تهدید، برای کسانی که از دعا کردن ابا دارند!!

یکی از نیازهای مهم انسانی دعا و نیایش است و مانند خداجویی از فطرت و ضمیر آدمی نشأت می‌گیرد. 

با دقت در فرهنگ و آداب و رسوم ملل مختلف جهان و ادیان گوناگون متوجه می‌شویم، که هر کدام از آنها برای خود اوراد و اذکار و دعاهای مخصوصی دارند و هیچ جای دنیا را نمی‌یابیم که مردمش از دعا جدا و بی‌نیاز باشند. حتی آنها که بت می‌پرستند در معابدشان با تمام قد به خاک می‌افتند و دعا می‌خوانند. 

معنای دعا چیست؟

فیروزآبادی درباره معنای دعا می گوید: «الدعاء: الرغبة الی الله …»; یعنی دعا همان میل و توجه به سوی خداست .

راغب اصفهانی می نویسد: «… دعوته: اذا سالته واذا استغثة … والدعاء الی الشی ء: الحث علی قصده …»; یعنی اینکه می گویی: «دعوته» هنگامی است که از او چیزی بخواهی و زمانی که از او یاری بخواهی… .

خواندن به سوی چیزی به معنای کسی را به کاری و چیزی دعوت و ترغیب کردن است …

خداوند در قرآن می فرماید: ” وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْیَسْتَجِیبُواْ لِی وَلْیُۆْمِنُواْ بِی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ “(و چون بندگان من از تو درباره من بپرسند (بگو كه) من حتما (به همه) نزدیكم، دعاى دعاكننده را هنگامى كه مرا بخواند اجابت مى‏كنم، پس دعوت مرا بپذیرند و به من ایمان آورند، شاید كه راه یابند.) (بقره 186)

و همچنین در آیه دیگر می فرماید: ” أَمَّن یُجِیبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَیَكْشِفُ السُّوءَ وَیَجْعَلُكُمْ خُلَفَاء الْأَرْضِ أَإِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ قَلِیلًا مَّا تَذَكَّرُونَ “( (آیا آن شریكان بهترند) یا كسى كه (دعاى) شخص گرفتار را هنگامى كه او را مى‏خواند، پاسخ مى‏دهد و آسیب و گرفتاریش را برطرف مى‏سازد، و شما را جانشینان (روى) زمین قرار مى‏دهد (جانشینان خدا در روى زمین، و حاضران در جاى رفتگان)؟ آیا با خداى یكتا معبودى هست؟ بسیار اندك متذكّر مى‏شوید.)(نمل 62)

با دقت در این دو آیه به اهمیت دعا در کلام الهی پی می بریم .

در ضمن در اینجا مقصود از “دعا”  طلب نیاز و استغاثه و دست احتیاج به سوی حضرت حق درازکردن است و منظور ما از دعا در این نوشتار نیز همین معناست.

در آیات بسیاری درباره دعا کردن سخن به میان آمده است و به ضرورت آن تأکید شده است تا جایی که خداوند می فرماید:” قُلْ مَا یَعْبَأُ بِكُمْ رَبِّی لَوْلَا دُعَاۆُكُمْ فَقَدْ كَذَّبْتُمْ فَسَوْفَ یَكُونُ لِزَامًا “((بگو: «اگر دعاى شما نباشد، پروردگارم هیچ اعتنایى به شما نمى‏كند. در حقیقت شما به تكذیب پرداخته‏اید و به زودى [عذاب بر شما] لازم خواهد شد.» )(فرقان 77)

در این روایت تهدیدی شدید نسبت به کسانی دارد که نسبت به دعا کردن ابا دارند و می فرماید” كسانى كه از عبادت من تكبر مى‏ورزند به زودى با ذلّت وارد دوزخ مى‏شوند”

در این آیه اعتناء و توجه خداوند را منوط به دعا کردن انسان ها کرده است.

از امام باقر(علیه السلام) سۆال كردند:"كثرة القراءة افضل او كثرة الدعاء؟"( آیا بسیار تلاوت قرآن كردن افضل است یا بسیار دعا نمودن؟)

امام در پاسخ فرمودند:"كثرة الدعا افضل و قرء هذه الایة"(بسیار دعا كردن افضل است و سپس آیه فوق را تلاوت فرمود.)

در آیه دیگر خداوند دستور به دعا  کردن می دهد: ” وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ “(و پروردگارتان گفت: مرا بخوانید تا شما را اجابت كنم، (و تكبر از دعا تكبر از عبادت است و) البته كسانى كه از عبادت من تكبر مى‏ورزند به زودى خوار و سرافكنده وارد جهنم مى‏شوند.»)(غافر 60 )

در این روایت تهدیدی شدید نسبت به کسانی دارد که نسبت به دعا کردن ابا دارند و می فرماید :” كسانى كه از عبادت من تكبر مى‏ورزند به زودى با ذلّت وارد دوزخ مى‏شوند.”

امام محمد باقر (علیه السّلام ) در تفسیر و تبیین این آیه فرموده اند:منظور از کلام خداوند که می‌فرمایند: (إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَكْبِرُونَ … دعاست که برترین عبادت دعا می‌باشد.)

در روایتى از امام صادق علیه السّلام آمده است كه: «نزد خدا مقامى است كه جز با دعا و تقاضا نمى‏توان به آن رسید، و اگر بنده‏اى دهان خود را از دعا فرو بندد و چیزى تقاضا نكند چیزى به او داده نخواهد شد، پس از خدا بخواه تا به تو عطا شود، چرا كه هر درى را بكوبید و اصرار كنید ، سر انجام گشوده خواهد شد».

از امام باقر(علیه السلام) سۆال كردند:"كثرة القراءة افضل او كثرة الدعاء؟"( آیا بسیار تلاوت قرآن كردن افضل است یا بسیار دعا نمودن؟)امام در پاسخ فرمودند:"كثرة الدعا افضل و قرء هذه الایة"( بسیار دعا كردن افضل است و سپس آیه فوق را تلاوت فرمود)

در روایتى دیگر از پیامبر (صلی الله علیه و آله) مى‏خوانیم:” الدعاء سلاح المۆمن، و عمود الدین، و نور السموات و الارض” (دعا اسلحه مۆمن، و ستون دین و نور آسمان ها و زمین است.)

در حدیث دیگرى از امیر مۆمنان على (علیه السلام) آمده است:” الدعاء مفاتیح النجاح، و مقالید الفلاح، و خیر الدعاء ما صدر عن صدر نقى و قلب تقى"(دعا كلید پیروزى و مفتاح رستگارى است و بهترین دعا دعائى است كه از سینه پاك و قلب پرهیزگار برخیزد.)

درباره ادب دعا کردن در متون دینی به مواردی تأکید شده که به برخی از آنها می‌پردازیم: 

1- بسم الله الرحمن الرحیم؛ رسول خدا ( صلّی الله علیه و آله) می‌فرمایند: دعایی که اولش با بسم الله شروع شود رد نخواهد شد.

2- ثنا و تمجید پروردگار؛ امام صادق (علیه السّلام) می‌فرمایند: در نوشته‌های امیرالمۆمنین (علیه السّلام) بود که قبل از دعا، مدح و ثناء حضرت حق را بگویند.

3- صلوات بر محمد و آل محمد. 

4- توسل به اهل بیت(علیهم السّلام )؛ امام رضا(علیه السّلام ) فرمودند: هرگاه از خداوند تبارک و تعالی تقاضایی داشتی، بگو خداوندا از تو می‌خواهم که به حق محمد و علی که نزد تو مقام والایی دارند ، حاجت مرا برآورده سازی.

5- دعا در حق دیگران.