کتابی مهم در آشنایی با زندگی امام رضا(علیه السلام)

عیون اخبارالرضا یکی از کتاب های بسیار مهم و تاریخی درباره زندگی و،آثار و روایات مربوط به حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام است که شامل روایات ارزشمندی درباره تاریخ حیات شریف ایشان و مسائل تاریخی مربوطه را داراست.

فرآوری: محمد باعزم - بخش تاریخ و سیره معصومین تبیان

عُیونُ أخْبارِ الرّضا (علیه السلام) کتابی حدیثی درباره زندگی، آثار و روایات امام علی بن موسی الرضا(علیه السلام) نوشته شیخ صدوق متوفای ۳۸۱ عالم دینی شیعه امامیه در قرن چهارم هجری است. احادیث این کتاب در ۶۹ باب تنظیم شده است که بخشی از آنها گفته‌های خود امام رضا(علیه السلام) است و بخشی دیگر احادیثی است که او از امامان پیش از خود، روایت کرده‌ است. عیون اخبار الرضا موضوع واحدی ندارد و به همین سبب در موضوعات مختلفی چون فقهی، اخلاقی ، سیره و کلام از منابع مهم شیعه به شمار می‌رود و در میان علمای شیعه به عیون الأخبار نیز شهرت دارد.

كتاب عیون اخبار الرضا، از معتبرترین منابع روایى شیعه است كه مانند دیگر كتاب‏هاى شیخ صدوق، از ارزش و اعتبار خاصى برخوردار است. این كتاب، در شرح و توضیح بسیارى از عقاید شیعه كتابى ارزش‏مند و مفید مى‏باشد. شیخ صدوق، با جمع‏آورى سخنان و بحث‏هاى امام رضا(علیه السلام) با دیگر دانشمندان آن دوران، بسیارى از مباحث مهم اسلامى را مطرح كرده است.

محتوای موجود در کتاب

از جمله آثار ارزشمند شیخ صدوق کتاب گرانسنگ عیون اخبار الرضا (علیه السلام) است که در دو جلد به ذکر حالات ، مناقب و فضایل ، مباحث ، مناظرات ، احادیث ، … نقل شده از علی بن موسی الرضا (علیه السلام) پرداخته است .

در جلد اول به مباحث توحید ، امامت ، عصمت انبیاء علیهم السلام و امامان (علیهم السلام) ، مناظرات ایشان با عالمان ادیان غیر اسلام ، ماجرای اصحاب رس و نیز هاروت و ماروت ، … اشاره شده است .

در جلد دوم به روایات نقل شده از حضرت در باب فضایل امیر مؤمنان (علیه السلام) ، مشاهده احوال زنان امت در معراج توسط پیامبر (صلی الله علیه و آله) ، ماجرای گاو بنی اسرائیل ، توصیه به صله رحم ، خواص برخی میوه ها ، فضیلت زیارت امام حسین (علیه السلام) ، برخی قصه های انبیاء (علیهم السلام) ، بیان اصول و فروع و برخی احکام به فضل شاذان ، حسادات مامون به خضرت ، مسموم کردن حضرت ، شهادت و ثواب زیارت حضرت ، … اشاره شده است.

در تاریخ شیعه سه کتاب عمده با نام عیون نگارش شده است و این در حالی است که نحوه تمایز آنها با یکدیگر بر اساس پسوندهایی که در ادامه نام کتاب وجود دارد،شناخته می شود.

1.«‌عیون الأخبار‌» و «‌عمدة عیون صحاح الأخبار فی مناقب الابرار‌» که هر دو توسط یحیی بن بطریق (قرن۷) نگاشته شده است.

2.«‌عیون الأخبار‌» که توسط ابومحمد عبدالرحمن بن ابی بکر نیشابوری رازی نوشته شده است.

3. «‌عیون الأخبار و الآثار فی ذکر النبی المصطفی المختار و وصیه علی بن ابی طالب قاتل الکفار و آله الأئمة الاطهار‌» که عماد الدین ادریس بن حسن عبدالله الأنف آن را نگاشته است.

در تاریخ اسلام و به خصوص در شیعه که اهتمام دانشمندان به ثبت و ضبط تاریخ داشته اند نشان می دهد که میزان علاقمندی و اهتمام آنان و مردمانی که در دوره های متفاوت زندگی می کردند نسبت به زندگی ائمه چه اهمیتی داشته است که از دیرباز به نگارش چنین کتاب هایی همت ورزیده اند. این کتاب به زبان فارسی نیز ترجمه شده است و مطالعه آن می تواند مفید باشد