•
هیئت یک سنگر منحصربهفرد و ویژه است که باید در شناسایی و رصد کردن معضلات فرهنگی فعال باشد
«هیئت» را میتوان قدیمیترین تشکل دینی و سیاسی در جامعهی ایران دانست. نقش هیئتها در مبارزه علیه رژیم پهلوی و پیروزی انقلاب اسلامی، و پس از آن تا به امروز در عرصههای مختلف دینی و فرهنگی و سیاسی بر کسی پوشیده نیست.
ویژگیهای هیئت، کارکردهای آن، آفتهای کنونی آن و همچنین اهمیت نقش هیئتها در مبارزه با نفوذ فرهنگی دشمن موضوعی است که در گفتگو با «مهدی سلحشور» مداح اهل بیت علیهمالسلام مورد بحث و بررسی قرار دادهایم:
چه مؤلفههایی در هیئت و عزاداری سیدالشهدا وجود دارد که میتواند تودهی مردم را جذب خود کند؟ تفاوت هیئتهای مذهبی با سایر تشکلهای دینی، فرهنگی و سیاسی در چیست؟
در نگاه اول، هیئت سیدالشهدا یک کانون جوشان محبت و عاطفه است، هیئت یعنی محل قرار دلها در این دنیای پرازدحام و عصر آهن. آن چیزی که روح و صفا میبخشد به جانودل یک انسان، محبت و عاطفه است؛ آن هم محبتی از جنس نور از چشمهی زلال اهلبیت علیهمالسلام و به نظر هیئت؛ ارضاکنندهی این بُعد بسیار مهم در زندگی بشر است.
دومین مؤلفهی جذاب هیئت؛ ارضای بُعد آرمانگرایی انسان است. روضه یعنی ترسیم حالات عمیق و دردناک یک انسان کامل در راه رسیدن به یک هدف والا و قدسی و بلکه سوق دادن همهی بشریت به آن قلهی کمال. اینکه سیدالشهدا روز عاشورا طفل شیرخوارهاش را روی دست گرفت و آمد وسط میدان بلا، یعنی نقطهی اوج بشریت، یعنی یک انسان کامل با تمام سرمایه به مصاف تمام زشتیها میرود و با شهادت علیاصغرش، فضاحت جبههی باطل و حقانیت جبههی حق را اثبات میکند. این یعنی نجات بشریت که در زیارت اربعین هم آمده است: «و بَذَلَ مُهجَتَهُ فِیکَ لِیَسْتَنْقِذَ عِبادَکَ مِنَ الجَهالَهِ وَ حِیرَة الضَّلالَه» خونش را بهای بیداری و نجات ما کرد.
سومین مؤلفه، همین شور و به تعبیر امام خمینی رحمهالله علیه هیاهوست. حضرت امام رحمهالله علیه میفرمودند: هر مکتبی که پایش سینهزن نباشد، نمیماند. این شور و هیاهو خودش جذابیت هدفمند خاصی را به دنبال دارد. این اوج عاطفه است که انسان از غم عزیزش بر سر و سینه بزند.
چهارمین مؤلفه اینکه هیئت محلی برای ابراز مودت به اهلبیت و رسیدن به همدلی، تفاهم، برادری و صمیمیت است. اینکه جمعی در یک نقطهی مشترک با هم احساس شراکت عمیق دارند و برای آن ابراز همدردی میکنند، خود از جذابیتهای هیئت است. اصلاً دیدن این صورتهای خیس از اشک، یک جاذبهی ویژه است که برکتهای فراوان دارد.
به عنوان پنجمین مؤلفه باید بگویم هیئت یک مأمن امن و پناهگاه مطمئن است که نقش بسیار سازندهای در تأمین امنیت و آرامش دارد. در زیارت جامعه هم آمده است که اهلبیت «کهفالوری» هستند.
ششمین مؤلفه که وجه تمایز هیئت با سایر تشکلهای مذهبی و فرهنگی است، درونی و جوششی بودن آن است، برخلاف تشکلهای دیگر که نوعاً دستوری و بیرونی و فرمایشی هستند. آنچه هیئت را هیئت میکند و باعث تجمع قلوب میشود، همین علقهی درونی و پیوند فطری با سیدالشهداست. کسی این ظرفیت را ندارد که این موج عظیم تجمع را با هر امکانات و ابزاری ایجاد کند. اینکه ائمه به ما گفتهاند: «إنَّ لِقَتْلِ الْحُسَیْنِ حَرَارَةٌ فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ لَنْ تَبْرُدَ أَبَداً»، حکایت از این حرارت درونی ناگفتنی دارد که امتیاز ویژه و منحصربهفرد هیئت است. این شش مؤلفه باعث جذب تودهی مردم به هیئت میشود و تفاوت هیئت با تشکلهای دیگر را به طور کامل نشان میدهد.
آفتهایی که هیئتهای کنونی را تهدید میکند، کدام هستند و چگونه میتوان بر آنها فائق آمد؟
برخی آفات درونی هستند؛ یعنی مربوط به محدودهی خود هیئت و جبههی خودی است و برخی آفات بیرونی و از ناحیهی دشمناند. آفات درونی را میتوان اینطور تقسیم کرد که برخی از آنها مربوط به محتوای هیئت هستند و برخی مربوط به شکل و قالب آن. آن دسته از آفات درونی که مربوط به محتوای هیئت است، ناشی از عدم توازن یا حتی تغافل در هر یک از سه عنصر اساسی محتوای مداحیهاست که حضرت آقا فرمودند و آن سه عنصر عقل، حماسه و عاطفه هستند. متأسفانه بعضی این سه عنصر را به طور کامل ادا نمیکنند و این منجر به کم اثر یا بیاثر شدن کار یا موجب بروز رخدادهای بدی میشود. برای مثال، اینکه ما فقط بر عاطفه تکیه کنیم و صرف اشک گرفتن برای ما ارزش باشد، یکی از آفتهاست. آن وقت متوسل به هر روشی برای اشک گرفتن میشویم.
بنابراین عدم رعایت تعادل این سه عنصر باعث به وجود آمدن یک خطر بزرگ برای هیئتها میشود و آن خطر «تخدیر» هیئتیهاست. به این معنا که یک عده مست و سرخوش و بیخبر از جامعه تربیت میشوند و به گمان اینکه نوکر اهلبیت هستند، دچار توهم معنویت میشوند، درحالیکه هیچ حرکت و جنبشی مشاهده نمیشود. هیئت رفتن این عده فقط جنبهی تخلیه کردن عواطف و احساسات پیدا میکند. بلاتشبیه کاری که مواد مخدر میکند این است که انسان را در توهم و بیخبری قرار میدهد. هیئت مخدر یعنی هیئتی که انسان را مست و مدهوش و بیخبر و بریده از امام حسین علیهالسلام بار میآورد. درحالیکه انسان خودش هم متوجه نیست و خداینکرده مشمول این آیهی قرآن کریم میشود: «قُل هَل نُنَبِّئُکُم بِالاَخسَرینَ اَعمالًا، اَلَّذینَ ضَلَّ سَعیُهُم فِى الحَیوةِ الدُّنیا وَ هُم یَحسَبونَ اَنَّهُم یُحسِنونَ صُنعًا»؛ زیانکارترین گروه انسانها کسانی هستند که فکر میکنند آدمحسابی هستند، نوکرند، غلاماند، مداحاند، سینهزناند، اما در واقع نیستند. این «یحسبون انهم یحسنون صنعا» یعنی تخدیر. این خطرناکترین آفت درونی هیئت در بخش محتوایی است.
ادامه »
صفحات: 1 · 2 · 3 · 4
موضوعات: گلچین
لینک ثابت