فرشتگان ثبت اعمال
فرشتگان از شریف ترین موجودات الهی اند که واسطه فیض بین خدا و انسان می باشند. آنان بنده مطیع و معصوم خداوند هستند و هر کدام وظایف مخصوص به خود دارند و گروهی از آنان ناظر بر اعمال انسان و ثبت کننده اعمال اویند. تفسیر نمونه در این باره می گوید:
علاوه بر احاطه علمی خداوند به ظاهر و باطن انسان، دو فرشته نیز مأمور حفظ و نگاهداری حساب اعمال اویند که از طرف راست و چپ از او مراقبت می کنند. لذا خداوند متعال می فرماید:
إِذْ یتَلَقَّی الْمُتَلَقِّیانِ عَنِ الیمِینِ وَ عَنِ الشِّمالِ قَعِیدٌ.(سوره ق، آیه 7)
به خاطر بیاورید هنگامی را که دو فرشته سمت راست و چپ انسان که مراقب و ملازم او هستند اعمال او را گرفته و ضبط می کنند.(مکارم شیرازی و دیگران، پیشین، ج 22، ص 246)
علامه طباطبایی در خصوص نوشتن اعمال انسان توسط فرشتگان می نویسد:
مقصود این است که به علم خدای تعالی اشاره کند و بفهماند که خدای سبحان از طریق نوشتن اعمال انسان ها توسط ملائکه، به اعمال انسان علم دارد، علاوه بر آن علمی که بدون وساطت ملائکه و هر واسطه ای دیگر دارد و غرض عمده بیان اقربیت خدای تعالی به انسان و علمش به اوضاع و احوال او باشد، وگرنه فرشتگان موجوداتی مجردند که در جهت قرار نمی گیرند.(طباطبایی، پیشین، ج 18، ص 520)
در حدیثی جالب امام صادق علیه السلام می فرماید:
اِنّ الْمُؤمِنَینِ اِذا قَعَدَا اِلتَقَیا وَ اَعْتَنِقا قَالَتِ الْحَفَظَةُ بَعْضُها لِبَعْضٍ تَنحُّوا عَنهُما فَانَّ لَهُما سِراً وَ قَدْ سَتَرَاللَّه عَلَیهِمَا.(میرزاحسین محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج 9، چاپ سوم (بیروت: مؤسسه آل البیت الاحیا التراث، 1988 م)، ص 68)
هنگامی که دو مؤمن کنار هم می نشینند و بحث های خصوصی می کنند، حافظان اعمال به یکدیگر گویند: ما باید کنار رویم، شاید آنها سری دارند که خداوند آن را مستور داشته است.
راوی می گوید: مگر خداوند عزوجل نمی فرماید:
مَا یلْفِظُ مِن قَوْلٍ إِلَّا لَدَیهِ رَقِیبٌ عَتِیدٌ.(سوره ق، آیه 18)
(هیچ سخنی انسان نمی گوید مگر اینکه فرشته مراقب و آماده ثبت اعمال، نزد آن حاضر است؟)
امام فرمود:
إن کانَت الملائکةُ لاتَکتُبُ لَفْظَهُمَا وَ لاتَعْرِفُ کلامَهُما فَاِنَّهُ یعْرِفُهُ وَ یحْفِظَهُ عَلَیهِما عَالِمُ السِّرَ وَ أخْفی.(محدث نوری، پیشین، ص 69)
اگر حافظان سخنان آنها را نشوند، خداوندی که از اسرار باخبر است می شنود و می بیند.
از این روایت استفاده می شود که خداوند برای اکرام و احترام مؤمن، بعضی از سخنان او را که جنبه سری دارد از آنها مکتوم می دارد، ولی خودش حافظ تمام این اسرار است.
3. پیامبران و ائمه اطهارعلیه السلام
از آیات و روایات استفاده می شود که انوار مقدسه و ارواح مطهره پیامبران و امامان معصوم علیهم السلام نیز شاهد و ناظر بر اعمالند
