چه خوراکی هایی برای تقویت کودک مناسب است؟

والدین همیشه در هر سنی نگران کودک خود هستند و اینکه فرزندشان از همه نظر در بهترین شرایط باشد برای خانواده ها یک مسوله ی حیاتی به شمار می رود. در این مطلب قصد داریم به شما راهکارهایی طبیعی برای تقویت فرزندتان ارائه دهیم.
با این ها کامل شوید

جگر: انواع ماهی ها از جمله قزل آلا، قباد، روغن کبد ماهی، کره، زرده تخم مرغ، هویج و سبزی هایی مانند اسفناج، کلم، کاهو، کدو زردرنگ، طالبی زردرنگ، زردآلو، انبه، منبع ویتامین A هستند.

ویتامین C: یک آنتی اکسیدان حیاتی محلول در آب است و در سنتزکلاژن که برای رشد و ترمیم بافت های سلولی ، رگ های خونی، لثه ها و استخوان ها لازم است نقش اساسی ایفا می کند، زیان های انواع آلودگی های محیطی را خنثی و از بروز عفونت جلوگیری می کند. سیستم ایمنی را تقویت و از لخته شدن غیرعادی و کبودی پیشگیری و رگ های خونی را تقویت می کند.

منابع ویتامین C عبارتند از مرکبات مانند پرتقال، گریپ فروت، سبزی های دارای برگ سبز، فلفل سبز، بروکلی، گوجه فرنگی، لیموترش، طالبی و توت فرنگی.

ویتامین E یکی از قوی ترین آنتی اکسیدان هاست پژوهشگران انستیتو ملی ایالات متحده اخیرا دریافته اند که ویتامین E و C احتمال پیری زودرس و مرگ را تا حد زیادی کاهش می دهد. گردو، بادام زمینی، زیتون، جگر، سبزی ها، روغن سویا و آفتابگردان، جوانه گندم و سایر روغن های گیاهی از منابع غنی ویتامین E هستند.

روغن زیتون کلسترول بد را کاهش داده و حاوی ویتامین E و سلنیوم بوده و به روغن طول عمر معروف است.

عصاره هسته انگور نیز منبع سرشاری از ویتامین E است. خاصیت آنتی اکسیدان عصاره هسته انگور ۵۰برابر بیشتر از ویتامین E و ۲۰ برابر بیشتر از ویتامین C بوده و با عبور از سد خونی مغز موجب محافظت سلول های مغز و سیستم عصبی می شود.

بسیاری از مادران برای تقویت کودک خود و در واقع تکمیل ویتامین ها و موارد مورد نیاز بدن او به صورت خودسرانه شربت یا قرص های ویتامین به کودک می خورانند. مصرف خودسرانه قرص یا شربت های تقویتی به کودک نابجاست. برای تقویت کودکان و دادن مکمل های غذایی به آنان، صرفا توصیه اطرافیان و تبلیغات برخی داروها کافی نیست بلکه توجه به نیاز هر کودک، سن، وضعیت و مشورت کردن با پزشک در این زمینه امری ضروری است. تقریبا می توان گفت تمامی کودکان تا ۲ سالگی و از آن به بعد کودکانی که کمبود تغذیه یا تغذیه نابجا دارند نیاز به مکمل های غذایی و داروهای ویتامینی دارند. بهترین مکمل غذایی، مکملی است که ویتامین ها و مواد لازم برای رشد کودک از جمله روی و آهن را داشته و تشخیص مکمل غذایی مناسب برای هر کودک با توصیه و مشورت پزشک امکان پذیر باشد. دکتر اکبر کوشانفر برخی مکمل های مورد نیاز کودکان را برای والدین معرفی کردند که با هم می خوانیم.

سلامت پوست و مو با روی

روی یکی از عناصری است که بعد از آهن فراوان ترین عناصر جزئی در بدن به شمار می رود. این عنصر در فعالیت بیش از ۱۰۰ آنزیم مختلف به خصوص آنزیم هایی که در سوخت و ساز پروتئین ها و کربوهیدرات ها درگیر هستند، دخالت دارد. میزان مناسب روی در عملکرد سیستم ایمنی، ترمیم زخم ها، تقویت قوه بویایی، بینایی، چشایی، تقسیم طبیعی سلول ها، رشد و تکامل در طول بارداری، کودکی و بلوغ نقش دارد. روی به عنوان یکی از مهم ترین مواد معدنی در سلامت پوست، فرم گرفتن و استحکام ناخن ها و تقویت ساختار مو نقش بسیار مهمی ایفا می کند. روی همچنین در پیشگیری از بیماری های سرماخوردگی و اسهال و استفراغ مورد استفاده قرار می گیرد و علاوه بر این ها در موارد بیماری آسم نیز تجویز می شود. این عنصر به صورت زینک سولفات یا گلوکونات معمولا روزی ۵ میلی لیتر بعد از غذا تجویز می شود که جذب بهتری دارد.

ویتامین های گروه B به رفع خستگی کمک می کنند

ویتامین های گروه B شامل ۶ ویتامین مهم در سلامت کودکان هستند که در متابولیسم و افزایش انرژی بدن و رفع خستگی بسیار موثر هستند. از نقش های دیگر این ویتامین ها تشکیل گلبول های قرمز و تقویت سیستم عصبی و حافظه است به طوری که کمبود آن ها در کودکان موجب ضعف اعصاب و اختلال پوست، کاهش تعداد گلبول های قرمز و کم خونی می شود. ترکیبات ب کمپلکس به خصوص اسید فولیک در کم خونی ها موثر است.

ویتامینA تقویت کننده بینایی

ویتامین A، ویتامین موثر در تقویت بینایی و تکامل گلبول های سفید و قرمز خون و افزایش کارایی سیستم ایمنی در برابر بیماری ها و همچنین تسهیل انتقال آهن از منابع ذخیره ای به گلبول های قرمز در کودکان است. به طوری که کمبود آن از عوامل اصلی ضعف بینایی و کوری در میان کودکان به شمار می رود. این ویتامین به ویژه برای شبکیه چشم و افزایش قدرت دید بسیار موثر است. همچنین اثر تقویتی در مخاط دارد و برای رشد و نمو کودکان موثر است. مقدار ویتامین A در کودکان باید از بدو تولد معمولا همزمان با قطره ویتامین A و D روزی ۲۵ قطره تجویز شود. از ۶ ماهگی به بعد این ویتامین به صورت قطره مولتی ویتامین و ۲۵ قطره تا ۲ سالگی مصرف می شود.

آهن، فلز حیات بخش

آهن نیز جزو فلزاتی است که برای کودکان بسیار نیاز است. گلبول های سفید خون و هموگلوبین از آهن تهیه شده است و باید وارد بدن شود. معمولا در کودکان از ۶ ماهگی به بعد به صورت قطره فروسولفات ۱۵ قطره تجویز می شود. در تجویز قطره آهن باید این مسئله رعایت شود که با شیر یا چای مصرف نشود. از یک سالگی به بعد هم می توان با آبمیوه های مختلف به ویژه آب پرتقال و آب لیمو شیرین که اسیدی هستند این قطره را مصرف کرد تا جذب بهتری داشته باشد.

علل پیدایش دروغگویی در کودکان
١. دروغ یک نوع انحراف از سلامت روانی است. بدین‌ترتیب وقتی والدین به صورت منطقی به نیازهای کودک پاسخ ندهند، کودک دروغگو می‌شود.

٢. ضعف شخصیت و مورد تحقیر واقع شدن کودک به وسیله والدین و اطرافیانش منجر به دروغگو شدن او می‌شود.

٣. وقتی از سوی والدین و اطرافیان به کودک توجه جدی نشود برای جلب توجه دیگران و والدین دروغ می‌گوید.

٤. داشتن والدین یا اطرافیان دروغگو، بدین‌ترتیب کودک از بزرگترها تقلید می‌کند.

٥. به شدت توسط والدین و اطرافیان‌شان سرکوب و تنبیه می‌شوند.

٦. والدین و اطرافیان‌شان از آنها انتظارات بیش از حد دارند، لذا کودک به خاطر ترس از انتقاد دروغ می‌گوید.

٧. از سوی والدین و اطرافیانش شخصیت وی مورد تهاجم قرار می‌گیرد، لذا برای دفاع از خود دروغ می‌گوید.

٨. بی‌توجهی والدین دربرخورد با کودکان، به‌عنوان مثال والدین گاهی به شوخی دروغ می‌گویند.

در چه صورت دروغگویی کودکان نگران کننده است؟
اگر کودک بعد از سنین پنج تا شش سالگی همچنان به دروغگویی خود ادامه دهد، می تواند جای نگرانی داشته باشد. والدین باید با بررسی علل توسل او به این امر، سعی در رفع کمبودهایی نمایند که در حقیقت عامل پناه جستن او به دروغگویی است. اما معمولاً کودکان در حدود شش تا هفت سالگی، از میزان دروغ های خود می کاهند. آنها در می یابند که دیگر دلیلی برای دروغ گفتن وجود ندارد و فقط در موارد نادر به چنین کاری متوسل می شوند.

پدر و مادر باید الگوی مناسبی برای فرزندشان باشند
هنگامی که والدین به یکدیگر دروغ می گویند، در واقع به کودک می آموزند که تو نیز می توانی این کار را بکنی. شنیدن دروغ های افراد بزرگسال به هنگام صحبت با تلفن نیز همین اثر را روی کودک دارد. به یاد داشته باشید که کودکان در چند سال نخست پس از تولد، تمایل شدیدی به الگوبرداری از پدر و مادر و سایر اعضای خانواده خود دارند. ممکن است علت دروغگویی فرزندتان، رفتار خشن و عصبی شما به هنگام بروز اتفاقاتی مانند شکستن گلدان و نظیر آن باشد. در چنین مواقعی به جای تنبیه و دعوا کردن او، می توانید بگویید: «خیلی حیف شد که مثلاً اون گلدون شکست. من اونو خیلی دوست داشتم. اما به هر حال تو که تقصیر نداشتی، اتفاقی افتاد و شکست.» به این ترتیب کودک دیگر دلیلی برای ترس و در پی آن، دروغ گفتن نمی بیند و اگر بار دیگر اتفاق مشابهی رخ دهد به راحتی حقیقت را خواهد گفت.

برای درمان دروغگویی باید علل آن به خوبی شناخته شود. برای پیشگیری و درمان دروغگویی والدین و مربیان باید واقعیات را بپذیرند و برای شنیدن موارد خوشایند و ناخوشایند از طرف کودکان آماده شوند و با رفتار خود به کودک بیاموزند که گفتن واقعیات به هر صورتی که باشد مقبول است و موجبات تنبیه و آزار کودک را فراهم نخواهد کرد. اگر کودک در عمل پی ببرد که والدین و مربیان او را برای دروغگویی تشویق و برای راستگویی تنبیه نمی‌کنند، به تظاهر در رفتار و جعل واقعیت نخواهد پرداخت.  

درمان دروغگویی کودک

درمان دروغگویی

شناخت علل
بايد بدانيم كه چرا كودك دروغ  مي گويد و چه انگيزه ها و موجباتي او را به دروغ وا داشته است! و هدف او از اين دروغ چيست!

نشان دادن ارزش راست گفتن

در وهله اول کودک باید دریابد که دروغگویی کار نادرست و ناپسند و راستگویی عملی با ارزش و پسندیده است. کودک باید ارزش راست گفتن را در عمل تجربه کند.

دادن آگاهي
پس از شناخت علت يا علل، زمان دادن آگاهي و اطلاعات لازم است. براي مثال كودكي كه در اثر اشتباه در بيان تخيل و واقعيت دروغي گفته است، بايد بفهمد كه واقعيت چيست و خواب و خيال چيست و به او بفهمانيد كه در بيان آن مسئله دچار اشتباه شده  است. به فردي كه در سن تشخيص است بايد تفهيم شود كه سخني را كه گفته، ناپسند بوده است و مورد قبول و پذيرش پدر و مادر و ديگران نيست و ممكن است روزي اين گونه سخنان زيان و خطر پديد آورند و باعث آبروريزي هايي شوند.

اجازه بیان احساسات
کودک باید احساسات خود را آزادانه ابراز کند. در صورتی که بیان احساسات باعث آزار و اذیت اطرافیان شود باید به کودک آموخت که به تدریج این احساسات را جایگزین احساسات خوشایند سازد و نباید برای احساسش تنبیه شود. برای نمونه اگر کودکی از برادر کوچکترش خوشش نمی‌آید باید به او اجازه داده شود که احساسش را بیان کند.

 ايجاد محيط سالم
محيط خانه و تربيت كودك را از ريا و نيرنگ دور سازيد و آن ها را از دوستان دروغ گو، حتي آن هايي كه گاهي به شوخي دروغ مي گويند دور كنيد. چرا كه كودك است و جنبه نقش پذيري و تقليد دارد.

 رعايت انصاف
كودك شاهد بي انصافي هاي والدين است. او مي بيند كه پدر يا مادر در اثر اشتباه ظرفي از دستشان مي افتد و مي شكند و كسي نيست آن ها را مورد بازخواست قرار دهد، ولي همين كه نمونه اين لغزش توسط كودك انجام شود، او را به باد ناسزا گرفته، متهم به سربه هوايي مي كنند. در اين حالت چون كودك انصافي از پدر و مادر نمي بيند و از سوي ديگر مايل به شكست و تحقير شخصيت خود نيست، تن به دروغ مي دهد.

عفو و بخشش
در خانه و خانواده و تربيت فرزندان رعايت انضباط و ضوابط اخلاقي ضروري است ولي زياده روي در اين امر درست نيست. براي واداشتن طفل به راست گويي ضروري است در مواردي از بعضي لغزش ها كه گاهي خودمان هم مرتكب آن مي شويم، چشم پوشي كنيم و او را ببخشيم. حتي رعايت انصاف ايجاب مي كند كه او در مواردي كارهاي جزئي خود را كه علني كردن آن موجب شرم و حياست، از شما پنهان دارد. البته به شرطي كه مخالف با شرع و اخلاق نباشد.

 محدود كردن توقعات
از او انتظار نداشته باشيد كه همه خواسته هاي شما را برآورده كند و كاري كه شما در انجامش ناتوان هستيد و يا تنبلي تان مي آيد، آن را انجام دهيد، او برايتان انجام دهد.

ايمن كردن از مجازات
فرزندان ما بايد در خانه احساس آرامش و اطمينان كنند و مطمئن باشند كه خطاهاي بي اختيار بخشوده مي شود. تنبيه و سرزنش براي مواردي است كه تعمدي در كار باشد و تازه اگر در همان كار عمدي هم سخن راست گفته شود موجب تخفيف در عقوبت بايد باشد.

پند و اندرز
اين امر در كودكان بسيار موثر است چرا كه هنوز با فطرت خود فاصله چنداني نگرفته اند و هنوز درون و ضميرشان پاك و صاف است. بيان اين كه خدا از اين كار راضي نيست و آدم به جهنم مي رود، براي بازداشتن بچه ها از دروغ موثر است.

محبت كردن
به فرزندان بايد محبت كرد به گونه اي كه او گرمي و لذت آن را بچشد و احساس كند، وجود محبت سبب مي شود كه كودك نيازي به تظاهر و تصنع نداشته باشد و به دروغ و فريب رو نياورد. البته لازمه اين محبت آن است كه در مواردي لغزش او را ناديده بگيرند و اگر هم خطايي مستحق تنبيه انجام داد، او را ببخشند.

 هشدار به كودك
ما معمولا سعي داريم به كودك تفهيم كنيم كه راه او راهي درست و به صواب نيست كه اين سخنان براي همه كودكان قابل فهم نيست اگر چه كودك بايد از قبل بداند كه دوست داشتن والدين چه منافعي براي او دارد و دوست نداشتن چه زيان هايي. بعدها در سنين بالاتر مي توان به او گفت كه اين كار را خدا دوست ندارد و چيزي كه خدا دوست ندارد در مقابلش عقوبت و مجازات است و او از لذت ها و محبت ها در دنيا و آخرت محروم مي شود.

مچ گيري
در موارد حادتر مي توان موضع شديدتري گرفت و پس از بيان دروغ هايش، آن را به رخش كشيد و به او تفهيم كرد كه ما مي دانيم تو دروغ مي گويي. البته لازم است اين مرحله پس از همه تذكرات، اخطارها و اندرزها باشد و آن چنان نباشد كه در حضور جمعي صورت گيرد و او در اين زمينه احساس حقارت كند، چون هنگامي كه كودك خود را رسوا ببيند سر از كارهاي خطرناكي در مي آورد و دروغ گويي حرفه اي مي شود.

 تنبيه و تهديد
در مواردي كه هيچ يك از مواضع بالا سودي نبخشد و فايده اي ندهد، بهتر است از راه تهديد و يا تنبيه او را از دروغ گويي دور داريم كه البته اين راه، چندان عملي نيست و تنبيه  ما نشان مي دهد كه ديگر در تربيت، كار از كار گذشته است

بخشندگی را در کودکان نهادینه کنید

چگونه بخشندگی را به کودکمان بیاموزیم؟

پرورش روح گذشت و ایثار در فرزند یکی از آن تدابیر تربیتی مهم است که اثراتی بس فراوان در ابعاد متفاوت زندگی اکنون و آینده کودک امروز و بزرگسال فردا دارد. نهادینه شدن روحیه بخشش و فداکاری باعث می شود اندیشه کمک رسانی در اولویت ارزشمندیهای اخلاقی فرزند واقع گردد. برای آموزش بخشندگی به کودک و کاهش حس خودمحوری در او می‌توان از راهکارهای که در ادامه به آن پرداخته‌ایم بهره برد. با بیتوته همراه باشید.

چگونه بخشندگی را به کودکان بیاموزیم؟

این قابل درک است که کودکان زمانی که دوستی کار نادرستی انجام می‌دهد احساس خشم، ناراحتی و بی‌قراری کنند. شاید والد یا دوستی حرف ناخوشایندی بزند و یا کودکی مثلا یک اسباب بازی عزیز و دوست داشتنی را بشکند، رازی را فاش کند و یا او را مسخره کند. در این صورت هیچ بعید نیست که کودک دچار خشم و عصبانیت شود. هرچند که معمولا گفته می‌شود کودکان زود فراموش می‌کنند و قهر و آشتی آنها دوامی ندارد اما این مساله در واقع به شخصیت و روحیه کودکان ربط دارد.

اهمیت خصلت بخشندگی در کودکان

مهم است که بچه ها بدانند بخشندگی و گشاده دستی همیشه به معنی پول دادن و دست به جیب بودن نیست. کمک به دیگران، عبادت بیماران و به خاطر دیگری از حق خود گذشتن و… همه نشان از بخشندگی و داشتن قلبی مهربان دارد و گاهی یک لبخند صمیمانه، بوسه ای گرم، پاک کردن اشک های یک چشم و شاد کردن دیگران، می تواند بخشندگی محسوب شود. 

سعی کنید از سنین کودکی بخشیدن را به فرزندتان آموزش دهید. این رفتار را باید در شخصیت و روحیه وی نهادینه کنید و باعث ماندگاری آن شوید. کودکانی که بخشیدن را یاد نمی‌گیرند، در بزرگسالی به افرادی عبوس و تندمزاج تبدیل می‌شوند. از طریق بخشیدن، کودکان ارزش همدردی را نیز درون خود رشد می‌دهند.

بخشیدن افراد باعث ایجاد رضایت خاطر در فرزندتان خواهد شد. زمان قهر و آشتی و ناراحتی می توانید فرزندتان را به چشم پوشی از خطای دوستش راهنمایی کنید. بهتر آن است که به سخنان فرزند خود در این رابطه گوش دهید و برایش توضیح دهید که کینه به دل گرفتن، او و دوستش را بیشتر آزار خواهد داد. این ارزش، ارزش دیگری را هم به کودکان یاد می‌دهد که مهربانی نام دارد.

بخشش راهی برای کنترل احساسات منفی، افکار نادرست و تسلط بر خود و روابط است. این یک مهارت ضروری است تا روابط افراد به ویژه روابط دوستی پایدار بمانند. بدون تلاش برای بخشیدن دیگرانی که اشتباهاتی در حق ما می‌کنند نمی‌توانیم احساس خوشایندی نسبت به خود و دیگران داشته باشیم. 

کسی که نمی‌تواند ببخشد نمی‌تواند دوباره اعتماد کند. بخشیدن راهی برای حل مشکلاتی است که خواه ناخواه در روابط به وجود می‌آیند.‏

الگوی خوبی برای بخشش باشید

بهترین راهنما الگوی خوب است

والدین در آموزش مفهوم اخلاقی بخشیدن به فرزندانشان نقش مهمی را دارند. بهترین آموزش برای بچه ها تماشا کردن و تقلید از چیزها و رفتارهایی است که در اطرافشان می گذرد و رفتارهایی است که می بینند.با دقت در اتفاقاتی که در اطراف تان رخ می دهد. بسیاری از کودکان این مفاهیم اخلاقی را از والدین خود الگوبرداری می‌کنند.

اغلب کودکان از حدود سه سالگی احساسی از همدلی و مهربانی از خود نشان می‌دهند و طی آن به دلجویی از کودکان و افراد دیگر خانواده هنگام ناراحتی می‌پردازند. در این زمان است که می‌توان بخشندگی را به کودک آموخت.

فرزند شما به نحوه واکنش شما نسبت به کسی که باعث ناراحتی و آزارتان شده به دقت توجه می‌کند. او رفتار شما را ارزیابی می‌کند… آیا مادرم، پدر را بخاطر رفتار غلطش بخشید؟ آیا پدرم مرا بخاطر ظرفی که شکستم بخشید؟ آیا مادرم همکارش را بخاطر اشتباهی که در کارش داشت بخشید؟ آیا پدرم در مورد بحثی که با خواهرش داشته با دیگران صحبت می‌کند؟ آیا مادرم بخاطر رفتار دوستش او را مسخره می‌کند؟ چقدر طول می‌کشد تا عصبانیت مادرم فروکش کند؟

برای فرزندتان یک الگو بخشنده باشید؛ اگر والدین به آن چه می گویند، عمل کنند، کودک احساس می کند که درجمع افراد صادق و متعهد زیست می کند. از این رو، از همان دوران کودکی، روح گذشت و ایثار در فرزند تقویت می یابد. یک الگوی خوب بهترین راه برای آموزش بچه ها است. 

کودک باید بداند که هیچ کس کامل نیست و همه آدم‌ها اشتباه می‌کنند اما همدلی کردن، بخشیدن و تلاش برای ایجاد یک رابطه بهتر، برای داشتن یک زندگی سالم و شاد لازم است. خوب است که کودکتان بداند با بخشیدن دیگران چه چیزهای بهتری نصیبش خواهد شد.‏ راهنمای بخشیدن برخی از کودکان کینه جو هستند. برای آنها دشوار است که اشتباه کسی را ببخشند.

در واقع آنها جزئی‌ترین اشتباه دیگران را که باعث ناراحتی و رنجش‌شان شده به خاطر می‌سپرند. چنین کودکانی دنیا را جایی پر از آسیب‌ها و نامهربانی‌ها می‌بینند. این کودکان در مهارت همدلی ضعیف هستند و گمان می‌کنند با هر اشتباهی دنیا و رابطه به پایان می‌رسد. برای چنین کودکانی تقویت احساس همدلی و افزایش مهارت بخشیدن دیگران بسیار ضروری است.

کودک باید بداند که هیچ کس کامل نیست و همه آدم‌ها اشتباه می‌کنند

کلیدی‌ترین مفاهیمی که برای تربیت کودکی بخشنده و با گذشت باید به او یاد دهید:

- اگر این اشتباه فقط یک بار اتفاق افتاده ممکن است دیگر تکرار نشود پس بهتر است از آن بگذرد.‏

- اگر این اشتباه از روی عمد و با قصد آزار و ناراحتی رخ نداده پس بهتر است به آن اهمیتی ندهد.‏

- اگر این اشتباه جدی نبوده نباید آن را جدی بگیرد.‏ ـ اگر کسی که اشتباه کرده عذرخواهی کرده باید او را ببخشد.

- ‏اگر این اشتباه از سوی یک دوست بسیار مهربان و خوش قلب رخ داده اصلا لزومی ندارد که به آن فکر کند.

- ‏اگر این اشتباه در ماه‌ها و سال‌های قبل رخ داده دیگر ارزش فکر کردن ندارد.‏

ارتباط حس امنیت و بخشندگی در کودکان

کودک را با کودکان بزرگتر از خودش که رفتارهای ملایمتر و صبورانه تری دارند، همبازی کنید؛ تا او نیز به تدریج اینگونه رفتارها را بیاموزد. کودک زمانی مفهوم سهیم شدن با دیگران را یاد می‌گیرد که احساس امنیت درونی کند. بنابراین اگر کودک در یابد که از سوی بزرگترهایش مورد توجه و علاقه است و برای حمایت شدن نیازی به سرسختی و پافشاری ندارد، حس امنیت در او شکل خواهد گرفت و به تدریج می‌تواند به نیازهای دیگران هم توجه کند.

سرزنش ممنوع

هرگز به خاطر اشتباهاتی که بچه ها ممکن است در امر بخشندگی مرتکب شوند، آنها را سرزنش نکنید، بلکه با او بیشتر حرف بزنید و راهنمایی کنید، حق اشتباه کردن را به او بدهید. او یک بچه است با قلبی مهربان و پر از احساس، نفس کار او را تحسین کنید، اما در فکر تصحیح اشتباهاتش هم باشید.

بخشندگی را در کودکان نهادینه کنید

چگونه بخشندگی را به کودکمان بیاموزیم؟

پرورش روح گذشت و ایثار در فرزند یکی از آن تدابیر تربیتی مهم است که اثراتی بس فراوان در ابعاد متفاوت زندگی اکنون و آینده کودک امروز و بزرگسال فردا دارد. نهادینه شدن روحیه بخشش و فداکاری باعث می شود اندیشه کمک رسانی در اولویت ارزشمندیهای اخلاقی فرزند واقع گردد. برای آموزش بخشندگی به کودک و کاهش حس خودمحوری در او می‌توان از راهکارهای که در ادامه به آن پرداخته‌ایم بهره برد. با بیتوته همراه باشید.

چگونه بخشندگی را به کودکان بیاموزیم؟

این قابل درک است که کودکان زمانی که دوستی کار نادرستی انجام می‌دهد احساس خشم، ناراحتی و بی‌قراری کنند. شاید والد یا دوستی حرف ناخوشایندی بزند و یا کودکی مثلا یک اسباب بازی عزیز و دوست داشتنی را بشکند، رازی را فاش کند و یا او را مسخره کند. در این صورت هیچ بعید نیست که کودک دچار خشم و عصبانیت شود. هرچند که معمولا گفته می‌شود کودکان زود فراموش می‌کنند و قهر و آشتی آنها دوامی ندارد اما این مساله در واقع به شخصیت و روحیه کودکان ربط دارد.

اهمیت خصلت بخشندگی در کودکان

مهم است که بچه ها بدانند بخشندگی و گشاده دستی همیشه به معنی پول دادن و دست به جیب بودن نیست. کمک به دیگران، عبادت بیماران و به خاطر دیگری از حق خود گذشتن و… همه نشان از بخشندگی و داشتن قلبی مهربان دارد و گاهی یک لبخند صمیمانه، بوسه ای گرم، پاک کردن اشک های یک چشم و شاد کردن دیگران، می تواند بخشندگی محسوب شود. 

سعی کنید از سنین کودکی بخشیدن را به فرزندتان آموزش دهید. این رفتار را باید در شخصیت و روحیه وی نهادینه کنید و باعث ماندگاری آن شوید. کودکانی که بخشیدن را یاد نمی‌گیرند، در بزرگسالی به افرادی عبوس و تندمزاج تبدیل می‌شوند. از طریق بخشیدن، کودکان ارزش همدردی را نیز درون خود رشد می‌دهند.

بخشیدن افراد باعث ایجاد رضایت خاطر در فرزندتان خواهد شد. زمان قهر و آشتی و ناراحتی می توانید فرزندتان را به چشم پوشی از خطای دوستش راهنمایی کنید. بهتر آن است که به سخنان فرزند خود در این رابطه گوش دهید و برایش توضیح دهید که کینه به دل گرفتن، او و دوستش را بیشتر آزار خواهد داد. این ارزش، ارزش دیگری را هم به کودکان یاد می‌دهد که مهربانی نام دارد.

بخشش راهی برای کنترل احساسات منفی، افکار نادرست و تسلط بر خود و روابط است. این یک مهارت ضروری است تا روابط افراد به ویژه روابط دوستی پایدار بمانند. بدون تلاش برای بخشیدن دیگرانی که اشتباهاتی در حق ما می‌کنند نمی‌توانیم احساس خوشایندی نسبت به خود و دیگران داشته باشیم. 

کسی که نمی‌تواند ببخشد نمی‌تواند دوباره اعتماد کند. بخشیدن راهی برای حل مشکلاتی است که خواه ناخواه در روابط به وجود می‌آیند.‏

الگوی خوبی برای بخشش باشید

بهترین راهنما الگوی خوب است

والدین در آموزش مفهوم اخلاقی بخشیدن به فرزندانشان نقش مهمی را دارند. بهترین آموزش برای بچه ها تماشا کردن و تقلید از چیزها و رفتارهایی است که در اطرافشان می گذرد و رفتارهایی است که می بینند.با دقت در اتفاقاتی که در اطراف تان رخ می دهد. بسیاری از کودکان این مفاهیم اخلاقی را از والدین خود الگوبرداری می‌کنند.

اغلب کودکان از حدود سه سالگی احساسی از همدلی و مهربانی از خود نشان می‌دهند و طی آن به دلجویی از کودکان و افراد دیگر خانواده هنگام ناراحتی می‌پردازند. در این زمان است که می‌توان بخشندگی را به کودک آموخت.

فرزند شما به نحوه واکنش شما نسبت به کسی که باعث ناراحتی و آزارتان شده به دقت توجه می‌کند. او رفتار شما را ارزیابی می‌کند… آیا مادرم، پدر را بخاطر رفتار غلطش بخشید؟ آیا پدرم مرا بخاطر ظرفی که شکستم بخشید؟ آیا مادرم همکارش را بخاطر اشتباهی که در کارش داشت بخشید؟ آیا پدرم در مورد بحثی که با خواهرش داشته با دیگران صحبت می‌کند؟ آیا مادرم بخاطر رفتار دوستش او را مسخره می‌کند؟ چقدر طول می‌کشد تا عصبانیت مادرم فروکش کند؟

برای فرزندتان یک الگو بخشنده باشید؛ اگر والدین به آن چه می گویند، عمل کنند، کودک احساس می کند که درجمع افراد صادق و متعهد زیست می کند. از این رو، از همان دوران کودکی، روح گذشت و ایثار در فرزند تقویت می یابد. یک الگوی خوب بهترین راه برای آموزش بچه ها است. 

کودک باید بداند که هیچ کس کامل نیست و همه آدم‌ها اشتباه می‌کنند اما همدلی کردن، بخشیدن و تلاش برای ایجاد یک رابطه بهتر، برای داشتن یک زندگی سالم و شاد لازم است. خوب است که کودکتان بداند با بخشیدن دیگران چه چیزهای بهتری نصیبش خواهد شد.‏ راهنمای بخشیدن برخی از کودکان کینه جو هستند. برای آنها دشوار است که اشتباه کسی را ببخشند.

در واقع آنها جزئی‌ترین اشتباه دیگران را که باعث ناراحتی و رنجش‌شان شده به خاطر می‌سپرند. چنین کودکانی دنیا را جایی پر از آسیب‌ها و نامهربانی‌ها می‌بینند. این کودکان در مهارت همدلی ضعیف هستند و گمان می‌کنند با هر اشتباهی دنیا و رابطه به پایان می‌رسد. برای چنین کودکانی تقویت احساس همدلی و افزایش مهارت بخشیدن دیگران بسیار ضروری است.

کودک باید بداند که هیچ کس کامل نیست و همه آدم‌ها اشتباه می‌کنند

کلیدی‌ترین مفاهیمی که برای تربیت کودکی بخشنده و با گذشت باید به او یاد دهید:

- اگر این اشتباه فقط یک بار اتفاق افتاده ممکن است دیگر تکرار نشود پس بهتر است از آن بگذرد.‏

- اگر این اشتباه از روی عمد و با قصد آزار و ناراحتی رخ نداده پس بهتر است به آن اهمیتی ندهد.‏

- اگر این اشتباه جدی نبوده نباید آن را جدی بگیرد.‏ ـ اگر کسی که اشتباه کرده عذرخواهی کرده باید او را ببخشد.

- ‏اگر این اشتباه از سوی یک دوست بسیار مهربان و خوش قلب رخ داده اصلا لزومی ندارد که به آن فکر کند.

- ‏اگر این اشتباه در ماه‌ها و سال‌های قبل رخ داده دیگر ارزش فکر کردن ندارد.‏

ارتباط حس امنیت و بخشندگی در کودکان

کودک را با کودکان بزرگتر از خودش که رفتارهای ملایمتر و صبورانه تری دارند، همبازی کنید؛ تا او نیز به تدریج اینگونه رفتارها را بیاموزد. کودک زمانی مفهوم سهیم شدن با دیگران را یاد می‌گیرد که احساس امنیت درونی کند. بنابراین اگر کودک در یابد که از سوی بزرگترهایش مورد توجه و علاقه است و برای حمایت شدن نیازی به سرسختی و پافشاری ندارد، حس امنیت در او شکل خواهد گرفت و به تدریج می‌تواند به نیازهای دیگران هم توجه کند.

سرزنش ممنوع

هرگز به خاطر اشتباهاتی که بچه ها ممکن است در امر بخشندگی مرتکب شوند، آنها را سرزنش نکنید، بلکه با او بیشتر حرف بزنید و راهنمایی کنید، حق اشتباه کردن را به او بدهید. او یک بچه است با قلبی مهربان و پر از احساس، نفس کار او را تحسین کنید، اما در فکر تصحیح اشتباهاتش هم باشید.

جلوگیری از انحرافات جنسی فرزند

بسیاری از انحرافات جنسی فرزندمان ، از رفتارهای ما سرچشمه می گیرد . شاید والدین خواهان انحراف فرزند خود نباشند ولی اگر مراقبت های لازم را در سنین کودکی نکنند ،در سنین نوجوانی وگاهی قبل از آن موجب انحرافات جنسی فرزند شان می شود . برای آن که فرزند مان ار این انحرافات محفوظ بمانند والدین باید به نکات زیر توجه کنند.

خودداری از دست زدن به عورت کودک

گاهی اوقات مادر یا افراد دیگری با آلت جنسی کودک بازی می کنند ، کودک در حالی که آرام می گیرد ، عادت به آن می کند ؛ اگر کسی با او این کار نکند ، خودش مبادرت به استمناء می نماید.

قَالَ عَلِیٌّ ص مُبَاشَرَةُ الْمَرْأَةِ ابْنَتَهَا إِذَا بَلَغَتْ سِتَّ سِنِینَ شُعْبَةٌ مِنَ الزِّنَا علی (ع) فرمودند : وقتی زن آلت فرزند پسرش را دستمالی کند در حالیکه او شش ساله شده است نوعی زنا انجام شده. (من‏لایحضره‏الفقیه ج3 ،ص436).

جداسازی رختخواب کودکان

از آن جایی که با هم خوابیدن ، ممکن است باعث تماس بدنی آنها با یکدیگر وشاید تحریک حس کنجکاوی آنها شود ، لذا طبق اصل لزوم علاج واقعه ، قبل از وقوع ، پیش از آگاه شدن کودکان به لذت های جنسی ، باید رخت خواب آنها جدا گردد .

قَالَ علی (ع): أَنَّهُ یُفَرَّقُ بَیْنَ الصِّبْیَانِ فِی الْمَضَاجِعِ لِسِتِّ سِنِینَ « رخت خواب بچه های شش ساله را از هم جداکنید» (وسایل الشیعه 21، ص 461).

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ یُفَرَّقُ بَیْنَ الْغِلْمَانِ وَ بَیْنَ النِّسَاءِ فِی الْمَضَاجِعِ إِذَا بَلَغُوا عَشْرَ سِنِینَ « رختخواب پسران نوجوان ده ساله ، از بستر زنان جدا باشد» ( وسایل الشیعه ،ج21 ،ص461).

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الصَّبِیُّ وَ الصَّبِیُّ وَ الصَّبِیَّةُ وَ الصَّبِیَّةُ وَ الصَّبِیُّ وَ الصَّبِیَّةُ یُفَرَّقُ بَیْنَهُمْ فِی الْمَضَاجِعِ لِعَشْرِ سِنِینَ « پیامبر (ص) فرمودند رختخواب کودکان ده ساله ، چه پسر با پسر ، یا دختر با پسر ، یا دختر بادختر باشد ، باید از هم جدا باشد» (بحار الانوار،ج 101 ،ص 96).

عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ یُفَرَّقُ بَیْنَ الصِّبْیَانِ وَ النِّسَاءِ فِی الْمَضَاجِعِ إِذَا بَلَغُوا عَشْرَ سِنِینَ «وقتی کودکان ده ساله شدند ، رختخواب آنها و زنان را جدانمایید» (وسایل لشیعه ،ج21، ص461).

قَالَ النَّبِیُّ ص فَرِّقُوا بَیْنَ أَوْلَادِكُمْ فِی الْمَضَاجِعِ إِذَا بَلَغُوا سَبْعَ سِنِینَ« وقتی فرزندانتان هفت ساله شدند ، رختخواب آنها را جداکنید» ( بحار الانوار، ،ج101 ،ص97).
والدین ، در پیشگیری از بازی های جنسی کودکان وظیفه دارند و باید مراقب باشند تا شرایط محیطی برای این نوع بازی ها برای کودکان فراهم نشود واگر احیاناً این صحنه ها را مشاهده کردند ، باید به صورت معقول ، از ن بازی ها جلوگیری کنند

خودداری از بوسیدن و در آغوش گرفتن کودکان نامحرم ، پس از سن معین

علی رغم این که در اسلام به محبت کردن ، نوازش کردن وبوسیدن بچه ها سفارش شده ، اما این رفتار ، پس از سن معین ، از سوی افراد نامحرم منع می شود . با این که در هیچ روایتی ندیده ایم که دختر بچه ها پیش از سن بلوغ ، به حجاب وپوشش مخصوص وادار شده باشند ، یا روایتی که حضور دختر بچه ها را در برابر مردان یا پسران ، منع کرده باشد ، اما روابطی مثل : بوسیدن ودر آغوش گرفتن آنها از سوی نامحرمان ، منع شده است (تربیت جنسی،ص120).

أَحْمَدَ الْكَاهِلِیِّ وَ أَظُنُّنِی قَدْ حَضَرْتُهُ قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ جُوَیْرِیَةٍ لَیْسَ بَیْنِی وَ بَیْنَهَا مَحْرَمٌ تَغْشَانِی فَأَحْمِلُهَا فَأُقَبِّلُهَا فَقَالَ إِذَا أَتَى عَلَیْهَا سِتُّ سِنِینَ فَلَا تَضَعْهَا عَلَى حَجْرِكَ « احمد کاهلی از امام صادق(ع) پرسید:دختر بچه نامحرمی ، خود را در آغوش من می اندازد ومن اورا بلند می کنم ومی بوسم ، حکمش چیست ؟ امام(ع) پاسخ دادند: اگر دختر شش ساله شد ، اورا روی پای خود ننشان» (کافی ،ج5 ،ص533).

كَانَ أَبُو الْحَسَنِ الْمَاضِی ع عِنْدَ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ وَالِی مَكَّةَ وَ هُوَ زَوْجُ فَاطِمَةَ بِنْتِ‏ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع وَ كَانَتْ لِمُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بِنْتٌ یُلْبِسُهَا الثِّیَابَ وَ تَجِی‏ءُ إِلَى الرَّجُلِ فَیَأْخُذُهَا وَ یَضُمُّهَا إِلَیْهِ فَلَمَّا تَنَاهَتْ إِلَى أَبِی الْحَسَنِ ع أَمْسَكَهَا بِیَدَیْهِ مَمْدُودَتَیْنِ وَ قَالَ إِذَا أَتَتْ عَلَى الْجَارِیَةِ سِتُّ سِنِینَ لَمْ یَجُزْ أَنْ یُقَبِّلَهَا رَجُلٌ لَیْسَتْ هِیَ بِمَحْرَمٍ لَهُ وَ لَا یَضُمَّهَا إِلَیْهِ « علی (ع) پیش محمد ابن ابراهیم بود ، اوشوهر فاطمه دختر امام حسین (ع) می باشد ،وومحمد بن ابراهیم دختری داشت که لباس پوشیده بود وپیش مردان می آمد وآنها ، اورا در آغوش می گرفتند ، وقتی پیش امام(ع) آمد ، حضرت با دستش اورا از خود دور نمود ؛ وفرمود زمانی که دختر شش ساله شد ، مردی که نامحرم است اورا نبوسد ویا اورا فشار ندهد» (وسایل الشیعه ،ج20 ،ص231).

أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ إِذَا بَلَغَتِ الْجَارِیَةُ الْحُرَّةُ سِتَّ سِنِینَ فَلَا یَنْبَغِی لَكَ أَنْ تُقَبِّلَهَا«وقتی دختر بچه شش ساله شد ، برای شما جایز نیست که اورا ببوسید» (کافی ،ج5 ،ص533).

قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِذَا بَلَغَتِ الْجَارِیَةُ سِتَّ سِنِینَ فَلَا یُقَبِّلُهَا الْغُلَامُ وَ الْغُلَامُ لَا یُقَبِّلُ الْمَرْأَةَ إِذَا جَازَ سَبْعَ سِنِین‏ «وقتی دختر بچه ای به شش سالگی رسید ، جایز نیست که پسر بچه ، اورا ببوسید وهنگامی که پسر از هفت سالگی گذشت ، جایز نیست که زن (نامحرم ) اورا ببوسد» ( من‏لایحضره‏الفقیه ،ج3 ،ص437).

گاهی اوقات ، کودکان ، برای کشف بدن خود با آلت خود بازی می کند ،این امر برای آنها لذت بخش است ، لذا کودک به این عمل تکرار می کند.والدین نباید چنین برداشت کنند که بازی با آلت تناسلی اش ،امری طبیعی است ودر این زمینه اقدامی نکنند ؛ بلکه باید احساس وظیفه کنند و با توجه به آثار نامطلوب آن ،در صدد پیشگیری از تکرار آن بر آیند

مراقبت از بازی های کودکان

کودکان ، به دلیل کنجکاوی برای شناخت دنیای اطراف خود ، به جستجوی در هر چیزی می پردازند . از جمله می خواهند بدن را کشف کنند . در این جستجوهاست که با اندام تناسلی خود آشنا می شوند وسپس کنجکاوانه ، می خواهند بدانند که آیا دیگر کودکان نیز همین گونه یا خیر ؟ لذا به بازی هایی نظیر : دکتر بازی ومامان بازی روی می آورند که در این بازی ها سعی می کنند از چگونگی اندام های یکدیگر آگاه شوند. این مسئله،در کودکانی که شاهدروابط جنسی والدین بوده اند ویا اندام تناسلی آنها را دیده اند ، بیشتر حساس تر می شود؛ زیرا در این موارد ، کودک دوست دارد به تقلید از بزرگ سالان بپردازد ورفتار های آنان را انجام دهد . در این صورت ، گاه ممکن است طرفین بازی ، با رضایت ، به بازی با آلات تناسلی یکدیگر بپردازند واز این طریق ، احساس لذت کنند وکم کم ، زمینه برای انحراف جنسی آنان فراهم می شود .

والدین ، در پیشگیری از بازی های جنسی کودکان وظیفه دارند و باید مراقب باشند تا شرایط محیطی برای این نوع بازی ها برای کودکان فراهم نشود واگر احیاناً این صحنه ها را مشاهده کردند ، باید به صورت معقول ، از آن بازی ها جلوگیری کنند . آنها نباید از کودکان بپرسند : چه میکنند ؟ زیرا هر گاه کودکان ، عین حقیقت را بگویند ، برای والدین ، بسیار ناراحت کننده خواهد بود . همچنین نباید آنها را سر زنش وشرمسار کرد ونیز نباید حرکت آنها را به صورت دیگری حمل کرد ویا بهانه ساده ای یافت از قبیل این که : آیا فکر نمی کنید با این هوای سرد ، نباید لُخت شد؛ بلکه باید به کودکان دستور دادکه لباس خود را مرتب کنند وبه بازی دیگری بپردازند . باید گفت : تو و دوستت داشتید لباس های یکدیگر را در می آوردید . شما لُخت بودید . این حرکت را نباید انجام دهید ! دیدم که به او دست می زنی ! این کار مجاز نیست ! هرگاه سؤالی داشتید ، از من بپرسید وبا من مطرح کنید ، تا موضوع را برایتان شرح دهم. (تربیت جنسی ،صص125ـ124).

گاهی اوقات ، کودکان ، برای کشف بدن خود با آلت خود بازی می کند ،این امر برای آنها لذت بخش است ، لذا کودک به این عمل تکرار می کند.والدین نباید چنین برداشت کنند که بازی با آلت تناسلی اش ،امری طبیعی است ودر این زمینه اقدامی نکنند ؛ بلکه باید احساس وظیفه کنند و با توجه به آثار نامطلوب آن ،در صدد پیشگیری از تکرار آن بر آیند .

بازی با آلت تناسلی موجب لذت وآرامش کودک می شود ، از این رو کمبود محبت در کودک ، یکی از عواملی است که تکرار آن مؤثر می باشد ؛ لذا والدین برای پیشگیری از این عادت زشت وآسیب زا ، می بایست به کودک محبت به اندازه کافی داشته باشند ؛ واز هر گونه اعمال خشونت برای ترک آن خودداری نمایند

ازاین رو ، والدین ، به جای فشار آوردن بیش از حد به کودک برای ترک این عادت (استمناء) ، بهتر است نوزاد را در آغاز پیدایش ، از مهر ومحبت خود بهره مند سازند وقلب اورا از سرچشمه دوستی حقیقی ، چنان سرمست کنند که به خود ارضایی ، به عنوان یک وسیله التذاذ وخشنودی اش روی نیاورد (روابط بین والدین و کودکان ،ص195).

چنانچه والدین، چند یا یکی، از موارد فوق را رعایت نکنند ، کودک به « بلوغ پیش رس » مبتلا خواهد شد ؛ که عواقب بدی در قیل وبعد از بلوغ برای اوخواهد داشت . از این رو برای پیشگیری از بلوغ پیش رس ، یا رشد تمایلات جنسی زود هنگام در کودکان ، والدین می بایست نکات زیر را مراعات کنند:

* خودداری والدین ومحارم جنس مخالف ، از ظاهر شدن در برابر کودک به صورت عریان ، با لباس نیمه عریان ویا زننده ومهیج .

* خوداری از دستمالی کردن آلت تناسلی کودک ویا حتی تنبیه کردن ، به صورت زدن بر پشت وران های کودک .

* جدا کردن اتاق کودک از اتاق خواب والدین ، از سنّی که کودک ، قادر به تشخیص رفتار های جنسی است .

* جلوگیری از خوابیدن کودکان با کودکان یا بزرگ سالان دیگر .

* خودداری والدین از انجام دادن عمل زناشویی ویا دیگر رفتار های آمیزشی در برابر کودکان (حتی نوزادن ).

*خودداری از قرار دادن کودکان در معرض صحنه ها، عکس ها ویا فیلم های مستهجن وخودداری از شرکت دادن آنها در مجالس مختلط و پارتی ها وایجاد محدویت در استفاده از برنامه های سکسی در اینترنت وماهواره .

* پاسخ دادن به سؤالات جنسی کودکان ، به طور واقع بینانه وبه دور از تهییج جنسی آنها.

* مراقبت از کودکانی که در رختخواب برای مدت طولانی بیدارند. به این منظور ، لازم است که والدین ، در کنار کودک باشند یا رفت و آمد کنند تا هنگامی که مطمئن شوند که کودک ، به خواب رفته است . وبهتر است که اتاق کودک ، در مجاورت اتاق والدین باشد تا در موقیعت ها وزمان های گوناگون بتواند به راحتی ، از حال او آگاهی یابند.

* مراقب از دوستی ها وبازی های کودکان وجلوگیری از بازی های جنسی آنها وهمچنین ممانعت از خلوت کردن کودکان ، به مدت طولانی دور از چشم والدین. (تربیت جنسی ،صص128ـ 127)