نرجس

امر به معروف و نهی از منکر از نگاهی دیگر

پرهیز از زیاده روی در سرزنش و بدزبانی، یکی از شرایط امر به معروف و نهی از منکر
حضرت علی علیه السلام در وصیت به فرزند بزرگوارش، امام حسن مجتبی علیه السلام می فرماید: «والاِفْراطُ فِی المَلامَه یشُبُّ نیرانَ اللَّجاجَه؛ زیاده روی در سرزنش، آتش لجاجت را برمی افروزد».1

بدزبانی و خشونت، نه تنها موجب هدایت گمراهان نمی شود، بلکه پس از تخریب شخصیت و بی آبرو کردن فرد، او را کینه توز و خودخواه می سازد و چه بسا وی را در پیمودن راه خلافی که در پیش گرفته است، جسورتر می کند. حضرت علی علیه السلام در هشداری به همگان می فرماید: «ولا تَکثِرِ الْعِتابَ فَإِنَّهُ یورِثُ الضَّغینَه؛ در سرزنش و نکوهش زیاده روی مکن که موجب کینه توزی می شود».2

با سرزنش زیاد، فرد خطاکار تصور می کند که دیگر اصلاح پذیر نیست و دیگران از او روی گردانند. از این رو، نه تنها خطاهای گذشته خود را تکرار می کند، بلکه با ناامیدی بر لغزش وانحراف خویش نیز می افزاید. پس یکی از موانع به بار نشستن امر به معروف و نهی از منکر، آن است که این دو فریضه مهم با زیاده روی درسرزنش و نکوهش همراه شود.

پیام متن:

1. امر به معروف و نهی از منکر، شرایط و ویژگی هایی دارد که رعایت آنها، ضروری است.

2. بدزبانی، تندخویی و خشونت، نه تنها در امر به معروف و نهی از منکر سازنده نیست، بلکه ویرانگر است.

اعتماد سازی
یکی از روش های اثرگذار در امر به معروف و نهی از منکر، اعتمادسازی است. اگر شنونده به ناصح اعتماد نداشته باشد، سخنش را نمی پذیرد. باید در وهله اول، اعتماد طرف مقابل را جلب کرد و به او اطمینان داد که ناصح از روی دل سوزی، خیرخواهی و مصلحت او در حال ارشاد است. یکی از رموز موفقیت پیامبران الهی نیز همین نکته بود که مردم یقین داشتند این بزرگواران درصدد منافع شخصی ومطامع دنیوی و مادی نیستند و هدفی جز اصلاح پیروان خویش ندارند. خداوند در قرآن کریم با تأکید بر همین واقعیت، به مردم گوشزد می کند:

لَقَدْ جاءَکمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِکمْ عَزیزٌ عَلَیهِ ما عَنِتُّمْ حَریصٌ عَلَیکمْ بِالْمُؤمِنینَ رَؤفٌ رَحیمٌ. (توبه:128)

به یقین، رسولی از خود شما به سوی تان آمد که رنج های شما بر او سخت است و اصرار بر هدایت شما دارد و با مؤمنان رئوف و مهربان است.

پیشوایان معصوم نیز با جلب محبت و دوستی دیگران، در پی ارشاد و راهنمایی آنان برمی آمدند.

پیام متن:

1. راهنمایی دل سوزانه و خیرخواهانه، در امر به معروف و نهی از منکر جلب اعتماد دیگران و افزایش درصد موفقیت درعمل را به دنبال دارد.

2. با جلب اعتماد دیگران در اثر دل سوزی و خیرخواهی نسبت به آنها، راه برای ارشاد و راهنمایی آنان هموار می شود.

امر به معروف در خانواده
ضرورت امر به معروف و نهی از منکر در محیط خانواده، بر کسی پوشیده نیست. افراد یک خانواده باید بر کارهای هم نظارت آگاهانه و دل سوزانه داشته باشند و یکدیگر را در بهسازی زندگی مادی و معنوی یاری دهند. بی شک، مسئولیت امر به معروف و نهی از منکر در خانواده، گسترده تر و سنگین تر است؛ چه اینکه افراد، اطلاعات و شناخت کامل تری از یکدیگر دارند و بر اثر ارتباط همیشگی، پیش از دیگران به عیب های یکدیگر پی می برند و درنتیجه، این تکلیف مهم نیز بر آنان واجب می شود. در آیه ای هدایتگر از قرآن کریم، در این باره می خوانیم:

یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکمْ وَ أَهْلیکمْ نارًا وَقُودُهَا النّاسُ وَ الْحِجارَه. (تحریم:6)

ای کسانی که ایمان آورده اید! خود و خانواده تان را از آتشی که هیزم آن مردم و سنگ ها هستند، نگه دارید.

امام صادق علیه السلام در تفسیر این آیه می فرماید:

آنها (اعضای خانواده خود) را به آنچه خداوند دستور داده است، فرمان ده و از آنچه او برحذر داشته است، نهی کن. پس اگر از تو فرمان بردند، ایشان را از آتش نگه داشته و فرمان خدا را محقق ساخته ای، ولی اگر نافرمانی کردند، تو مسئولیت خویش را انجام داده ای.3

وقتی این آیه نازل شد، مردی بنای گریستن گذاشت. علت گریه اش را جویا شدند. گفت: من از اصلاح خود ناتوانم و خوف آن دارم که گرفتار دوزخ شوم! اینک خداوند، نجات خانواده ام از عذاب دوزخ را نیز از من خواسته است. حضرت به او فرمود: «(اندوهگین مباش) همین مقدار که آنان را به آنچه خودت انجام می دهی، امر کنی و از آنچه خودت ترک می کنی، بازداری، کفایت می کند».4

پیام متن:

1. فرضیه امر به معروف و نهی از منکر، حتی در محیط خانواده نیز باید اجرا شود.

2. در صورتی که خانواده، زیر بار امر به معروف و نهی از منکر نرفت، به جای درگیری با آنها، باید کار را به خداوند واگذار نمود.

احساس مسئولیت اجتماعی
از دیدگاه اسلام، سرنوشت فرد و جامعه از هم جدا نیست و صلاح و فساد هر یک بر دیگری اثرگذار است. از این رو، هیچ کس نباید به این دلیل که خود به وظایفش عمل می کند، در قبال کارها و سرنوشت دیگران بی تفاوت باشد؛ چون بی توجهی و اهانت کردن مردم به ارزش های الهی، خواه ناخواه پس از مدتی در جامعه تأثیر منفی می گذارد. تشبیه روایی زیبایی از رسول خدا صلی الله علیه و آله دراین باره برجاست. آن حضرت می فرماید:

یک گنه کار در میان مردم، مانند کسی است که با گروهی سوار کشتی شده است و در وسط دریا تصمیم می گیرد که قسمتی از کشتی را که خودش در آنجا نشسته است، سوراخ کند. اگردیگران، او را از این کار خطرناک باز ندارند و به استناد اینکه او جای نشستن خودش را سوراخ می کند و به محلی که ما در آن نشسته ایم، کاری ندارد، به او کاری نداشته باشند و او موفق شود نیت نادرست خود را عملی سازد، با نفوذ آب به داخل کشتی، همه غرق و نابود خواهند شد.5

بنابراین، برای پاک سازی محیط اجتماعی از گناه و انحراف، بر همگان واجب است که در برابر عملکرد غلط و آشکار دیگران احساس مسئولیت عملی کنند؛ زیرا اگر منکرات و گناهان به طور علنی در جامعه شیوع یابد، آسیب های جدی تری به اجتماع وارد می آید. امام صادق علیه السلام از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت می کند:

اِنَّ الْمَعْصِیه إِذا عَمِلَ بِهَا الْعَبْدُ سِرّا لَمْ تَضُرُّ اِلاّ عامِلُها و إذا عَمِلَ بِهاعَلانِیه وَ لَمْ یغَیرْ عَلَیهِ أَضَرَّتِ الْعامَّه وَ ذلِک أَنَّهُ یذِلُّ بِعَمَلِهِ دِینَ اللّهِ وَ یقْتَدی بِهِ أَهْلُ عَداوَه اللّهِ.6

هرگاه بنده به طور پنهانی معصیتی مرتکب شود، جز خودش از آن زیان نمی بیند، ولی هرگاه آشکارا معصیت کند و با او برخوردی نشود، همه جامعه از آن زیان می بیند.

این بدان خاطر است که او باانجام دادن این عمل (گناه)، دین خدا را ذلیل می کند و دشمنان خدا نیز (جسارت یافته) به او اقتدا می کنند.

پیام متن:

بی تفاوت بودن نسبت به گناهان آشکار اجتماعی، به آسیب های اجتماعی و گستاخ شدن دیگران برای پرداختن به گناهان می انجامد.

مبارزه مثبت و منفی با گناه ـ مدارا در امر به معروف و نهی از منکر
مبارزه مثبت در برابر گناهان، بدین معناست که هرگاه با منکری روبه رو می شویم، با قاطعیت و جدیت تمام در برابر آن بایستیم و در حد توانایی خویش، از رخ دادن یا تکرار آن جلوگیری کنیم. البته لازمه این کار، نرمی و مدارا و تسلط کامل داشتن بر اعصاب است؛ زیرا امر به معروف و نهی ازمنکر، زمانی اثرگذار است که همراه با مدارا باشد و با قصد خیر انجام شود و بیزاری و نفرت ناهی از منکر، به بیزاری و تنفر از انجام دهنده منکر نینجامد. خداوند در کلامی آسمانی به پیامبرش دستور می دهد که «فَإِنْ عَصَوْک فَقُلْ إِنّی بَریءٌ مِمّا تَعْمَلُونَ؛ اگر تو را نافرمانی کنند، بگو: من از آنچه انجام می دهید، بیزارم». (شعراء: 216)

با این دستورالعمل، مسلمانان صدر اسلام هرگاه مرتکب گناه می شدند، با رغبت و میل خود خدمت پیامبر می رسیدند و می گفتند: «طَهِّرْنی؛ پاکم ساز»؛ زیرا آنان به خوبی دریافته بودند که هدف از حدود شرعی، پاک سازی گناه است، نه کیفر دادن گناه کار.

حضرت امام خمینی رحمه الله دراین باره می فرماید:

در باب امر به معروف و نهی از منکر، یکی از مهمات همین رفق و مدارا کردن است. ممکن است اگر انسان مرتکب معصیت یا تارک واجبی را با شدّت و عنف بخواهد جلوگیری کند، کارش از معصیت کوچک به معاصی بزرگ یا به ردّه و کفر منتهی شود. در ذایقه انسان، امر و نهی تلخ و ناگوار است و غضب و عصبیت را تحریک می کند. آمر به معروف و ناهی از منکر باید این تلخی و ناگواری را با شیرینی بیان و رفق و مدارا و حسن خلق، جبران کند تا کلامش اثر کند و دل سخت معصیت کار را نرم و رام سازد.7

اگر این احتمال برود که امر و نهی به معروف و منکر تأثیری ندارد و به جسارت یافتن طرف مقابل می انجامد، باید مرحله به مرحله بر شدت آن افزود و روش امر و نهی را تغییر داد. درصورتی که احتمال تأثیر آن زیاد باشد، از ابزاری چون نگاه خشمناک و مانند آن می توان مدد گرفت و در صورت لزوم اجرای اقدامات شدیدتر، حکومت اسلامی در این زمینه تصمیم می گیرد.

در جایی که تذکر و توصیه گفتاری و برخورد عملی، در آن حدی که بر عهده مردم عادی است، تأثیری نداشت، می توان از راه مبارزه منفی وارد شد و برای مثال، با قطع دوستی و رفت و آمد، این کار را انجام داد. البته اینها کمترین کاری است که هر مسلمانی در رویارویی با منکر می تواند انجام دهد.8

1. برای امر به معروف و نهی از منکر، به دو روش مبارزه مثبت یا منفی می توان اقدام کرد.

2.در مبارزه مثبت یا ایجابی باید با به کارگیری روش مناسب، با قاطعیت عمل کرد و در مبارزه منفی یا سلبی، باید با ترک و دوری کردن از فرد یا مانند آن، او را متوجه اشتباهش کنیم.

احساس مسئولیت عالِم در قبال انسان ها و رمز برتری او بر عابد در نگاه سعدی
سعدی شیرازی، رمز اصلی برتری عالِم بر عابد را در آن می داند که عالِم، هرگز در برابر احوال دیگران بی اعتنا نیست و همواره دغدغه دست گیری از دیگران و هدایت و ارشاد کردن آنان را در سر دارد. به عبارتی دیگر، عابد، سر در سودای خویش دارد و عالِم، دل در هوای دیگران. عابد بر آن اندیشه است که تنها «گلیم خویش از موج به در برد»، ولی عالِم می کوشد که «بگیرد غریق را».

سعدی این مطالب را چنین به شعر آورده است:

صاحب دلی به مدرسه آمد ز خانقاه9 بشکست عهد صحبت اهل طریق را

گفتم میان عابد و عالِم چه فرق بود؟ تا اختیار نمودی از آن، این قریق را

گفت آن گلیم خویش به در می برد ز موج وین سعی می کند که بگیرد غریق را10

در حقیقت، رمز برتری عالم بر عابد، در مسئولیت پذیری عالِم در اجرای «امر به معروف و نهی از منکر) است.

امر به معروف و نهی از منکر که ظهور عملی احساس مسئولیت است، رمز برتری عالِم بر عابد به شمار می آید.

موضوعات: گزارشات فرهنگی مدرسه لینک ثابت

چه چیز مرا از امام خویش محروم کرد؟

هم اکنون که ما در زمان غیبت امام زمانمان ارواحنا فداه به سر می بریم و از نعمت دیدار حضرت محروم هستیم، این سؤال گاهی به ذهن می آید، که چرا ما نباید مانند پیشینیان از محضر امام زمانمان بهره ببریم؟ ضرورت و اهمیت این بحث آن قدر روشن است که نیازی به بیان ندارد؛ زیرا انسانی که مهمترین هدفش، دستیابی به کمال و قرب الهی است، قطعا بدون امام و مقتدا موفق نخواهد شد. چه چیز از این مهمتر و حیاتی تر که انسان محضر ولیّ خدا و امام زمانش را درک کند و برای رسیدن به آن هدف مهم از وجود امام معصوم بهره مند گردد؟ بنابراین باید به دنبال پاسخ این سوال بود که چه چیزی مانع ظهور حضرت ولیّ عصر ارواحنا له الفدا شده است؟

اخباری که انتظارش را نداریم

اولین چیزی که در این مورد به ذهن می رسد این است که آیا اعمال ما شیعیان می تواند در امر ظهور و زمان آن تأثیر داشته باشد؟ برای پاسخ به این سؤال به سراغ روایات می رویم، امام کاظم علیه السلام فرمودند: «اذا غَضِبَ الله تبارکَ و تَعالی علی خَلقِه نَحّانا عَن جَوارِهِم؛ زمانی که خداوند تبارک و تعالی بر خلقش غضب می کند ما را از همجواری ایشان دور می گرداند.» در این حدیث علت دوری امام از امت، غضب خداوند بیان شده است و غضب خداوند در اثر نافرمانی و گناه مردم می باشد. حضرت بقیة الله علیه السلام در بخشی از نامه و توقیعی که به شیخ مفید (ره) نوشتند، فرمودند:
«… چنانچه شیعیان ما که خدا به طاعت خود موفّقشان بدارد- قلباً در وفاى به عهدشان اجتماع مى کردند نه تنها سعادت لقاى ما از ایشان به تأخیر نمى افتاد، كه سعادت مشاهده ما با شتاب به ایشان مى رسید و اینها همه در پرتوی شناخت كامل ما و صداقت محض نسبت به ما مى باشد، بنابراین هیچ چیز ما را از ایشان محبوس نمى دارد جز اخبارى كه از ایشان به ما مى رسد و ما را مكروه و ناراحت مى سازد و از ایشان انتظار نداریم، و تنها از خدا باید یارى خواست و او براى ما كافى و نیكو كارگزار و پشتیبانى است، و صلوات و سلام خداوند بر آقا و سرورمان؛ بشیر و نذیر؛ محمّد و آل پاكش باد.»

دلیلی محکمتر از این نیاز نداریم که خود حضرت علیه السلام علت محقق نشدن ظهور و دوری امام از شیعیان را اعمال و رفتاری می دانند که باعث ناراحتی حضرت می شود و می فرمایند رفتاری که ما انتظارش را نداریم از ایشان به ما می رسد.

اول: تفرقه و جدایی امت شیعی
دوم: عدم معرفت و شناخت، نسبت به امام زمان علیه السلام (و جاهل بودن به حق آن حضرت(
سوم: اعمال ناشایست شیعیان

اول: تفرقه و جدایی امت

امام مهدی علیه السلام می فرمایند: «اگر شیعیان در وفای به عهدشان متحد می شدند سعادت لقاى ما از ایشان به تأخیر نمى افتاد.» متأسفانه جدایی شیعیان از یکدیگر و عدم اجتماعشان بر اهداف واحد، از اَن اسبابی است که شیعیان را از نصرت و یاری امام زمانشان مشغول گردانیده است. آنها عمده تلاش خود را صرف امور بین خودشان می کنند و امامشان را تنها رها کرده اند، این تفرقه و جدایی موجود میان شیعیان با آنچه حضرت مهدی علیه السلام طلب می کند در تناقض است؛ چون آنچه مطلوب حضرت است اجتماع و اتحاد و یکپارچگی امت شیعی می باشد.

دوم: عدم شناخت امام زمان

اما در مورد معرفت باید گفت، تا شناخت کامل نسبت به امام معصوم نباشد اطاعت و تسلیم صورت نمی گیرد. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «کسی که بمیرد و امام زمانش را نشناسد به مرگ جاهلیت از دنیا می رود و قطعا زندگی و حیات او هم در جهل و جاهلیت خواهد بود.»
مامون رقی روایت می کند: نزد آقایم امام صادق علیه السّلام بودم که شخصی به نام «سهل بن حسن خراسانی» رسید، سلام كرده و نشست. عرض كرد یابن رسول الله ! شما رئوف و مهربان هستید، چرا از حق خود دفاع نمی كنید؟ چه چیزی مانع این امر است؟ در صورتی كه بیش از صدهزار شیعه شمشیرزن دارید!
حضرت فرمودند: ای مرد خراسانی بنشین، سپس حضرت امر كردند، تا تنور را روشن كنند، وقتی تنور برافروخته شد، حضرت رو به مرد خراسانی نموده و فرمود: بلند شو و داخل تنور شو.
در این هنگام مرد خراسانی ترسید و عرض كرد: یابن رسول الله ! مرا با آتش مسوزان، از من درگذر، …
حضرت فرمودند: تو را بخشیدم.
در این هنگام یكی از اصحاب امام صادق علیه السّلام به نام «هارون مكی» وارد شد در حالی كه كفش خود را با انگشت گرفته بود. خدمت آن حضرت رسید و سلام كرد. امام علیه السّلام جواب سلام او را داد و فرمود: نعلین را از دست خود بینداز و برو داخل تنور …
هارون مكی، نعلین را انداخت و داخل تنور شد. امام علیه السّلام شروع كرد با مرد خراسانی صحبت كردن و از اوضاع خراسان از او پرسیدن و … سپس گفت ای خراسانی برو و داخل تنور را نگاه كن.
مرد خراسانی به طرف تنور رفت و دید كه «هارون مكی» چهار زانو در تنور نشسته است. امام علیه السّلام از مرد خراسانی سئوال كرد: از این یاران در خراسان چند نفر پیدا می شود؟
مرد خراسانی عرض كرد: به خدا قسم یك نفر هم نیست.

متأسفانه جدایی شیعیان از یکدیگر و عدم اجتماعشان بر اهداف واحد، از اَن اسبابی است که شیعیان را از نصرت و یاری امام زمانشان مشغول گردانیده است. آنها عمده تلاش خود را صرف امور بین خودشان می کنند و امامشان را تنها رها کرده اند، این تفرقه و جدایی موجود میان شیعیان با آنچه حضرت مهدی علیه السلام طلب می کند در تناقض است

امام علیه السّلام فرمودند: ما تا زمانی كه پنج نفر یاور این چنینی نداشته باشیم قیام نخواهیم كرد. ما خودمان موقعیت مناسب را بهتر می دانیم.
بنابراین امام صادق علیه السّلام طبق این روایت، فرق شیعه و یاور واقعی امام با مدعیان یاوری را در «تسلیم بودن و اطاعت محض» در برابر امام معصوم دانستند. اینجاست که اهمیت معرفت و شناخت امام روشن می شود، چرا که معرفت امام، راهی به سوی تسلیم محض شدن در برابر آن بزرگوار است. امام صادق علیه السلام فرمودند: «بنده تا زمانى كه خدا و رسول خدا و همه امامان و امام زمان خود را نشناسد، و به او باز نگردد و تسلیم نشود، مؤمن نیست.» سپس فرمود: «چگونه ممكن است كسى نسبت به نخستین (امام اول و جریان امامت) جاهل باشد و بازپسین را (امام زمان خود را) بشناسد؟»
پس تسلیم محض بودن در برابر امام معصوم ممکن نخواهد بود مگر بعد از تحصیل معرفت نسبت به آن حضرت، بنابراین برای اینکه این صفت و خصوصیت نیکو در شخص پیدا شود لازم است که نسبت به امام زمان خویش معرفت پیدا کند چون رسیدن به مقام تسلیم قبل از تحقق معرفت امکان ندارد.

سوم: اعمال ناشایست شیعیان

یکی از مهمترین موانع ظهور که امام به آن اشاره فرمودند اعمالی است که شایسته پیرو اهل بیت علیهم السّلام نیست و آن چیزی جز گناه و نافرمانی الهی نمی باشد، یاران امام زمان علیه السّلام که با آمادگی آنان ظهور محقق خواهد شد، معرفت، شناخت و اعتقاد کامل به امامشان دارند، شب ها را با عبادت به صبح می رسانند و روزها را با روزه به پایان می برند و اصلا فکر گناه هم به ذهنشان راه ندارد.
اگر ما ایمان داشتیم که هر لحظه ممکن است آن حضرت علیه السّلام شرفیاب شوند، خانه دل خود را از جمیع گناهان و صفات رذیله و حیوانی و شیطانی و محبت دنیا پاک می کردیم و آن را برای تشریف فرمایی آن عزیز به صفات حمیده مزین می کردیم، زیرا هر مقدار که ما گناهان را ترک کنیم می توانیم ظهور را نزدیکتر کنیم.
خوب است از هم اکنون تصمیم بگیریم در تعجیل ظهور امام زمانمان مؤثر باشیم و با دقت گناهان خود را هر چند کوچک ترک نموده و به دنبال شناخت واقعی امام خود باشیم تا بتوانیم مطیع امر ایشان بوده و قدمی در راه زمینه سازی ظهور برداریم.

چه چیز مرا از امام خویش محروم کرد؟
هم اکنون که ما در زمان غیبت امام زمانمان ارواحنا فداه به سر می بریم و از نعمت دیدار حضرت محروم هستیم، این سؤال گاهی به ذهن می آید، که چرا ما نباید مانند پیشینیان از محضر امام زمانمان بهره ببریم؟

هم اکنون که ما در زمان غیبت امام زمانمان ارواحنا فداه به سر می بریم و از نعمت دیدار حضرت محروم هستیم، این سؤال گاهی به ذهن می آید، که چرا ما نباید مانند پیشینیان از محضر امام زمانمان بهره ببریم؟ ضرورت و اهمیت این بحث آن قدر روشن است که نیازی به بیان ندارد؛ زیرا انسانی که مهمترین هدفش، دستیابی به کمال و قرب الهی است، قطعا بدون امام و مقتدا موفق نخواهد شد. چه چیز از این مهمتر و حیاتی تر که انسان محضر ولیّ خدا و امام زمانش را درک کند و برای رسیدن به آن هدف مهم از وجود امام معصوم بهره مند گردد؟ بنابراین باید به دنبال پاسخ این سوال بود که چه چیزی مانع ظهور حضرت ولیّ عصر ارواحنا له الفدا شده است؟
اخباری که انتظارش را نداریم
اولین چیزی که در این مورد به ذهن می رسد این است که آیا اعمال ما شیعیان می تواند در امر ظهور و زمان آن تأثیر داشته باشد؟ برای پاسخ به این سؤال به سراغ روایات می رویم، امام کاظم علیه السلام فرمودند: «اذا غَضِبَ الله تبارکَ و تَعالی علی خَلقِه نَحّانا عَن جَوارِهِم؛ زمانی که خداوند تبارک و تعالی بر خلقش غضب می کند ما را از همجواری ایشان دور می گرداند.» در این حدیث علت دوری امام از امت، غضب خداوند بیان شده است و غضب خداوند در اثر نافرمانی و گناه مردم می باشد. حضرت بقیة الله علیه السلام در بخشی از نامه و توقیعی که به شیخ مفید (ره) نوشتند، فرمودند:
«… چنانچه شیعیان ما که خدا به طاعت خود موفّقشان بدارد- قلباً در وفاى به عهدشان اجتماع مى کردند نه تنها سعادت لقاى ما از ایشان به تأخیر نمى افتاد، كه سعادت مشاهده ما با شتاب به ایشان مى رسید و اینها همه در پرتوی شناخت كامل ما و صداقت محض نسبت به ما مى باشد، بنابراین هیچ چیز ما را از ایشان محبوس نمى دارد جز اخبارى كه از ایشان به ما مى رسد و ما را مكروه و ناراحت مى سازد و از ایشان انتظار نداریم، و تنها از خدا باید یارى خواست و او براى ما كافى و نیكو كارگزار و پشتیبانى است، و صلوات و سلام خداوند بر آقا و سرورمان؛ بشیر و نذیر؛ محمّد و آل پاكش باد.»
دلیلی محکمتر از این نیاز نداریم که خود حضرت علیه السلام علت محقق نشدن ظهور و دوری امام از شیعیان را اعمال و رفتاری می دانند که باعث ناراحتی حضرت می شود و می فرمایند رفتاری که ما انتظارش را نداریم از ایشان به ما می رسد.
دلیلی محکمتر از این نیاز نداریم که خود حضرت علیه السلام علت محقق نشدن ظهور و دوری امام از شیعیان را اعمال و رفتاری می دانند که باعث ناراحتی حضرت می شود و می فرمایند رفتاری که ما انتظارش را نداریم از ایشان به ما می رسد، که مسلماً همان گناهان ما می باشد، البته در این قسمت از نامه امام به سه نکته اشاره فرمودند:
اول: تفرقه و جدایی امت شیعی
دوم: عدم معرفت و شناخت، نسبت به امام زمان علیه السلام (و جاهل بودن به حق آن حضرت(
سوم: اعمال ناشایست شیعیان
اول: تفرقه و جدایی امت
امام مهدی علیه السلام می فرمایند: «اگر شیعیان در وفای به عهدشان متحد می شدند سعادت لقاى ما از ایشان به تأخیر نمى افتاد.» متأسفانه جدایی شیعیان از یکدیگر و عدم اجتماعشان بر اهداف واحد، از اَن اسبابی است که شیعیان را از نصرت و یاری امام زمانشان مشغول گردانیده است. آنها عمده تلاش خود را صرف امور بین خودشان می کنند و امامشان را تنها رها کرده اند، این تفرقه و جدایی موجود میان شیعیان با آنچه حضرت مهدی علیه السلام طلب می کند در تناقض است؛ چون آنچه مطلوب حضرت است اجتماع و اتحاد و یکپارچگی امت شیعی می باشد.

دوم: عدم شناخت امام زمان
اما در مورد معرفت باید گفت، تا شناخت کامل نسبت به امام معصوم نباشد اطاعت و تسلیم صورت نمی گیرد. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «کسی که بمیرد و امام زمانش را نشناسد به مرگ جاهلیت از دنیا می رود و قطعا زندگی و حیات او هم در جهل و جاهلیت خواهد بود.»
مامون رقی روایت می کند: نزد آقایم امام صادق علیه السّلام بودم که شخصی به نام «سهل بن حسن خراسانی» رسید، سلام كرده و نشست. عرض كرد یابن رسول الله ! شما رئوف و مهربان هستید، چرا از حق خود دفاع نمی كنید؟ چه چیزی مانع این امر است؟ در صورتی كه بیش از صدهزار شیعه شمشیرزن دارید!
حضرت فرمودند: ای مرد خراسانی بنشین، سپس حضرت امر كردند، تا تنور را روشن كنند، وقتی تنور برافروخته شد، حضرت رو به مرد خراسانی نموده و فرمود: بلند شو و داخل تنور شو.
در این هنگام مرد خراسانی ترسید و عرض كرد: یابن رسول الله ! مرا با آتش مسوزان، از من درگذر، …
حضرت فرمودند: تو را بخشیدم.
در این هنگام یكی از اصحاب امام صادق علیه السّلام به نام «هارون مكی» وارد شد در حالی كه كفش خود را با انگشت گرفته بود. خدمت آن حضرت رسید و سلام كرد. امام علیه السّلام جواب سلام او را داد و فرمود: نعلین را از دست خود بینداز و برو داخل تنور …
هارون مكی، نعلین را انداخت و داخل تنور شد. امام علیه السّلام شروع كرد با مرد خراسانی صحبت كردن و از اوضاع خراسان از او پرسیدن و … سپس گفت ای خراسانی برو و داخل تنور را نگاه كن.
مرد خراسانی به طرف تنور رفت و دید كه «هارون مكی» چهار زانو در تنور نشسته است. امام علیه السّلام از مرد خراسانی سئوال كرد: از این یاران در خراسان چند نفر پیدا می شود؟
مرد خراسانی عرض كرد: به خدا قسم یك نفر هم نیست.
متأسفانه جدایی شیعیان از یکدیگر و عدم اجتماعشان بر اهداف واحد، از اَن اسبابی است که شیعیان را از نصرت و یاری امام زمانشان مشغول گردانیده است. آنها عمده تلاش خود را صرف امور بین خودشان می کنند و امامشان را تنها رها کرده اند، این تفرقه و جدایی موجود میان شیعیان با آنچه حضرت مهدی علیه السلام طلب می کند در تناقض است
امام علیه السّلام فرمودند: ما تا زمانی كه پنج نفر یاور این چنینی نداشته باشیم قیام نخواهیم كرد. ما خودمان موقعیت مناسب را بهتر می دانیم.
بنابراین امام صادق علیه السّلام طبق این روایت، فرق شیعه و یاور واقعی امام با مدعیان یاوری را در «تسلیم بودن و اطاعت محض» در برابر امام معصوم دانستند. اینجاست که اهمیت معرفت و شناخت امام روشن می شود، چرا که معرفت امام، راهی به سوی تسلیم محض شدن در برابر آن بزرگوار است. امام صادق علیه السلام فرمودند: «بنده تا زمانى كه خدا و رسول خدا و همه امامان و امام زمان خود را نشناسد، و به او باز نگردد و تسلیم نشود، مؤمن نیست.» سپس فرمود: «چگونه ممكن است كسى نسبت به نخستین (امام اول و جریان امامت) جاهل باشد و بازپسین را (امام زمان خود را) بشناسد؟»
پس تسلیم محض بودن در برابر امام معصوم ممکن نخواهد بود مگر بعد از تحصیل معرفت نسبت به آن حضرت، بنابراین برای اینکه این صفت و خصوصیت نیکو در شخص پیدا شود لازم است که نسبت به امام زمان خویش معرفت پیدا کند چون رسیدن به مقام تسلیم قبل از تحقق معرفت امکان ندارد.
سوم: اعمال ناشایست شیعیان
یکی از مهمترین موانع ظهور که امام به آن اشاره فرمودند اعمالی است که شایسته پیرو اهل بیت علیهم السّلام نیست و آن چیزی جز گناه و نافرمانی الهی نمی باشد، یاران امام زمان علیه السّلام که با آمادگی آنان ظهور محقق خواهد شد، معرفت، شناخت و اعتقاد کامل به امامشان دارند، شب ها را با عبادت به صبح می رسانند و روزها را با روزه به پایان می برند و اصلا فکر گناه هم به ذهنشان راه ندارد.
اگر ما ایمان داشتیم که هر لحظه ممکن است آن حضرت علیه السّلام شرفیاب شوند، خانه دل خود را از جمیع گناهان و صفات رذیله و حیوانی و شیطانی و محبت دنیا پاک می کردیم و آن را برای تشریف فرمایی آن عزیز به صفات حمیده مزین می کردیم، زیرا هر مقدار که ما گناهان را ترک کنیم می توانیم ظهور را نزدیکتر کنیم.
خوب است از هم اکنون تصمیم بگیریم در تعجیل ظهور امام زمانمان مؤثر باشیم و با دقت گناهان خود را هر چند کوچک ترک نموده و به دنبال شناخت واقعی امام خود باشیم تا بتوانیم مطیع امر ایشان بوده و قدمی در راه زمینه سازی ظهور برداریم.

موضوعات: گزارشات فرهنگی مدرسه لینک ثابت