پیامدهای ترک صله رحم
ترک صله رحم، پیامدهای سنگین و مجازات شدیدی دارد و بدبختی و  سیه روزی دامن قاطع صله رحم را می گیرد. تاجایی که امیرالمومنین علی(علیه السلام) در مورد قطع رحم می فرمایند: «إِذَا قَطَعُوا الْأَرْحَامَ جُعِلَتِ الْأَمْوَالُ فِي أَيْدِي الْأَشْرَار [1] هنگامی که مردم صله رحم را ترک کنند، ثروت جامعه به دست اشرار می افتد.»
لذا ما باید متوجه باشیم که چه گوهر گرانبهایی را به راحتی در حال از دست دادن هستیم و لو اینکه، فعلا امور مادی، موجبات قطع رحم را برای ما ایجاد کرده است، با قطع رحم این ضرر مالی به دلیل این روایت امیرالمومنین دوچندان خواهد شد و حتی انسان را به نابودی می کشاند. چون امیرالمومنین(علیه السلام) در روایتی قطع رحم را از مواردی می دانند که موجبات نابودی انسان را مهیا می کند.
امام علی(علیه السلام) می فرمایند: « قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع) فِي خُطْبَتِهِ  أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ  الذُّنُوبِ  الَّتِي  تُعَجِّلُ  الْفَنَاءَ فَقَامَ إِلَيْهِ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الْكَوَّاءِ الْيَشْكُرِيُ  قَالَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ أَ وَ تَكُونُ ذُنُوبٌ  تُعَجِّلُ الْفَنَاءَ فَقَالَ نَعَمْ وَيْلَكَ قَطِيعَةُ الرَّحِمِ إِنَّ أَهْلَ الْبَيْتِ لَيَجْتَمِعُونَ وَ يَتَوَاسَوْنَ وَ هُمْ فَجَرَةٌ فَيَرْزُقُهُمُ اللَّهُ وَ إِنَّ أَهْلَ الْبَيْتِ لَيَتَفَرَّقُونَ وَ يَقْطَعُ بَعْضُهُمْ بَعْضاً فَيَحْرِمُهُمُ اللَّهُ وَ هُمْ أَتْقِيَاءُ. [2] پناه برم به خدا از گناهانى كه زود نابود كنند، عبد اللّه بن كوّاء يشكرى، خدمت آن حضرت برخاست و گفت: يا امير المؤمنين! آيا گناهانى هستند كه زود نابود كنند؟ فرمود: آرى، واى بر تو، آن قطع رحم است، راستى كه خاندانى با هم فراهم شوند (در کنار یکدیگر باشند) و با هم كمك كنند و با اينكه بد كارند، خدا به آنها روزى مى دهد و به راستى خاندانى از هم جدا مى شوند و با يك ديگر قطع رحم مى كنند و خدا آنها را محروم مى كند با اينكه پرهيزكارند.»

شاید کسی در قبال این روایات بگوید که چطور خودم را قانع کنم که با فردی که در حقم بدی کرده است، ارتباط داشته باشم. بدی کرد باید بدی را با بدی جواب داد! منطق این افراد آن است که «کلوخ انداز را پاداش سنگ است.» این افراد طرفدار انتقام جویی هستند.
اسلام این منطق را نمی پسندد و با این نوع طرز فکر مخالف است.
لذا در نوع برخورد و نصیحت ائمه به مخاطبین خود با این نوع برخورد، مخالفت شده و این نوع نگاه را مخالف صریح اصول اخلاقی اسلام، معرفی می کنند.
عنبسه یکی از اصحاب امام صادق(علیه السلام) نقل می کند، مردی خدمت امام از خویشاوندانش شکایت کرد.
امام به او فرمود: خشمت را فروکش و با آنها مدارا کن.
آن شخص گفت: آنها به من فلان جسارت و بی احترامی کرده اند [امانم را بریده اند و شما سفارش می کنید که با انها مدرا کنم؟!].
امام فرمود: آیا دوست داری که تو هم مثل آنها باشی [وقطع رحم کنی] تا خداوند متعال به هیچکدام شما رحمت نکند؟!

قطع رحم از دیدگاه پیامبر

به همان‌ اندازه که دوستی و رابطه برقرار کردن با اقوام و خویشان و محبت به آنان مورد عنایت و تاکید رسول‌ خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بود، قطع رابطه با خویشان و دشمنی با آنان نیز به شدت مبغوض ایشان بود و رسول‌ خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به شدت مسلمانان را از قطع رابطه با خویشاوندان نهی می‌کردند. رسول‌ خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به همگان توصیه می‌فرمودند: رابطۀ خود را با فامیل و اقوام قطع نکنید، اگر چه آنان رابطۀ خود را با شما قطع کرده باشند؛
«لَا تَقْطَعْ رَحِمَکَ وَ اِنْ قَطَعَتْک‌!؛ [۲]
[۳]
رابطۀ خود را با محارم و خویشانت قطع نکن، حتی اگر آنان با تو قطع ارتباط کرده باشند.»

محرومیت از رحمت خداوند

از منظر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، ضرر و خسارت قطع کردن رابطه با خویشان نه تنها شامل کسی که قطع کنندۀ رابطه با اقوام است، می‌شود؛ بلکه گریبان‌گیر تمامی‌کسانی خواهد بود که با شخص قاطعِ رحم در ارتباط هستند و با او در یک منطقه زندگی می‌کنند. در همین راستا پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرمایند:
«ان الملائکة لا تنزل علی قوم فیهم قاطع رحم [۴]

ملائکۀ الهی در میان مردمی‌ که در میان آنها قطع کنندۀ رابطه با خویشاوندان وجود داشته باشد نازل نخواهند شد.»
قطع رابطه با خویشان نه تنها نعمت‌های دنیوی را از انسان سلب می‌کند، بلکه مانع فرود آمدن رحمت الهی شده و باعث می‌شود انسان از نعمت‌ها و رزق‌های معنوی این جهان نیز محروم گردد. به همین منظور رسول خاتم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در فرمایشی ارزشمند می‌فرمایند:
«انّ الرّحمة لا تنزل علی قوم فیهم قاطع رحم؛ [۷]

رحمت و محبت خداوند بر مردمی‌که درمیان آن‌ها قطع کنندۀ رابطه با خویشان وجود داشته باشد نازل نخواهد شد.»

محرومیت از بهشت

رفتار بر اساس موازین دینی و اخلاقی می‌تواند انسان را در هر دو جهان سعادتمند سازد و عمل بر خلاف احکام و دستورات دینی می‌تواند زندگی هر دو جهان انسان را تباه سازد؛ لذا هم رابطه برقرار کردن با خویشاوندان می‌تواند باعث سعادت انسان در دنیا و آخرت شود و هم قطع رابطه می‌تواند باعث شقاوت و بدبختی انسان در دنیا و آخرت گردد! آثار قطع صلۀ رحم نیز تنها مربوط به این دنیا نیست و آثار اصلی آن در جهان آخرت بروز خواهد کرد. از همین روست که رسول‌ خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در روایتی شریف می‌فرمایند: «لا یدخل الجنّة قاطع رحم؛ [۱۲]

کسی که با خویشاوندان خود قطع رابطه کند وارد بهشت نخواهد شد.»
از منظر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) قطع رحم گناهی بسیار بزرگ و در حدّ گناهانی همچون شرب خمر و سحر و جادوگری است. رسول‌ خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در این‌باره می‌فرمایند: «ثَلَاثَةٌ لَا یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ مُدْمِنُ خَمْرٍ وَ مُدْمِنُ سِحْرٍ وَ قَاطِعُ رَحِم‌؛ [۱۷]

سه گروه‌اند که وارد بهشت نخواهند شد؛ دائم الخمر، جادوگر و کسی که رابطۀ خود را با خویشاوندانش قطع نماید.»

عقوبت در دنیا

از منظر پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، قاطع رحم علاوه بر استحقاق عذاب در جهان آخرت، مستحق است که در این دنیا نیز مورد عقوبت و عذاب الهی واقع شود. برای همین کیفر و عواقب ترک صلۀ رحم نه تنها در جهان آخرت شامل قاطع رحم می‌شود، بلکه عقوبت و کیفر در این جهان نیز وجود دارد. رسول‌ خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در کلامی‌گرانبها به این مطلب اشاره کرده‌اند و قطع رحم را در کنار گناهان زشتی چون خیانت و دروغ قرار داده‌اند و در ادامه با اشاره به فضیلت انجام صلۀ رحم حتی از جانب فجّار می‌فرمایند:
«ما من ذنب اجدر ان یعجّل اللَّه تعالی لصاحبه العقوبة فی الدّنیا مع ما یدّخره له فی الآخرة من قطیعة الرّحم و الخیانة و الکذب و انّ اعجل الطّاعة ثوابا لصلة الرّحم حتّی انّ اهل البیت لیکونوا فجرة فتنموا اموالهم و یکثر عددهم اذا تواصلوا؛
مرتکب گناهانی همچون قطع رحم و خیانت و دروغ مستحق آن است که علاوه بر عذاب شدن در جهان آخرت در این دنیا نیز گرفتار کیفر و عذاب الهی شود. ثواب و پاداش صلۀ رحم زودتر از همۀ اعمال خواهد رسید و حتی فجّار در صورتی که صلۀ رحم کنند اموال‌شان زیاد خواهد شد و تعدادشان فزونی خواهد گرفت.»

کاهش عمر

همان‌گونه که رابطه برقرار کردن با اقوام و نزدیکان باعث طولانی شدن عمر است، دوری گزیدن از اقوام و نزدیکان و قطع کردن رابطه با آنان نیز باعث کاهش عمر و فرا رسیدن سریع‌تر مرگ کسی که قطع صلۀ رحم کرده است خواهد شد.
بر این اساس، رسول‌ خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در روایتی می‌فرمایند: «انّ المرءَ لَیَصِلُ رَحِمَهُ وما بَقِیَ مِن عُمُرِهِ الاّ ثلاثةُ ایّامٍ فَیُنسِئُهُ اللّه ُ ثَلاثینَ سنةً، وانّ الرجُلَ لَیَقطَعُ الرَّحِمَ وقد بَقِیَ مِن عُمرِهِ ثَلاثونَ سَنَةً فَیُصَیِّرُهُ اللّه ُ الی ثَلاثةِ ایّامٍ؛
همانا مردی با خویشان خود صلۀ رحم می‌کند و این عمل او در حالی است که از عمرش تنها سه روز باقی مانده است، پس خداوند متعال عمر او را به خاطر صلۀ رحم تا سی سال به تاخیر می‌اندازد.» گاه نیز اتفاق می‌افتد که از عمر شخصی سی سال باقی مانده است؛ اما آن شخص از خویشان خود بریده و با آنها قطع رابطه نموده است و خداوند عمر او را به خاطر قطع رابطه با خویشاوندانش به سه روز کاهش می‌دهد!

عدم قطع رحم

توصیۀ همیشگی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به مسلمانان این بود که همواره رابطۀ خود را با خویشان خود حفظ کنند و در هیچ حالتی از اقوام خود دوری نکنند حتی اگر اقوامشان در حق آنان بدی کنند و یا نیت سوئی دربارۀ آنان داشته باشند. در نقل‌ها آمده است که روزی «رَجُلًا اَتَی النَّبِیَّ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فَقَالَ: یَا رَسُولَ اللَّهِ اَهْلُ بَیْتِی اَبَوْا اِلَّا تَوَثُّباً عَلَیَّ وَ قَطِیعَةً لِی وَ شَتِیمَةً فَاَرْفُضُهُمْ؟ قَالَ: اِذاً یَرْفُضَکُمُ اللَّهُ جَمِیعاً! قَالَ: فَکَیْفَ اَصْنَعُ؟ قَالَ: تَصِلُ مَنْ قَطَعَکَ وَ تُعْطِی مَنْ حَرَمَکَ وَ تَعْفُو عَمَّنْ ظَلَمَکَ فَاِنَّکَ اِذَا فَعَلْتَ ذَلِکَ کَانَ لَکَ مِنَ اللَّهِ عَلَیْهِمْ ظَهِیر؛
مردی از مسلمانان خدمت رسول‌ خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) رسید و به ایشان عرض کرد: یا رسول ‌الله! اقوام و خویشان من تصمیم گرفته‌اند به من حمله کنند و رابطه‌شان را با من ببرند و مرا دشنام گویند. آیا من حق دارم و می‌توانم به این خاطر رابطه‌ام را با خویشانم قطع کنم و از آنان دوری گزینم؟ رسول‌ خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در پاسخ او فرمودند: اگر چنین کنی در آن صورت خداوند با همگی شما رابطۀ خود را قطع خواهد نمود. آن مرد از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در مورد نوع برخورد با اقوامش درخواست راهنمایی نمود و رسول‌ خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در پاسخ او فرمودند: دوستی و ارتباط برقرار کن با هر کس که با تو قطع ارتباط کند و بخشش و عطا کن به هر کس که تو را از عطای خود محروم نماید و ببخش هر کس را که به تو ستم نماید. اگر چنین کردی خداوند تو را بر علیه آنان یاری خواهد کرد.»

تأثیر تجمل گرایی بر صله ارحام
تجمل گرایی می تواند از عوامل قطع رحم باشد. تجمل گرایی موجب می شود تا شخص نتواند با خویشاوندان خود ارتباط داشته باشند؛ در این عرصه قرآن می فرماید « ان الله لا یحب المسرفین ». بیان این نکته ضروری است که تجمل گرایی با جمال گرایی تفاوت دارد. انسان به صورت فطری جمال گراست و خدا نیز نه تنها این مسئله را مزمت نکرده، بلکه می فرماید که «خضوا بزینتکم»؛ انسان باید با زیبایی به مسجد رود؛ خداوند خود زیبای مطلق است و بندگانی که دنیال زیبایی معنوی و مادی هستند، دوست دارد.

آنچه در اسلام مزمت شده، تجمل گرایی است که یکی از مصادیق آن اسراف می باشد. خانواده هایی هستند که مقید به زینت هایی خاصی بوده و جوری خانه های خود را زینت می دهند که این کار برای دیگران دشوار است؛ بر این اساس زمانی که خویشانشان وارد خانه آنها می شوند، افسرده خاطر شده و چه بسا خجالت می کشند که به خانه او بیاید. این وضعیت موجب قطع رحم می شود.

انسان اگر آنچه که خدا فرموده را در زندگی خود رعایت کند، می داند که زیبایی حقیقی در دوری از زینت های رقابتی است. زینت زیبای زندگی این است که انسان در فضایی آرام زندگی کند؛ اگر دنیا از انسان سلب آرامش کند، وی به زیبایی دست نمی یابد. اگر خدا به ما توفیق دهد که از تجمل گرایی دوری کنیم و به حد وسع خود از جمال و زیبایی دنیا بهره مند شویم، به زیبایی حقیقی دست پیدا می کنیم.

پدر و مادر، بهترین ارحام
از منظر قرآن و آموزه های دینی، پدر و مادر در بالاترین مرتبه ارحام هستند؛ مسئله ای که در مباحث فقهی نیز به آن توجه زیادی شده است که از جمله مصادیق آن تقسیم ارث است.

شیوه برقراری صله ارحام
انسان باید این مسئله را با خود حل کند که به عنوان مسلمان موظف است به دستورات خدا جامه عمل بپوشاند؛ یعنی، همان گونه که مسلمان موظف به عبادت خداست، نسبت به دستور خدا درباره صله رحم نیز وظیفه دارد. البته ما باید ببینیم شیوه درست صله رحم، چگونه است؟ اگر فردی دارای مشکل اعتقادی، سیاسی، فکری و… است، لازم نیست با او صله رحم برقرار کرد. البته اگر فردی می داند که می تواند از این ظرفیت استفاده کرده و بر خویشاوند خود تأثیر داشته باشد، لازم است که با او ارتباط داشته باشد. اگر رحم انسان، جزو اعداء الله به شمار می آید، انسان این وظیفه را ندارد که با او ارتباط داشته باشد؛ ما باید در چارچوب تفکر دین، رفتار کنیم تا هم به وظیفه شرعی خود عمل کنیم و هم تأثیر مثبتی بر ارحام خود داشته باشیم.

البته در این حوزه پدر و مادر استثنی هستند؛ انسان باید همواره رابطه خود را با پدر و مادر حفظ کند و حالت خدمت گزاری به آنها داشته باشد؛ هرچند لازم است مراقب باشد که تحت تأثیر آنها قرار نگیرد.

دشمنان خدا چه کسانی هستند؟
یک قِسم از دشمنان خدا، کافران هستند؛ گاهی ممکن است مسلمانی دشمن خدا باشد، به این معنی که مسلمان جاسوس است، با ارزش های دینی تعارض دارد و در حلقه های فکری و رفتاری دشمنان خدا قرار دارد. ممکن است که شما نسبت به دشمن بودن او تصریح نداشته باشید، ولی حرف زدن و رفتار او، حرف ها و رفتارهای دشمنان اسلام و خداست؛ این فرد مواضع آنها را تبیین می کنند. آنها منافقان هستند، منافقان با دشمنان خدا هم پیمان هستند. دشمن خدا کسی است که کاری را انجام دهد که کفار و مشرکان انجام می دهند. ربا خواران، مفسدان جامعه و کسانی که فسق را در جامعه ترویج می دهند دشمنان خدا هستند.

سخن پایانی:
مقام معظم رهبری درباره سبک زندگی اسلامی تأکید دارند، این مسئله اهمیت زیادی در پیشرفت جامعه و سعات مندی آن دارد. آنچه در صله رحم می تواند مورد توجه قرار گیرد، سبک زندگی اسلامی است. در تعالیم اسلامی، بر خلاف افکار و مکاتب و اندیشه های دیگر که بعضاً بر فاصله گرفتن از ارحام تأکید دارد، صله رحم اهمیت زیادی دارد.

از جمله عرصه هایی که در مسئله صله ارحام باید به آن توجه داشت، تأثیرگذاری فکری و اندیشه ای بر ارحام است. ما باید بدانیم که چه کنیم سبک زندگی اسلامی صله ارحام را برنامه ریزی نماید.

باید سبک زندگی اسلامی در مقام نظر و فکر تنظیم شود و در تفکر دین نیز نوع صله رحم تبیین شود. از سوی دیگر صلح رحم در تعمیق سبک زندگی اسلامی تأثیر بسیاری دارد، البته به شرطی که این صله رحم برگرفته از روش و منش قرآن و دین باشد.

از جمله چیزهایی که محل لغزش است، این است که کسی مسئول باشد، دستش برسد و حق عموم مردم را پایمال کرده و این حق را به ارحام خود دهد. بنابراین، اگر نتیجه رعایت عدالت این باشد که ذی القربی ما را ترک کنند، نه تنها اشکال ندارد، بلکه خوب هم است.
آسیب های انجام صله رحم!
ممکن است در صورت بی توجهی در صلح ارحام، در برخی موارد گرفتار گناه و انحراف شویم؛ خداوند می فرماید که گاهی اوقات ممکن است ارحام، انسان را از راه رسیدن به خدا باز دارد و موجب تمایل انسان به سمت دشمنان شود. درست است که در اسلام بر صله ارحام تأکید شده، ولی گاهی می بینیم که برخی با ارزش های دینی و اسلامی مشکل دارند و اگر با او رفت آمد کنیم، یقیناً بر ما تأثیر می گذارد. در آیه « یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا عَدُوِّی وَعَدُوَّکمْ أَوْلِیاءَ تُلْقُونَ إِلَیهِمْ بِالْمَوَدَّةِ وَقَدْ کفَرُوا بِمَا جَاءَکمْ مِنَ الْحَقِّ یخْرِجُونَ الرَّسُولَ وَإِیاکمْ أَنْ تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ رَبِّکمْ إِنْ کنْتُمْ خَرَجْتُمْ جِهَادًا فِی سَبِیلِی وَابْتِغَاءَ مَرْضَاتِی تُسِرُّونَ إِلَیهِمْ بِالْمَوَدَّةِ وَأَنَا أَعْلَمُ بِمَا أَخْفَیتُمْ وَمَا أَعْلَنْتُمْ وَمَنْ یفْعَلْهُ مِنْکمْ فَقَدْ ضَلَّ سَوَاءَ السَّبِیلِ (ممتحنه، آیه١)»

خداوند می فرماید: دشمنان من و دشمنان خود را اوالیا انتخاب نکنید؛ (اولیا به معنی دوست و سرپرست است) و با آنها رابطه مودت آمیز برقرار نکنید. در آیه سوم همین سوره خداوند می فرماید: « لَنْ تَنْفَعَکمْ أَرْحَامُکمْ وَلا أَوْلادُکمْ یوْمَ الْقِیامَةِ یفْصِلُ بَینَکمْ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ (ممتحنه، آیه ٣)» اگر ارحام شما از دشمنان خدا بودند، مراقب باشید تا این رحم بر شما تأثیرنگذارد که این عیاق شدن موجب شود فرد گمان کند می تواند بر شما تأثیربگذارد.

انسان باید از برقراری ارتباط با افرادی که با راه خدا و ارزش های دینی همسو نیستند، اجتناب کند و انسان نباید تحت تأثیر قرار گیرد چون در این مورد نهی خدا قرار دارد.

بی عدالتی، خطری که در پی صله ارحام می آید، باید مراقبت آن بود

از آسیب های دیگر که در صله ارحام ممکن است بروز یابد، بی عدالتی است؛ انسان ممکن است به وسیله ارحام به بی عدالتی گرفتار شود. در تاریخ افرادی زندگی می کردند که به دلیل ارحام خود به جامعه ظلم کردند و پایه گذاران ظلم در جامعه شدند، درحالی که از رهبران جامعه نیز به شمار می رفتند؛ آنها برای ارحام و خویشان خود سهمیه و حقوق بی جا، آن هم از بیت المال مسلمین قرار داده بودند و بذل و بخشش های بی مورد از بیت المال داشتند.

سوره انعام آیه 152 به این مسئله اشاره دارد: « وَلا تَقْرَبُوا مَالَ الْیتِیمِ إِلا بِالَّتِی هِی أَحْسَنُ حَتَّی یبْلُغَ أَشُدَّهُ وَأَوْفُوا الْکیلَ وَالْمِیزَانَ بِالْقِسْطِ لا نُکلِّفُ نَفْسًا إِلا وُسْعَهَا وَإِذَا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوا وَلَوْ کانَ ذَا قُرْبَی وَبِعَهْدِ اللَّهِ أَوْفُوا ذَلِکمْ وَصَّاکمْ بِهِ لَعَلَّکمْ تَذَکرُونَ (انعام، آیه ١٥٢)» خدا می فرماید که انسان از آنچه گفته می شود باید عدالت را رعایت کند، ولو این که شخص از ارحام و خویشاوندان شما باشد. خداوند ما را به قسط امر می کند و بیان می دارد که وقتی می خواهید سخنی بگویید، عدالت را رعایت کنید. تا چه رصد به این که انسان برای ارحام، در بیت المال تصرف کند.

از جمله چیزهایی که محل لغزش است، این است که کسی مسئول باشد، دستش برسد و حق عموم مردم را پایمال کرده و این حق را به ارحام خود دهد. بنابراین، اگر نتیجه رعایت عدالت این باشد که ذی القربی ما را ترک کنند، نه تنها اشکال ندارد، بلکه خوب هم است.

آثار سوء ترک صله رحم
یکی از آثار ترک صله رحم خسارت در ابعاد معنوی، مادی، کوتاه شدن عمر و… است. در سوره بقره آیه 27 این مسئله تأکید شده است: « الَّذِینَ ینْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِیثَاقِهِ وَیقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یوصَلَ وَیفْسِدُونَ فِی الأرْضِ أُولَئِک هُمُ الْخَاسِرُونَ; » یکی از آثار مهم قطع رحم، این است که انسان در روز قیامت به عذاب الهی گرفتار می شود.

در آیه 25 سوره مبارکه رعد نیز آمده است: « وَالَّذِینَ ینْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِیثَاقِهِ وَیقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یوصَلَ وَیفْسِدُونَ فِی الأرْضِ أُولَئِک لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَلَهُمْ سُوءُ الدَّارِ »؛ این آیه هشدار می دهد که قطع رحم نکنید، بعد بیان می دارد که این ها، کسانی هستند که به لعنت خدا گرفتار می شوند. انسان هایی که خود و بدون دلیل ترک صله رحم کند، لعنت خدا بر آنها شامل می شود و عاقبت بدی در روز قیامت بر آنها است.

نکته ای که در این آیه وجود دارد، این است که نفرین خدا برای این دنیاست؛ چون خداوند جداگانه نسبت به « وَلَهُمْ سُوءُ الدَّارِ » هشدار داده است؛ این افراد در همین دنیا گرفتار لعنت و نفرین خدا می شوند.

از دیگر آثار قطع رحم، نشناختن حقایق است؛ انسان با قطع رحم با حقایق آشنا نمی شود. همین که انسان ارتباط خود را با خویشان، خدایی تعریف کند، بصیرت او بیشتر شده و حقایق بیشتری در پیش روی او گشوده می شود. در سوره مبارکه محمد (ص)، بیان می دارد که کسانی که ترک صله رحم کنند، خدا آنها را مورد لعن قرار داده و کَر می کند تا حقایق را نشنوند، چشمانشان را نیز کور می کند. البته منظور از کر و کور شدن به این معنی نیست که در دنیا گوش و چشم خود را از دست دهند، بلکه چشم و گوش دل را از دست می دهند و نمی توانند حقایق را ببینند و بشنوند.

آسیب دیگر در قطع صله رحم، نفاق است. افرادی که بی جهت قطع رحم می کنند، دچار نفاق می شوند. در آیه 22 سوره محمد (ص) به بحث نفاق نیز تأکید دارد.

موانع صله ارحام
از نظر قرآن کریم، دو مورد مهم ترین موانع صله رحم است که در آیه 36 سوره نساء، این مسئله مورد تأکید قرار دارد، خداوند در این آیه می فرماید: « وَاعْبُدُوا اللَّهَ وَلا تُشْرِکوا بِهِ شَیئًا وَبِالْوَالِدَینِ إِحْسَانًا وَبِذِی الْقُرْبَی وَالْیتَامَی وَالْمَسَاکینِ وَالْجَارِ ذِی الْقُرْبَی وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالْجَنْبِ وَابْنِ السَّبِیلِ وَمَا مَلَکتْ أَیمَانُکمْ إِنَّ اللَّهَ لا یحِبُّ مَنْ کانَ مُخْتَالا فَخُورًا » خداوند در ابتدای این آیه بر تقوا تأکید کرده و در ادامه به احسان کردن به والدین و ذی القربی تأکید دارد و در ادامه بیان می دارد که «إِنَّ اللَّهَ لا یحِبُّ مَنْ کانَ مُخْتَالا فَخُورًا» باید بدانیم که خداوند در این آیه مختالا و فخوراً را بیان می دارد. مختال کسی است که تکبر می ورزد و فخور کسی است که حالت فخر فروشی دارد و دارای روحیه خود برتر بینی است؛ خداوند این دو را دو عامل قطع رحم می داند.

انسانی که دارای تکبر باشد، نمی تواند با فامیل ارتباط داشته باشند؛ این که یکی بر کسی دیگر فخرفروشی کرده و تکبر ورزد، موجب می شود انسان با ارحام قطع رابطه کند؛ چراکه خویشان می فهمند که آنها از موضع ارحام با آنها سخن نمی گوید.

گاهی فخرفروشی و تکبر را یکی می دانیم، ولی این دو با هم تفاوت دارد، ممکن است فردی در ظاهر متواضع باشد ولی فخر فروشی نماید، اما متکبر کسی است که دیگران را در اندازه خود نمی بیند و این روحیه او در رفتار و گفتارش مشخص است. اگر انسان افتخارات خود را برای دیگران بیان می کند و خویشان خود را تحقیر کند؛ موجب قطع رحم می کند. کسی که در کنار برادر و خویشان خود است، نباید احساسی غیر از ارحام داشته باشد؛ در غیر این صورت موجب بر هم خورد ارتباط با خویشان می شود.

صله رحم كدام است؟

عن عبدالله بن عمرو بن العاص  قال: قال النبي *ص*: لَيْسَ الْوَاصِلُ بِالْمُكَافِئِ وَلَكِنْ الْوَاصِلُ الَّذِي إِذَا قُطِعَتْ رَحِمُهُ وَصَلَهَا.(البخاري).
از عبدالله بن عمرو بن عاص  روايت است رسول الله *ص* فرمودند: ‌بجا آورنده صله رحم آن كس نيست كه در مقابل ديدار خويشاوندان از او، آنان را ديدار نمايد، بلكه بجا آورنده صله رحم همان كس است كه خويشاوندان از او قطع رابطه كنند ولی او با آنان رابطه بر قرار نمايد.

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ  أَنَّ رَجُلًا قَالَ: يَا رسول الله *ص* إِنَّ لِي قَرَابَةً أَصِلُهُمْ وَيَقْطَعُونِي وَأُحْسِنُ إِلَيْهِمْ وَيُسِيئُونَ إِلَيَّ وَأَحْلُمُ عَنْهُمْ وَيَجْهَلُونَ عَلَيَّ فَقَالَ: لَئِنْ كُنْتَ كَمَا قُلْتَ فَكَأَنَّمَا تُسِفُّهُمْ الْمَلَّ وَلَا يَزَالُ مَعَكَ مِنْ اللَّهِ ظَهِيرٌ عَلَيْهِمْ مَا دُمْتَ عَلَى ذَلِكَ.(مسلم).

از ابوهريره روايت است،‌ مردی گفت: ای پيامبر خدا من خويشاوندانی دارم و با آنها رابطه برقرار می كنم، ولی آنها با من قطع رابطه می كنند، من با آنها نيكی می كنم و آنها با من بدی می نمايند، من با آنها بردباری می كنم و آنها با من جاهلانه رفتار می نمايند، پيامبر *ص* فرمودند: اگر تو چنان هستی كه می گوئی گويا تو آنها را خاكستر داغ می خورانی و تا زمانی كه تو اينگونه رفتار نمائی هميشه خداند تو را بر عليه آنها ياری و كمك خواهد كرد.

قاطع رحم ملعون است

﴿ وَالَّذِينَ يَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِيثَاقِهِ وَيَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ وَيُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ ۙ أُولَٰئِكَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَلَهُمْ سُوءُ الدَّارِ﴾(رعد: 25).«آنانكه پيمان خداوند را بعد از آنكه محكم بستند، نقض می كنند و آنچه را كه پروردگار دستور به وصل آن داده است (پيوند با خويشاوندان) قطع می نمايند و در زمين فتنه و فساد می كنند برای آنان لعنت و نفرين خداست و بدجايگاهی (در آخرت) دارند».

و نيز می فرمايد:﴿ فَهَلْ عَسَيْتُمْ إِنْ تَوَلَّيْتُمْ أَنْ تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ وَتُقَطِّعُوا أَرْحَامَكُمْ (22) أُولَئِكَ الَّذِينَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فَأَصَمَّهُمْ وَأَعْمَى أَبْصَارَهُمْ﴾(محمد: 22- 23).«و ممكن است اگر بشما حكومت برسد،‌ در زمين فتنه و فساد كنيد و پيوند خويشاوندی را قطع نمائيد، آنان هستند كه خداوند آنان را لعن و نفرين نموده و از رحمت خويش دور ساخته است، لذا گوشهايشان را (از شنيدن حق) كر و چشمهايشان را (از ديدن راه سعادت و هدايت) كور كرده است».

قاطع رحم داخل بهشت نمی شود

عن جبير بن مطعم  أن رسول الله *ص* قالَ: لا يَدْخُلُ الجَنَّةَ قَاطِعٌ.(مُتَّفَقٌ عليهِ).
از جبير بن مطعم روايت است رسول الله *ص* فرمودند: قاطع رحم داخل بهشت نمی گردد.

 دعای بد رحم

عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ: قَالَ رسول الله *ص*: الرَّحِمُ مُعَلَّقَةٌ بِالْعَرْشِ تَقُولُ: مَنْ وَصَلَنِي وَصَلَهُ اللَّهُ. (مُتَّفَقٌ عليهِ).
 از عائشه روايت است رسول الله *ص* فرمودند: رحم و خويشاوند بر عرش آويزان است و می گويد: هر كس مرا پيوند دهد خداوند او را پيوند دهد و هر كس مرا قطع كند، خداوند او را قطع نمايد.

حرمت قطع رابطه تا چه زمان؟

و اما حرمت قطع رابطه با خويشاوندان و مسلمانان زمانی است كه در شرايط عادی و به خاطر امور دنيوی صورت پذيرد، چون دنيا نزد خداوند و مردان خدا كمتر از آن است كه به خاطر آن از همديگر دوری شود، و صله رحم قطع گردد و خويشاوندان مسلمان از يكديگر جدا شوند و اما اگر در راه خدا و به خاطر خدا باشد قطع رابطه جايز و مطلوب و گاهی نيز واجب است، چون رشته ايمان از تمام رشته ها محكم‌ تر و با ارزشتر است، لذا عداوت و دشمنی و ناراض شدن در راه خدا عين عبادت، محبت و ارتباط با خداوند است.