ما از رگ گردن به شما نزدیکتریم

خداوند متعال مي‌فرمايد: «نحن اقرب اليه من حبل الوريد»؛ ما از رگ گردن به شما نزديك‌تريم.اما بر خلاف بيشتر ترجمه‌ها آيت الله مكارم اين گونه ترجمه كرده‌اند: “ما از رگ قلب به شما نزديك‌تريم". علت اين موضوع چيست؟
»وَ نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَريد« بررسی لغوی: راغب گويد: وريد رگى است متّصل به كبد و قلب، و جريان خون در آن است. ناگفته نماند: رگهاى بدن را به شريان و وريد تقسيم كرده‏اند. شريان آنها است كه خون را از قلب به بدن مي برند، و وريد آنها است كه آن را از بدن به قلب باز مي گردانند. به نظر مي آيد كه در آيه شريفه مطلق رگ مراد است، اعمّ از شريان و وريد. معنى آيه چنين است: ما به انسان از وريدش كه در تمام اعضاى او گسترده است نزديكتريم. در باره حبل الوريد: رگ گردن، رگ قلب و غيره نيز گفته‏اند. در صحاح گفته: وريد رگى است که عرب آن را رگ قلب گويد و آنها دو وريد است. اين سخن احتمال فوق را كه وريد شامل هر دو رگ شريان و وريد است تأييد مي كند. (1) نظر صاحب تفسیر نمونه: این تعبیری جالب و تكان دهنده‏ است. حيات جسمانى ما وابسته به رگى است كه خون را به طور مرتب از يك سو وارد قلب، و از يك سو خارج كرده به تمام اعضا مى‏رساند كه اگر يك لحظه در عمل آن وقفه رخ دهد فورا مرگ به سراغ انسان مى‏آيد. خداوند از رگ قلب ما نيز به ما نزديكتر است. اين همان است كه در جاى ديگر مى‏فرماید: »وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ«؛ بدانيد خداوند بين انسان و قلب او حائل مى‏شود. (2) البته همه اينها تشبيه است و قرب خداوند از اين هم برتر و بالاتر است، هر چند مثالى از اينها رساتر در محسوسات پيدا نمى‏شود؛ و اشاره به احاطه و تسلط علمی و آگاهی خداوند دارد. (3) ضمنا مفسران و ارباب لغت در باره معنى “وريد” تفسيرهاى گوناگونى دارند: عده‏اى معتقدند كه وريد همان رگى است كه به قلب يا كبد انسان پيوسته است. و بعضى آن را به معنى تمام رگهايى كه از بدن انسان مى‏گذرد مى‏دانند. در حالى كه بعضى ديگر آن را به رگ گردن تفسير كرده‏اند، و گاه آن را “وريدان” مى‏گويند يعنى دو رگ گردن. ولى معنى اول مناسبتر به نظر مى‏رسد؛ مخصوصا با توجه به آيه 24 سوره انفال‏. (4) نظر برخی از مفسران دیگر: 1) )علامه طباطبایی(ره) در این زمینه می گوید: كلمه “وريد” به معناى رگى است كه از قلب جدا شده و در تمامى بدن منتشر مى‏شود، و خون در آن جريان دارد. بعضى هم گفته‏اند: به معناى رگ گردن و حلق است. و به هر معنا كه باشد در آيه شريفه آن را طناب خوانده، چون شبيه به طناب است. و اضافه حبل به وريد اضافه بيانيه است. و معناى جمله اين است كه: ما به انسان از رگ وريدش كه در تمامى اعضائش دويده و در داخل هيكلش جا گرفته نزديك‏تريم، آن وقت چگونه به او و به آنچه در دل او مى‏گذرد آگاه نيستيم؟ اين جمله مى‏خواهد مقصود را با عبارتى ساده و همه كس فهم اداء كرده باشد، و گر نه مساله نزديكى خدا به انسان مهم‏تر از اين، و خداى سبحان بزرگتر از آن است، براى اينكه خداى تعالى كسى است كه نفس آدمى را آفريده و آثارى براى آن قرار داده، پس خداى تعالى بين نفس آدمى و خود نفس، و بين نفس آدمى و آثار و افعالش واسطه است، پس خدا از هر جهتى كه فرض شود و حتى از خود انسان به انسان نزديكتر است. و چون اين معنا معناى دقيقى است كه تصورش براى فهم بيشتر مردم دشوار است، لذا خداى تعالى به اصطلاح دست‏ کم را گرفته كه همه بفهمند، و به اين حد اكتفاء كرده كه بفرمايد: “ما از طناب وريد به او نزديك‏تريم". (5) 2)) وريد دو رگ گردن هستند که متصلند به وتين، و آن رگى است ثابت از قلب، كه انقطاع آن، موت صاحب آن است، و جميع رگها كه متفرقند در بدن از اين رگ منشعب شوند. و نزد بعضى (وريد) اسم جنس، و مراد از آن جميع رگها است، و نامیدن آن به وريد به جهت ورود روح در آن است، و حبل الوريد مثالی است كه شدت قرب و نزدیکی را برساند. و حقيقت معنا آن می شود كه علم سبحانى به گونه ای محيط به احوال انسان است كه هيچ چيز از خفاياى صدور و سراير قلوب بر او مخفى نيست، پس كأنّ خداوند نزدیکتر است به انسان از رگى كه حامل روح است.(6) 3) )حبل الوريد مثلى براى بسيار نزديك بودن است. منظور از «حبل» رگ است، و وريدان دو رگى است كه متّصل به گردن است و در جلو آن قرار دارد و به رگ و تين (قلب) پيوسته است كه از سر به آن مى‏رسد. (7)