محبت در سیره پیامبر اکرم (ص

خداوند بزرگ در آیه ی 107سوره ی مبارک انبیاء به ویژگی مهم پیامبر که برای جهانیان فرستاده شده اشاره می کند و با این عبارت تاکید می کند که « وَ ما اَرسلناک الا رحمه للعالمین » « وتورا جز رحمتی برای جهانیان نفرستادیم.» وپیامبر مکرم نیز درباره ی خویش چنین می فرماید:« اِنما بُعثت رحمه؛ من برای رحمت مبعوث شده ام . » (1)

مهر و محبت و رحمت وعطوفت ویژگی هایی است که اگر در زندگی انسان ها و حیوانات وجود نمی داشت بی شک نظام هستی را از هم جدا می ساختت. وجود این رشته است که باعث شده تا انسان ها و حتی حیوانات پایبند به هم باشند و در نگهداری فرزندان خود کوشش کنند و میان همدیگر ارتباط برقرار سازند.

متاسفانه در دنیای امروزی بالاخص در کشورهای پیشرفته و صنعتی شاهد بروز فجایع عظیمی در جوامع هستیم که عمده ی دلیل آن ها کم رنگ شدن مهر و عاطفه در روابط انسان هاست.

از منظر قرآن کریم راز پیروزی پیامبر اسلام ( ص ) در مدیریت حکومتی و خانوادگی اش ، مهرورزی و عشق به مردم بود . همین ویژگی بود که باعث شد تا پیامبر بتواند در مقابل مشکلات و موانع بزرگ مقاومت کند تا بتواند جامعه ای نمونه را در مدینه پایه گذاری کند.

خداوند متعال در سوره ی مبارکه ی آل عمران آیه ی 159 می فرماید : « به موجب رحمتی که خداوند به تو عنایت کرده بود برای آنان نرم شدی که که اگر تند خو و سخت دل بودی ، همه از اطرافت پراکنده می شدند ، پس آنان را عفو کن و برایشان آمرزش بخواه و در کارها با آن ها مشورت کن » .

در تاریخ صدر اسلام موارد زیادی وجود دارد که از این حقیقت خبر می دهند که به نمونه به موردی اشاره می نماییم :

در سال هشتم هجری که رسول گرامی اسلام با اقتدار و پیروزی کامل وارد شهر مکه شدند و آن را از دست کفار و مشرکان خارج نمودند ، طرفداران جبهه ی باطل به ویژه کسانی که در مدت بیست سال گذشته ، بدترین ستم ها و جسارت ها و دشمنی ها را به پیامبر اکرم (ص) و یاران گرامی اش انجام داده بودند ، در هاله ای از رعب و وحشت و ترس گرفتار شدند . آنان بهترین یاران و عزیزان رسول خدا را به خاک و خون کشیده ، بارها توطئه ی قتل پیامبر را در سر پرورانده بودند و چندین بار قصد ترور پیامبر را داشتند . آنان نگران و مضطرب منتظر عکس العمل پیامبر (ص) بودند . این نگرانی و اضطراب هنگامی به اوج خود رسید که سعد بن عباده – که پرچم اسلام را بر دوش داشت – فریاد زد که : الیوم الیوم الملمه / الیوم تسبی الحرمه ( امروز روز جنگ و خونریزی و اسارت است. (

هنگامی که این شعار به گوش رسول خدا (ص) رسید ، آن حضرت ناراحت شد و دستور داد پرچم اسلام را از او گرفته و به دست علی (ع) بسپارند و سپس با سخنان آرام بخش و ملاطفت آمیز خود ، دشمنان دیرینه ی خویش را آرامش داد. حضرت خاتم الانبیاء – که دریای رحمت و محبت بود – تمام گذشته های تلخ و درد آور را به بوته ی فراموشی سپرد و با قرائت آیه ای از قرآن ، سایه ی مهر و عطوفت خویش را بر سر آن انسان های جاهل و نادان گسترد.

آن حضرت فرمود : شما در مورد من چگونه می اندیشید ؟ مشرکان گفتند : ما جز نیکی و محبت از تو انتظاری نداریم . ما تو را برادری بزرگوار و فرزند برادر بزرگوار خود می دانیم . رسول خدا فرمود : من آنچه را برادرم یوسف در مورد برادران ستمگر خود انجام داد ، همان می کنم و همانند او می گویم : « وَ لا تثریب علیکم الیوم یَغفر الله لکم و هو َرحم الرحمین ؛ امروز ملامت و سرزنشی بر شما نیست ، خداوند گناهان شما را می بخشد و او مهربان ترین مهربانان است . »)2(

پیامبر اکرم (ص) پس از آرام کردن آنان عرض کرد که : « امروز روز نبرد و انتقام نیست ، بلکه امروز روز رحمت و محبت است . » و این نکته را هم یاد آور شد که : « شما همشهریان خوبی برای من نبودید ، شما مرا دروغ گو خوانده ، از خانه ام بیرون کردید و به آن شهری که پناهنده شدم حمله نمودید ، اما من از تمام جنایات و گناهان شما گذشتم . آن گاه جمله ی معروفش را فرمود : اذهبوا فانتم الطلقاء؛ ( به دنبال ادامه ی زندگی تان ) بروید که همه ی شما آزاد شده گانید . »

تمامی آنان ، همانند کسانی که از قبر سر بر آورده باشند ، نفس راحتی کشیده و- به غیر از افراد معدودی – محبت و عشق رسول خدا (ص) در اعماق وجودشان نفوذ کرد و مسلمان شدند .

انس بن مالک ( از اطرافیان پیامبر (ص) ) گفته است که « رسول خدا بیشترین لطف و محبت را به مردم داشت . » (3)

وقتی از پیامبر اکرم (ص) در مورد این همه ابراز لطف و محبت نسبت به مردم می پرسیدند ، پاسخ می داد : « ان الله عزوجل رحیم یجب کل رحیم ؛ خداوند عزیز و جلیل ، مهربان است و هر فرد مهربان را دوست دارد . »