورزدبه شخصیت زن ضربه زده وموجب آسیب روانی اومی شود نکته ی دوم:توصیف زن کلمات اولیای دین به ریحانه است این کلمه به لطافت آسیب پذیری عاطفی واحساسی بودن زنان اشاره دارد.درمقابل صفت قهرمانی(که به معنای رئیس خدمت گذاران است ومتضمن نوعی مدیریت دلیری وپهلوانی است) اززن نفی شده است ازتقابل این دو کلمه می توان برداشت کردکه عناصرزیبایی شناختی آرامش بخشی عاطفی درزن غلبه داردوکمترسخت رویی واستواری ازاو باید انتظارداشت.
ازطرفی مردان نیزبه دلیل شرایط ویزه ی اجتماعی معمولا بیش اززنان دچارتنیدگی می شوندزیرامسولیت اداره ی خانواده درابعادمختلف ازجمله اقتصادی برعهده ی مردان است.مردان درجامعه متحمل سختی ها و فشارهایی می شوندکه آستانه تحریک پذیری وپرخاشگری آنها راپایین می آوردازاین رو معمولازودتر خشمگین می شوند افزون براین وضعیت هرمونی خاص مردان زمینه بروزبرخی رفتارهاازجمله برتری طلبی و پرخاش گری درآنها رافراهم می آورد بنابراین زن بایداین واقعیت روانشناسی مردراپذیرفته وبه گونه ای آنرا تعدیل کندزنان تنهااین گونه می توانندمسولیت مهم همایت روانی ازمردان رادربرابرمشکلات فراهم نمایند.به نظرمی رسدتوجه زن ومردبه ویزگی های طرف متقابل به سازگاری آنهابسیارکمک می کند.دراین باره هریک بایدوجوه مثبت وگاه نهفته دیگری فعال کندوجنبه های منفی شخصیت دیگریرابه تدریج اصلاح کند. درمقابل اگرهریک به جای پذیرش همسرخودبه همان صورتی که هست برجنبه های منفی تاکیدکند وبخواهد قواعدی رابراو تحمیل کند ناسازگاری هابیشترخواهدشد.
در مجموع می توان به نکته هایی برای توافق وتفاهیم بیشترزن وشوهراشاره کرد.اول اینکه بپذیرندآنان به عنوان دوانسان مستقل ازویزگی های روانی مستقل ومتفاوتی برخوردارند.سپس نقاط ضعف وقوت همدیگر را شناخته وبراساس آنها توقعات خویش رانسبت به هم ابرازکنندبه بیان دیگرهریک دیگری رامکمل خود بداند و ازاین جهت که دوفکربهترمی تواند منشا اثرباشددرجهت تکامل یکدیگربکوشندوسعی ووشوق وافری برای درک وتوافق باهم داشته باشند.همچنین دراین راه صراحت وصداقت کامل داشته باشندوبدانندکه توافق و سازگاری زمینه وحدت وانسجامی است که لازمه ی زندگی مشترک می باشد

ادامه »

پنجمین عامل از عوامل تحکیم خانواده تفاهم اخلاقی است. اگر زن و شوهری که باید یک عمر با هم به سر برند، خوش اخلاق باشند زندگی آن¬ها شیرین و دل¬پذیر و گرم و باصفا خواهد بود و با تفاهم اخلاقی مشکلات زندگی را حل و فصل خواهند کرد.
و برعکس اگر هر دو یا یکی از آن¬ها بداخلاق باشد زندگی بر هر دو نفر و اهل خانه سخت خواهد بود و چیزی نمی¬تواند تلخی آن را شیرین سازد.
اخلاق نیک یکی از بهترین عوامل تحکیم خانواده محسوب می¬شود مانند: تقوا، راست¬گویی، امانت¬داری، خوش¬اخلاقی، خوش¬زبانی، خیرخواهی، پاکیزگی، با¬ادبی، گذشت، بردباری، وظیفه¬شناسی، نجابت، عفت، کم-توقعی، نرم¬خویی، رعایت اقتصاد در زندگی، شجاعت و ایثار و … این قبیل صفات از مکارم اخلاق و مزایای واقعی هر انسان محسوب می¬شود.
برعکس، صفات زشت از نقاط و ضعف انسان محسوب می¬شود، مانند بی¬تقوایی، تندخویی، پرروئی، بدزبانی، ترسویی، نفاق، پرتوقعی، بخل، کثیف بودن، ولخرجی و … این¬ها از نقاط منفی انسان محسوب می¬شوند و در همین زمینه روایات فراوانی آمده است. رسول خدا(ص) می¬فرماید: «اذا جائکم من ترضون خلقه و دینه فزوجوه الا تفعلوه تکن فتنه فی الارض و فساد کبیر؛ اگر کسی به¬عنوان خواستگار به نزد شما آمد که خلق و دینش را می¬پسندید با او ازدواج کنید و اگر به دستور عمل نکنید فتنه و فساد بزرگی در زمین به وجود خواهد آمد.»
و نیز در روایت دیگر می¬فرماید: «زوجها من رجل تقی فانه ان احبها اکرمها و ان ابغضها لم یضلمها؛ دخترت را به ازداوج انسان مقتی و پرهیزگار درآور؛ زیرا اگر دخترت را دوست داشته باشد او را اکرام و احترام می¬کند و اگر نسبت به او بغض داشته باشد به او ظلم نمی¬کند.»
حسین بشار واسطی می¬گوید: «به امام رضا(ع) نوشتم، یکی از خویشاوندان از دخترم خواستگاری کرده است اما بداخلاق است امام(ع) فرمود: “اگر بداخلاق است دختر به او نده."»
توافق اخلاقی، ارزش فراوان دارد، به اندازه¬ای که گفته¬اند: «وجود توافق اخلاقی در میان زوجین آن قدر ارزش دارد که به¬خاطر آن می¬توان رنج هر گونه سختی و کم¬بودی را بر خود هموار کند.»
در روایات نیز تعبیرهای جالبی وجود دارد: «پنج خصلت است که هر کسی یکی از آن¬ها را نداشته باشد همواره زندگی¬اش ناقص، خردش گسسته و دلش مشغول خواهد بود:
1. سلامتی بدن 2. امنیت 3. گسترش در روزی 4. انیس موافق
راوی می¬گوید: “عرض کردم انیس موافق چیست؟” امام(ع) فرمود: “همسر صالح، فرزند صالح و دوست صالح و پنجمی که همه¬ی این خصلت¬ها را در خود دارد وقار و سکینه است."»
در روایات دیگر، به¬صورت¬های دیگری مطرح شده است. هر فرازی از این احادیث، دارای نکاتی است که هر کس درست بیندیشد، می¬داند که اگر هر کدام در وجود انسان نباشد، زندگی ناگواری را خواهد داشت. سلامتی، امنیت و بی¬نیازی را کسی به خوبی درک می¬کند که آن¬ها را از دست داده باشد.
همسر موافق نیز، یکی از بزرگترین نعمت¬های خدواند است که به¬راستی زندگی انسان با او آرامش می¬گیرد و صفا و لذت را به ارمغان می¬آورد. مهم¬تر از همه توافق اخلاقی است که در اولین روزهای انتخاب باید آن را در نظر داشت.